The 4th Dimension - සිව්වැනි මානය

සිව්වැනි මානය

අද මං කතා කරන්න හදන්නේ ගොඩක් වටින මාතෘකාවක් ගැන. සාමාන්‍යයෙන් කාලය හා අවකාශය, මාන පිළිබඳව හොයන ගොඩක් අය ඉන්නවා මේ සිව්වැනි මානය ගැන හොයන. ඉතින් අපි අද බලමු මොකක්ද මේ සිව්වැනි මානය (4th Dimension) කියන්නෙ? එතකොට මේ ත්‍රිමාන ලෝකයේදි අපිට සිව්වැනි මානයක් දැකගන්න පුළුවන්ද? සිව්වැනි මානයට අයිති වෙන්නෙ මොකක්ද? යන කාරණා ගැන.

◽◽◽◽◽◽◽◽◽◽◽◽◽◽◽◽◽◽

නිකමට හිතන්න ඔයා දකිනවා මාන හතරක් සහිත වස්තුවක්. අවාසනාවකට ඔයාට තේරුම් යනවා කවදාවත් ඔයාට මෙහෙම දෙයක් දකින්න බැහැ කියලා. ඒ මොකද කියනවානම් අපේ මොළය හැඩගැහිලා තියෙන්නෙ ත්‍රිමාන වස්තුන් විතරක් දකින්න. එතනින් එහා මානයක් අපිට කිසිසේත්ම දැකගන්න විදිහක් නැහැ. සිව්වැනි මානය වගේ අපි කවදාවත් නොදැකපු දෙයක් හඳුනගන්න මිනිස් මොළයට හැකියාවක් නැහැ. ඒක හරියට මිනිසා විසින් කවදාවත් හොයාගෙන නැති කිසියම් වර්ණයක් දකිනවා වගේ. ඔයා ඒ වර්ණය දැක්කත් ඔයා කොහොමද වෙන කෙනෙක්ට ඒක පැහැදිළි කරන්නේ?

මේ සිව්වැනි මානය නම් ගණිතමය සහ භෞතිකමය සංකල්පයේ නොපැහැදිළි ස්වරූපය නිසාවෙන්ම මේක භෞතික විද්‍යාවේ සැබෑ පුදුමයක් ලෙස විද්‍යාඥයින් සලකනවා. කොහොමින් කොහොමහරි භෞතික විද්‍යාඥයින් මේ සිව්වැනි මානය ගැන සහ මේකෙ ස්වරූපය පිළිබඳව විවිධ මත ප්‍රකාශ කරලා තියෙනවා. විද්‍යාත්මකව, අපට හැකියි මේ මානය පිළිබඳව අර්තකථනය කරන්න. ඒත් භෞතිකව විඳගැනීමට හැකියාවක් නැහැ.

◽◽◽◽◽◽◽◽◽◽◽◽◽◽◽◽◽◽

මේ සිව්වැනි මානය ගැන කතාකරන්න කලින්, අපි දැනගමු මොනවද මේ මාන කියන්නේ, මූලිකව අපිට දැකගත හැකි මාන මොනවද කියලා.

මුලින්ම අපි උදාහරණයට ගමු ලක්ෂයක්. දිගක්, පළලක් හෝ උසක් නොමැති නිශ්චිත ස්ථානයක පිහිටා ඇති වස්තුවකට තමයි ලක්ෂයක් කියන්නේ. මේක තවදුරටත් හඳුන්වනවා 0-D අවකාශයක් (0- Dimensional Space) කියලා. මේ ලක්ෂයෙන් එක පැත්තකට ඉරක් ඇන්දොත් අපිට එක මානයක් සාදාගන්න පුළුවන්. මේ මානයේදි අපිට ගමන් කරන්න පුලුවන් වෙන්නේ දෙපැත්තකට එහෙමත් නැත්තම් ඉදිරියට හෝ පසුපසට විතරයි. මේකට කියන්නේ 1-D අවකාශය (1-Dimensional Space) කියලා. මේ විදිහෙම තවත් 1-D අවකාශයක් මේකට ලම්භකව ඇන්දොත් අපිට 2-D  (ද්විමාන) අවකාශයක් ලැබෙනවා. මේකෙදි අපිට හැකියාව ලැබෙනවා ඉදිරියට, පසුපසට මෙන්ම වම සහ දකුණටත් ගමන් කරන්න. මේ අවකාශයේ මාන දෙක වෙන්නේ දිග සහ පළල (Length, Breadth) මේක හරියට කඩදාසියක ඇදලා තියෙන චතුරස්‍රයක් වගේ. කිසිඳු ඝණත්වයක් නැති වස්තූන් තමයි මේ 2-D අවකාශයේදි දකින්න ලැබෙන්නේ. ඒ මොකද කියනවානම් මේ අවකාශයේදී "උස" එහෙම නැත්තන් "Height" කියන මානය දැකගන්න ලැබෙන්නේ නැති නිසා. සරළවම කිව්වොත් ගණිත ප්‍රස්ථාරවලදි අපි සරළ ප්‍රස්ථාරයක් අඳින්න භාවිතා කරන x,y තලය එහෙම නැත්තන් කාටිසීය තලය (Cartesian Plane) කියන්නෙ මෙන්න මේ 2-D අවකාශයට. 3-D (ත්‍රිමාණ) අවකාශය කියන්නේ මේ දිග සහ පළල යන මානත් සමග උස යන මානය ලම්භකව එක් වූ පසුව හැදෙන අවකාශයට. මේකට උදාහරණය තමයි අපි ජීවත් වන විශ්වය අපිට පෙනෙන ආකාරය. මේ විශ්වයේ තවත් මාන තිබුණත් අපිට දකින්නට පුළුවන් වෙන්නේ මේ දිග, පළල සහ උස (Length, Breadth and Height) කියන මාන තුන විතරයි. මේ ත්‍රිමාන තලයේ අක්ෂ තුන හඳුන්වන්නේ x,y සහ z කියලා. මේ මානයේදී අපිට වමට, දකුණට , ඉදිරියට, පසුපසට මෙන්න උඩට සහ පහළටත් ගමන්කිරීමේ හැකියාව තියෙනවා.