Het minste dat je kunt zeggen is dat we in interessante tijden leven. De mens als "Top of the Food Chain" is heer en meester op aarde en beschikt over een heel arsenaal gereedschappen om deze positie veilig te stellen. De wetenschappelijke en technologische ontwikkelingen van de laatste 200 jaar hebben ons ontelbare machines, toestellen en technieken opgeleverd die in principe elk denkbaar probleem het hoofd kunnen bieden. Met de huidige moderne landbouwtechnieken zouden we perfect in staat moeten zijn om de hele wereldbevolking van voedsel te voorzien.
Toch lijdt een miljard mensen honger ( Food and Agriculture Organization of the United Nations - The State of Food Insecurity in the World 2008). Dit heeft volgens de studie te maken met de hoge voedselprijzen, wat ons meteen bij de essentie van het probleem brengt: geld. 2,5 miljard leeft van minder dan 2 dollar per dag, waarvan 1,4 miljard in de meest extreme armoede ( Worldbank - Poverty data: A supplement to World Development Indicators 2008 ). Deze cijfers dateren van 2008 en zullen wellicht dankzij de crisis nog groter geworden zijn.
Dit staat in schril contrast met een paar recente krantenkoppen: "Beursgiganten verwennen aandeelhouders", "210 nieuwe dollarmiljardairs", "Wall street op hoogste peil ooit". Ondanks de ontluisterende gegevens over armoede en honger kan de champagne blijkbaar rijkelijk vloeien in de betere kringen op aarde. Ondertussen stijgt de armoede ook in het westen. Modale Amerikanen houden drie jobs aan om te kunnen overleven, Duitse arbeiders werken voor een paar euro per uur en ontelbare Portugese, Spaanse, Italiaanse en Griekse gezinnen zijn dankzij extreme besparingsmaatregelen in de armoede terechtgekomen. Zelden wordt het één met het ander in verband gebracht, en als dat dan toch gebeurt wordt het afgedaan als populisme. Ik zal proberen aan te tonen dat er wel degelijk een verband is.
Was het vroeger dan beter? Velen zullen beweren van niet en halen aan dat er altijd rijken en armen geweest zijn, dat een rechtvaardige verdeling van welvaart utopisch is en dat er nu eenmaal mensen zijn die het beter doen dan anderen. Dergelijke redenering impliceert meteen ook de eigen verantwoordelijkheid voor het verwerven van welvaart en legt de schuld bij de armen voor hun eigen lot. Een simplistische voorstelling van de zaken die volledig voorbijgaat aan de structurele voorwaarden die aan de grond liggen van de verdeling van welvaart. Dit zijn zaken zoals eigendomsrecht, grondbezit, politieke en economische macht en het allerbelangrijkste: het ontstaan en beheer van geld.
Het klopt dat als we het lot van de hedendaagse Westerse mens vergelijken met dat van zijn Middeleeuwse voorouders, we op een heel aantal vlakken beter af zijn. Maar hieruit concluderen dat onze huidige wereld de beste is die er ooit geweest is, is wel erg kort door de bocht. Om een aantal zaken in het juiste perspectief te zetten moeten we dan ook verder teruggaan dan we meestal gewoon zijn.
