poem marcus stephenus

poem Part 1

Nami gid sakay ko sa karbaw namun pauli sa balay kang gulpi lang nagpundo si Tinday hay may karo nga buta ka karga nga nag-ulpot halin sa kawayanan. Sabad tana nga karo dya ay. Sa karo, may bata nga bayi nga nagapungko sa baul. Ang ana buhok nagawaslik-waslik nga daw buhok ni Birhen Maria kon nagaprusisyon. Nagakadlaw samtang nagaistorya sa anang imaw nga babayi nga siguro anang Nanay. Sa unahan, nagagitib ang ungab ni Uway Purik samtang nagahulat nga magrapit ang karo nga buta ka mga gamit.

"Inday Patring! Abaw, ambung-ambung apo ko ba!"

Dali-dali nga nanaog ang bata nga babayi kag magbisa kay Uway Purik. Ah, Patring gali ang ngaran na. Ang ana pungyahun manayanaya. Ang mga mata, daw nagayuhum kag daw nagapangbihag kapin pa kon magmisuk-misuk kag magduut ang ana mga labug nga miruk.

"Ay, Pidok, pabinita karbaw mo hay maagi si Tinday! Baw, pasensya gid, Toto Badong, nga nabalabagan imo aragyan. Man-an mo nga nahidlaw gid kami sa akun apo nga dya!"

Gulpi ako namarasmasan. Wara ako kamaan kon ano kabuhay ako nga nagaturuk sa bata nga nanaog sa karo. Daw haros ubos run kapapanaog ang gatarangkas nga karga. Buhay run gali nga nagapundo si Tinday kag nagamulalung ako kay ... Patring. Daw ginakuhap tana dughan ko nga dya man. Tapos, daw gakuba-kuba. Ay, ano tana nga daw gaparamahulay takun haw. Gahinalup run adlaw, ginagin-utan pa takun.

Kang gabii ngato, duro akun barabaliswa hasta makaturog. Sabad tana nga paminsarun akun dya man. Gapanigal-ut gid si Patring. Haaayy ... kag kada madumduman ko itsura na, gaparangluya takun. Ano tana nga klase ka pamatyag dya man? Indi ko maintindihan.

Nagbugtaw ako ka pamalo ni Bantris. Ano run bala oras dya? Daw gusto ko run magbangon kag magtiid sa pihak balay. Hamakun mo ra, sa pihak ka dingding ko nga dya, may bayi nga pwerti ka gwapa. Ay, huud gali! Kon butangan ko dya ka buho dingding namun, makita ko si ... Patring. Garing kinahanglan indi makita ni Nanay ang buho hay basi takpan na. Mayad guro rugto ako mabuho sa kilid ka aparador para pwede ko buksan anang gawang kag magpalipud samtang nagatiid.

Baw! Sakto gid pwesto ko ba! Aguy, tana gid ra. Galaaw si Patring sa ... araguy dan ... bintana ka kwarto na gid gali ra? Daw di ko kapati ka panwertihun ko ba. Nami dya plastada ko, mamulalngan ko gid uyahun na. Ay, maan lang! Gakuba-kuba ruman tana akun dughan nga dya haw?

"Mayad haw, Bilay, nagdisidir ikaw nga mabalik rugya?" Si Nanay. Nagparapanilhig ruman sa siringan pero tuyo na kara mamunit ruman ka istorya sa iningud. Istayl ni Nanay bla nga dya, abot ko run.

"Manog-gridwan run bay si Inday Patring. Gusto na gid mag-eskwela. Pira ka gabii ana nga hibi-hibi kay Tatay na kara para lang sugtan."

Ay, may nanamian man gali mag-eskwela?

"Kuon na kay Tatay na, indi tana gusto magmal-am sa uma. Uyon na nga makakita ka iba man nga lugar. Gina ni Tatay na, mangamo kaw sa Iloilo ukon sa Manila pagbahul mo. Sabat na, kon paeskwelahun tana kuno, bisan elementarya lang tana run lang bahala sa hayskul na."

