Historia Polski w pigułce

8. Bezprym, zapomniany władca Polski

Witajcie,

Dzisiaj kolej na opowieść o Bezprymie, najstarszym synu Bolesława Chrobrego i bracie Mieszka II. Na temat Bezpryma wiadomo niewiele, ponieważ jako jedyny władca Polski nie został wspomniany w żadnej kronice, nawet kronice Galla Anonima. Błażej Śliwiński napisał jego biografię pt. „Bezprym. Pierworodny syn pierwszego króla Polski". Oprócz tego wzmiankę o tym księciu znajdziemy w książce „Damy ze skazą. Kobiety, które dały Polsce koronę" autorstwa Kamila Janickiego.

A teraz zapraszam was do lektury.

Bezprym, najstarszy syn Bolesława Chrobrego i jego drugiej żony, urodził się ok. 986 roku. Mimo że był najstarszym męskim potomkiem, nie został on wskazany na króla. Dlaczego? Istnieją dwie teorie. Jedna z nich mówi, że początkowo to właśnie Bezprym miał zostać następcą tronu i został zaręczony z cesarską siostrzenicą Rychezą. Jednak podczas pobytu we Włoszech wstąpił do wspólnoty pustelniczej i przebywał pod opieką Romualda, który później został świętym. Z tego powodu Bezprym nie mógł zostać królem, więc na tronie zasiadł jego młodszy brat, Mieszko II.

Druga teoria mówi, że Bezprym został odsunięty od tronu z powodu swojej macochy, Emnildy. Kobieta miała ogromny wpływ na Bolesława Chrobrego i namówiła męża, by to ich syn, Mieszko II, został dziedzicem. Bezprym miał wówczas zostać przewidzianym do życia zakonnego.

Prawdopodobnie nigdy nie dowiemy się, dlaczego Bezprym został odsunięty od dziedzictwa, jednak jedno jest pewne. W Żywocie św. Romualda znajduje się wzmianka, że u pustelnika przebywał syn księcia polskiego, który w 1001 roku podarował mu konia i badacze wskazują właśnie na Bezpryma.

W 1025 roku, kiedy zmarł Bolesław Chrobry, a Mieszko II został królem, Bezprym przebywał w kraju bardzo krótko. Wiele wskazuje na to, że został przepędzony wraz ze swoim bratem Ottonem. Prawdopodobnie uciekł na Ruś, gdzie zawarł układy z władcami Niemiec i Rusi Kijowskiej.

W 1031 roku wspomagał cesarza Konrada II i Jarosława Mądrego w zbrojnym najeździe Polski. Wtedy też przejął władzę i wygnał z kraju Mieszka II. Bezprym, chcąc przypodobać się cesarzowi, wywiózł do Niemiec polskie insygnia koronacyjne. Wykorzystał do tego Rychezę, żonę Mieszka II, i jej dzieci. W ten sposób pokazał, że bez wiedzy i zgody cesarza koronacji w Polsce nie będzie. Po przejęciu władzy Bezprym rozpoczął walkę z elitami społecznymi, a najbardziej z ludźmi, którzy popierali króla, ponieważ stanowili oni dla niego zagrożenie. Historycy wskazują również, że w czasie rządów Bezpryma, a więc w latach 1031-1032 doszło do tzw. Reakcji pogańskiej. Miała ona przede wszystkim tło religijne, ale także społeczne. Państwo było nadwyrężone ekonomicznie przez agresywną politykę Bolesława Chrobrego oraz Mieszka II. Kiedy wojska polskie poniosły klęskę w walkach na zachodzie, nie było łupów, które były podstawowym źródłem utrzymania drużyny książęcej, a wszelkie koszty spadły na ludność państwa.

Bezprym został zamordowany wiosną 1032 roku. Prawdopodobnie jego zabójcą był ktoś z jego najbliższego otoczenia, wiele wskazuje, że zrobił to jego przyboczny.

Państwo za rządów Bezpryma znacznie osłabło. Upadł autorytet władzy, a zwiększył się wpływ cesarstwa na sprawy Polski. Polska utraciła status królestwa na prawie pół wieku.