Singularity Teorisi Bize Ne Diyor?
"Teknolojik tekillik" ya da "Singularity" teorisine göre yapay süper zekanın keşfi teknolojik büyümeyi çok ani bir şekilde tetikleyecektir. Böylece de insan medeniyetinde akıl almaz değişimlerle sonuçlanacaktır.
Hipoteze göre, yükseltilebilir bir zeka aracı (yazılım temelli yapay genel zeka kullanan bir bilgisayar gibi), sürekli bir gelişim döngüsüne girerek kendini geliştirecek, gittikçe bir öncekinden çok daha hızlı, çok daha akıllı bir nesil yetişecek, bunun sonucunda bir bilgi patlaması yaşanacak ve niteliği gereği tüm insan zekasını aşan güçlü bir üst bilgelik ile sonuçlanacak.
Ne diyordu Raymond Kurzweil: "Teknoloji artık araçlar yapmanın ötesine geçiyor; bu önceki inovasyon araçlarını kullanarak daha güçlü bir teknoloji yaratma sürecidir."
Burada kilit nokta bir öncekini kullanarak daha güçlü bir teknoloji yaratma... Buna örnek olarak; ilk bilgisayarların kağıtla tasarlanmasını ve insan eliyle toplanmasını veriyor ve ekliyor. Bugün yeni ortaya çıkacak bilgisayarların her biri, yeni nesil tasarımın birçok ayrıntısını içeren başka bilgisayarlarla tasarlanıyor ve insan müdahalesi çok sınırlı olan fabrikalarda üretiliyorlar.
Bu hızlanma tıpkı hız, verimlilik, fiyat/performans ve genel güç gibi teknolojinin "getiri"lerinde ölçülebilir olacak, ki bu da katlanarak gelişecek.
Teknoloji daha efektif duruma geldikçe popülerliği artacak ve daha fazla insanın ilgisini çekecek bu döngüde yapılan yatırımlar ve bütçeler arttırılacak, daha yetenekli personellerin istihdamı söz konusu olacak...
Yeni kaynakların oluşturduğu bu dalga ise üstel büyümenin ikinci dalgasını başlatacak.
Singularity Temalı Filmler
Bilimkurgu filmlerinde sık sık karşımıza çıkan bu ve bunun gibi durumlardan sonra elbette aslında çok da yabancı olmadığımız bir konu "singularity" ve bunun hakkında konuşmak da bir paradoksu beraberinde getiriyor, çünkü bugünün dünyasıyla tam anlamıyla hayal edilebilir bir durum değil bizler için.
Yine de yüzlerce bilimkurgu yazarının bu konuyla ilgili yaratıcı süreçlerini etkiledi, konuyla ilgili içerikler gün geçtikçe artıyor.
Singularity temalı fimlerden örnek vermek gerekirse ilk akla gelenler olarak aşağıdakileri sıralayabilirim.
1.HER(2013)
2.EX MACHİNA(2014)
3.Artificial Intelligence: AI (2001)
4.I, Robot (2004)
Singularity-Tekillik Teorisi üzerine notlar
Murray Shanahan'ın "The Technological Singularity" kitabı singularity-tekillik teorisine ilgi duyanlar için güzel bir giriş kitabı. Teknolojik ilerlemeler sayesinde insanlığın "tekilliğe" doğru gittiği iddiası artık bilimkurgu edebiyatını aşıp felsefi-siyasi tartışmalara dönüştü.
Burada kitaptan ilgimi çeken kısa notları paylaşmak istiyorum.
Teknolojik ilerleme öyle bir dramatik değişime neden olacak ki bugün anladığımız insani faaliyetler sona erecek. Ekonomi, hükümet, hukuk, devlet gibi tüm kurumlar mevcut haliyle kalamayacak. İnsan olma, yaşam, bilinç, toplumsal düzen gibi kavramlar kökten değişecek.
2 temel alandaki gelişme buna neden olacak: Yapay zeka ve nöroteknoloji. "Aklın inşası" hem beynin birebir kopyalanmasıyla hem de sanal ortamda zekanın geliştirilmesiyle mümkün olabilir. "Ölüm"e çare aranabilir. Transhümanizm ortaya çıkabilir.