Baw, taas gali handum ni Patring. Makatapos ka elementarya tapos hayskul pa gid! Malawid ba. Kag, ano ayhan ang nami sa pag-eskwela man? Tapos, tuod no, ano ayhan ang pangabuhi sa iba nga lugar man? Sadya man ayhan? Kon panumdumun ko lang nga imaw ko si Patring, sadyahan run ko dayon!

"Badong, Badong, bugtaw run. Maeskwela run bay ikaw," mahinay nga pamukaw ni Nanay kanakun kang una nga adlaw kang klase. Dali-dali ako magbangon. Kinahanglan madungan ako kay Patring. Nga daan kuon ni Iyay Bilay nga nanay na, indi ko pagpabay-an si Patring sa eskwelahan hay bag-uhanun tana sa baryo namun. Garing ... mayha takun magdungan dya. Kapin pa nga daw gapangyami tana lawas ko kon dyan si Patring sa ingud ko.

Kahapon gani nga nagdungan kami ni Nanay kananda pauli halin sa simbahan, nagparangramig tana akun lima ka panumdum nga imaw kami ni Patring mapanaw halin sa simbahan hasta sa balay.

"Badong, andut gaparangramig lima mo kag ginabahulay ikaw ka balhas haw?" pamangkot ni Nanay samtang gapanaw kami.

"Sakit busong ko, Nay. Mauna lang ko uli, Nay. Madalagan lang ako," baribad ko kay Nanay.

"Ti, sige. Andam kaw sa ayam ni Manding Natang mo ha? Basi manglagas hay gadalagan kaw."

Madalagan run ko raad ka todo hay daw indi run ko ka intindi ka baratyagun ko pero gintawag ako ni Iyay Bilay.

"Ay, To Badong, amo dya si Inday Patring. Klasmit kamo kadya. Indi mo gid pagpabay-an sa eskwelahan ha? Bag-uhanun bay tana sa baryo natun."

Nagbalikid ako kag magturuk kay Patring. Nami gid tana ana yuhum-yuhum kanakun kag daw may hambalun. Garing, daw nagdugang kuba-kuba ka dughan ko nga daw indi run gid ako kaginhawa. Dawa ko run lang singgit, "Huud, Iyay Bilay. Mauna ko anay." Kag maghaguyon ka dalagan. Daw mapukros ginhawa ko ba pag-abot sa balay. Dayon ko buul ka tubig sa banga. Haaayy ... Mayad lang hay ramig-ramig ang tubig. Daw nabuhinan init sa gising-gisingan ko.

Araguy, indi lang guro ako magdungan kay Patring kadya, ah. Paunahun ko lang tana para mabantayan ko kamayad.

Gintiid ko si Patring. Nakaparigos run man. Gasuksok ka bayo na ... namulbos ... nanghusay .... Abaw, pwerti gid tana mga babayi kon mag-ilis. Daw misa kon pista sa kabuhay! Akun kaina, saribo lang ka tubig panghabon kag mag-ilis. Tapos, magpwisto dya sa buho nga paraman-an ko. Dali lang, nagbuul run si Patring kang bag na kag ... ay, nadura! Basi nagpanaw run to.

Ginsirado ko ang aparador kag magdalagan pagwa. Ah ti, to run gid man si Patring. Saktuhan gid. Paunahun ko lang tana gamay. Nami gid tana turukun ang buhok na. Nag-umpisa ruman tana kuba-kuba ang dughan ko. Agwantahun ko lang dya. Wara lang ko guro maanad sa presensya ka mga bayi nga kaidad ko. Ano abi hay si Paning nga libayun ni Pato, daw mas bugoy pa sa gurang na. Pamatyag ko kana daw barkada lang namun ni Pato.

Pero si Patring, una ko pa lang kita kana, daw anghel tana nga nagkunsad. Daw naurungan gid takun sa pagkamanayanaya kang ana itsura. Kapin pa kon magyuhum kag kon lupadun ka hangin ana buhok. Araguy! Gaparangluya takun manumdum.

"Badong! Gasunod gali ikaw kanakun? Wara mo gid ako gintawag haw?"

Si Patring! Gintawag na ako. Diyos ko, Ginuo! Maano run lang ako?

- Sundi ang kasugpon kang atun sugidanun -