Bài thơ "Việt Bắc" là đỉnh cao của thơ Tố Hữu, bài thơ cũng là thành tựu xuất sắc của thơ ca thời kì kháng chiến chống Pháp. Bài thơ ra đời nhân sự kiện lịch sử, tháng 10 năm 1954 các cán bộ kháng chiến rời khu căn cứ miền núi để trở về miền xuôi. Từ điểm xuất phát ấy, bài thơ đã quay ngược quá khứ để tưởng nhớ một thời cách mạng kháng chiến gian khổ và anh hùng, để nói lên nghĩa tình gắn bó và tha thiết với người dân Việt Bắc, với Đảng và Bác Hồ, với đất nước và nhân dân - tất cả đều là nguồn sức mạnh lớn lao để dân tộc Việt Nam vững vàng bước đi trên con đường cách mạng.
Mở đầu bài thơ là giọng trữ tình êm đềm và tha thiết, tác giả đã thể hiện cảm xúc của người ở lại với người ra đi:
"Mình về mình có nhớ ta
Mười lăm năm ấy, thiết tha mặn nồng
Mình về mình có nhớ mình?
Nhớ sông, nhớ núi..."
