Chiến tranh qua đi mãi là hồi ức về một thời chiến đấu anh dũng, mãi là hoài niệm về sự kiên cường bất khuất của nhân dân ta một lòng "Quyết tử cho tổ quốc quyết sinh". Những anh hùng ấy đã trở thành huyền thoại trong lòng mỗi người, đã dựng thành bức tượng đài bất tử về người lính trường kì kháng chiến chống Pháp qua bài thơ "Tây Tiến" của Quang Dũng. Là một nghệ sĩ đa tài với hồn thơ vừa hồn nhiên, tinh tế, mang vẻ đẹp hào hoa, phóng khoáng, ông đã họa nên một bài thơ dưới lắng kính đầy lãng mạn nhưng đậm chất hiện thực. Được sáng tác cuối 1948, khi Quang DŨng rời đơn vị Tây Tiến chưa được bao lâu, Tây TIến như một khúc tráng ca về người chiến sĩ quân đội Nhân dân Việt Nam can trường, anh dũng, đặc biệt với 14 câu thơ đầu, nỗi nhớ được bao trùm trong chặng đường hành quân gian khổ trên núi rừng miền Tây, gắn với sự can đảm, hào hùng của những người lính chống Pháp giữa sự khắc nghiệt, thiếu thốn và gian lao:
Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi!
Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi.
Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi,
Mường Lát hoa về trong đêm hơi.
Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm,
Heo hút cồn mây súng ngửi trời.
Ngàn thước lên cao ngàn thước xuống,
Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi.
Anh bạn dãi dầu không bước nữa,
Gục lên súng mũ bỏ quên đời!
Chiều chiều oai linh thác gầm thét
Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người.
Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói
Mai châu mùa em thơm nếp xôi.
Hồn thơ Quang Dũng được kết tinh từ chất phóng khoáng, hồn hậu, lãng mạn và tài hoa, từ tinh thần chiến đấu kiên cường của người chiến sĩ cách mạng cùng tâm hồn bay bổng của một người nghệ sĩ cầm bút làm thơ. Mang đậm chất men say của thanh niên trí thức Hà thành xếp gọn bút nghiên lên đường ra trận, Quang Dũng gửi gắm trọn vẹn hơi thở của hai trái tim ngược; một bên hào hùng, mạnh mẽ, bi tráng của "người ra đi đầu không ngoành lại"; một bên lãng mạn, hào hoa, xúc động trên từng ngọn bút của người sinh ra để làm thơ. "nhớ Tây Tiến: (1947) ra đời vào những ngày mà khoảng thười gian chiến đấu bên binh đoàn Tây TIến của nhà thơ chỉ còn là miền kí ức. Mang theo nỗi nhớ thiết tha muốn được tỏ bày, sau khi được đổi tên thành "Tây Tiến" – một nhan đề "..đã khái quát hơn, lại kiêu hùng hơn" (Chu Văn Sơn), in trong tập "Mây đầu ô", thi phẩm TT đã tái hiện chân thực xúc động nỗi nhớ đồng đội, nhớ những dặm đường hành, quân non cao hùng vĩ, nhớ con người chí tình miền sơn cước – một vùng trời kí ức vẫn vẹn nguyên từ dáng hình, thanh ấm cho đến tận sâu trong tâm hồn và lí tưởng của Quang Dũng.
" Sông Mã xa rồi, Tây Tiến ơi!
Nhớ về rừng núi, nhớ chơi vơi"
Ngăn kéo kí ức bống dưng mở ra khiến cho nỗi nhớ thiên nhiên miền Tây và binh đoàn Tây Tiến ngập tràn trong tâm trí người làm thơ Quang Dũng. Tiếng gọi "TT ơi" bật lên bởi nỗi nhớ sâu sắc, cồn cào khó đặng lòng. Cách ngắt nhịp ¾ cùng dấu phẩy ngắt giữa dòng đã khiến cho câu thơ như chia làm hai nửa: một bên là thiên nhiên hùng vĩ dữ dội; một bên là những người đồng đội chí tình gắn bó keo sơn. Nỗi nhớ ấy được khởi nguồn, sinh ra từ "Sông Mã" – nơi kỉ niệm được thành hình. Gắn một địa danh với nơi bắt đầu của dòng cảm xúc, Quang Dũng khiến cho độc giả dễ dàng hình dung ra cảnh tượng một dòng sông Tây Bắc hùng vĩ, chảy xiết, cao xa dữ dằn như một nhân chứng cho sự cố gắng, gian lao vất cả của cả dân tộc VN. Hai chữ "xa rồi" nghe thật xót xa, nghẹn ngào. "Xa rồi" có nghĩa là đã xa, có nghĩa là đã từng gắn bó, từng cận kề, từng có nhau nhưng nay tất cả chỉ còn là nỗi hoài niệm. Và bốn chữ "Sông Mã xa rồi" là một lời nhắn gửi đến chủ thể trữ tình "TT ơi". Tiếng "ơi" cùng dấu chấm cảm như một nhịp nghẹn ngào thổn thức, xen vị sự tiếc thương, nhớ nhung của người lính nay đã tạm chia tay người đồng đội của mình. Quang Dũng đã rât skheos léo vận dụng điệp từ"nhớ" cùng thủ pháp gieo vần đuôi "ơi – chơi vơi" khiến cho câu thơ bộc lộ trọn vẹn sắc thái cảm xúc, tạo ra hiệu quả âm thanh và sức vang gợi cho nỗi nhớ như dòng chảy mạnh lan tràn từ câu thơ này đến câu thơ khác. Tác giả nhớ về những ngày ở Tây Tiến, nhớ những người đồng đội và nỗi nhớ ấy đã thốt lên thành lời gọi. Nỗi nhớ "chơi vơi" gợi xa về cả không gian, thời gian và độ cao. Nỗi nhớ khó có thể định lượng bằng từ ngữ, nhưng hẳn là nỗi nhớ da diết và mãnh liệt nhất khí QD khẳng định bằng cách điệp hai từ "nhớ" liên tiếp – như một cách khẳng định nỗi nhớ ấy vẫn luôn thường trực trong tim người chiễn sĩ anh dũng.