Bunun yolu da yapay genel zekanın oluşması. Bugün bu teknolojinin çok gerisindeyiz. Ama 2050 yılını veren de var, 21. yy. içinde bu teknolojiye ulaşacağımızı iddia eden de. Yapay genel zekadan kasıt insan-düzeyinde zekaya sahip olabilmesidir. Bunun bir sonraki adımı ise süper yapay zekanın ortaya çıkması.
İnsan düzeyine gelen YZ'nin kendisi yeni YZ'ler üretmeye başlayabilir, insanın yaptığını yapabiliyorsa ve insan YZ yapıyorsa YZ de yapabilir, bunun doğal sonucu süper yapay zeka olacak.
Süper yapay zeka bir algoritma da olabilir, farklı alanlarda uzmanlaşmış bir grup insan-düzeyindeki YZ'nin kolektif ürünü de olabilir. Bu durumda insanın süreci kontrol etmesi mümkün olacak mı?
Bugün dahi aplikasyonları yoğun şekilde kullanmamız birçok kararı tek başımıza almamızı, yardımsız yol-yön bulmamızı zorluyor, ileriki dönemde bu bağımlılık artabilir, insani yetenekler körelebilir, manipüle olma-sömürülme olasılığı artabilir.
İki şekilde buna ulaşılabilir. İlki beyin-temelli, beynin birebir kopyasının yapılabilmesi ve bunun bir robotla vücuda sahip olması. Diğer yön ise makine öğrenmesiyle sanal alanda yapay zekanın geliştirilmesi. Bu durumda YZ insan düzeyine ulaştığında robota yüklenip sanaldan fiziksel aleme gidip gelebilir.
Fişi çekeriz, enerji biter demek de mümkün değil. Bulut (cloud) ortamında internetin olduğu bir alanda buna engel olmak pek mümkün değil.
Günümüzde dahi makine öğrenmesi sonucu geliştirilen YZ'nın kararları nasıl aldığını anlamak mümkün olmuyor. İnsan düzeyindeki YZ geliştirildiğinde YZ insan gibi davranmak zorunda da değil. Sonuçları tahmin etmek güç.
Bu tür sorunları günümüzde de görebiliriz. Örneğin İnsan Kaynaklarında YZ algoritmaları kullanılıyor. Bir YZ davranışlarınızı, sesinizi vb istatistiksel modellerle yorumlayıp doğal insan sesiyle ona uygun cevaplar verilebiliyor.
Mesela İK'dan bir YZ ile görüşüyorsunuz. Çok iyi bir çalışansınız ama bir dönem ailevi sorunlarınız oldu, veriminiz düştü. Bunu izah ediyorsunuz, o da sizinle sempatik ve anlayışlı şekilde konuşuyor. Sorunlarınızın anlaşıldığını düşünüyorsunuz. Sonra düşük performans nedeniyle işten çıkarılıyorsunuz. Tabii "insan patron" da ayrınısı yapabilir. Ama bu onun ayılığı iken YZ için böyle değerler yok.
YZ'nin gelişmesinin itici gücü ekonomik sebepler ve bu çalışmaları yürütenler büyüklü küçüklü özel şirketler. Amaç verimliliği, karlılığı arttırmak. Bu hem insanlar için işsizlik demektir ama insan düzeyindeki YZ'nin da kölece çalışmaya razı olması beklenebilir mi?
Mutsuz çalışanlar grev yapar, gerçekten mutsuz çalışanlar devrim yapar, ama mutsuz süper yapay zekalar insanlığı yok eder.
Olamaz mı? Dünyanın en iyi bilim insanları, genç yetenekleri bu alanlara yönlendiriliyor, milyar dolarlar yatırılıyor. Çok hızlı gelişiyor. Kişisel asistanlar, sürücüsüz arabalar, finansal sektörde piyasa hareketlerini yorumlayan algoritmalar... Şimdiden yaşamımızda.
Şu an uygulanabilir YZ teknolojisinin ilk dalgası içindeyiz. 2020'lerde de bu süreç devam edecek. Otonom araçlar, kişisel asistanlar vb gelişecek. İkinci dalga insan düzeyinde YZ'nin ortaya çıkışı olacak.
