Sa paglipas ng mga araw, hindi maalis sa aking isipan ang mga alaala at mga tanong na nadiskubre namin ni Andrei sa lumang silid sa parola. Ang bawat salita sa liham, bawat imahe sa mga lumang litrato, tila may gustong ipahayag—mga kwentong nasimulan ngunit hindi natapos, mga pangarap na naiwang bitin, at mga damdaming humihingi ng kasagutan.
Isang gabi, hindi ako mapakali. Nagpasya akong buksan ang libro ng *Parola ng Nawawalang Alaala* sa huling pagkakataon sa gabing iyon, nagbabakasakaling may bago akong matutuklasan. Sa bawat pagbalik ng pahina, naglalaro ang aking isip sa ideya kung paano nga ba nagsimula ang lahat ng misteryo ng parolang iyon.
Napadako ako sa isang pahina na tila hindi ko pa napapansin. Nakabukod ito sa ibang mga pahina, tila may bahid ng pagkasunog sa gilid at bahagyang nasira ang mga letra, ngunit malinaw pa rin ang mga salitang: "Ang pag-ibig ay may kakayahang baguhin ang takbo ng panahon. Kahit sa ilalim ng pinakamadilim na gabi, ang liwanag ng isang alaala ay hindi kayang mapawi."
Sa pagkakataong iyon, may naramdaman akong kakaibang tibok ng puso—na para bang ako ang tinutukoy sa mensaheng iyon. Parang ako ang nagpapatuloy ng kwento ng mga naunang nagmahal sa kabila ng lahat ng balakid. Kasabay ng paglaganap ng malamig na simoy ng hangin sa aking kwarto, tila may mga mata ang nakatingin sa akin, mga matang naghihintay ng tamang sandali para magpahayag ng kanilang kwento.
Kinabukasan, maaga akong pumunta sa library. Nakita ko si Andrei doon, na tila may hinahanap din. Agad akong lumapit sa kanya at ipinakita ang bagong pahinang natagpuan ko sa libro.
“May naramdaman ka bang kakaiba dito, Andrei?” tanong ko, habang pinapakita ang bahagyang nasunog na pahina.
Tinitigan niya ito ng matagal, bago nagwika, “Para bang may gustong ipaalala… pero hindi ko alam kung ano.” Tahimik siyang nag-isip, habang sabay kaming nagpatuloy sa pagbasa. Iba ang pakiramdam namin sa bawat salitang mababasa namin, tila ba may iniwang pangako na ngayon pa lang namin natutuklasan.
“Sa tingin ko,” sabi ni Andrei na halatang pinag-iisipan ang bawat salita, “ang parolang iyon ay simbolo ng mga pangarap na hindi natupad, ng mga pagsusumikap na nakaligtaan ng panahon. At sa tingin ko, may kinalaman tayo sa kwento nito.”
Hindi ko alam kung ano ang ibig niyang sabihin, pero may biglang sumagi sa aking isipan. Naalala ko ang luma at tila kinalawang na kabilyang nakita namin sa loob ng silid sa parola. Isa itong bahagi ng isang luma at sirang kahon, ngunit may nakaukit sa gilid nito—mga inisyal na nagbubuo ng pangalang "R.M."
“R.M... Andrei, hindi kaya ang mga inisyal na ito ay pangalan ng isang tao?” bulong ko sa kanya.
Agad niyang tinignan ang kahon na iyon sa isip, ang mga inisyal na hindi niya napansin dati. “Kung tama ka, sino kaya ang R.M.?”
Maya-maya, isang matandang babae ang biglang lumapit sa amin. Isang bisita lamang siya sa library, ngunit tila may kilig at galak sa kanyang mga mata nang mapansin niya ang hawak namin ni Andrei na libro. Hindi namin inaasahan ang kanyang magiging reaksyon.
“Ang *Parola ng Nawawalang Alaala*,” bulong niya na may bahid ng lungkot at galak, “Iyan ang kwento ng lolo ko, si Roberto Miranda.”
Nagkatinginan kami ni Andrei. Ang babaeng ito ang magiging susi sa misteryo. Siya pala ang apo ng taong nasa likod ng lihim ng parolang iyon.
“Matagal na iyon... Si Lolo Roberto ay isang makata at isang manlalakbay. May lihim siyang iniingatan sa parolang iyon—isang lihim ng pag-ibig at pangarap na hindi natupad.”
Ikinuwento niya ang istorya ni Roberto, isang lalaking minahal ng isang babaeng mula sa ibang bayan. Ngunit dahil sa magkaibang pananampalataya at mga tradisyon, hindi nila nagawang ipaglaban ang kanilang pagmamahalan. Kaya si Roberto ay lumipat sa parola, kung saan iniukit niya ang kanilang alaala. Doon siya lumikha ng mga tula at mensaheng nakasulat sa bawat sulok ng silid sa ilalim ng parola, isang pook ng pagmamahalan at pangarap.
Habang pinapakinggan namin ang kwento ng matandang babae, mas lalong lumiwanag sa amin ang misteryo ng parolang iyon. Hindi lamang ito simbolo ng kasaysayan ng bayan, kundi ng pagmamahalang nasira ng panahon ngunit hindi naglaho sa alaala.
Sa wakas, nahanap namin ni Andrei ang kasagutan na matagal na naming hinahanap. Ang parola ng Nawawalang Alaala ay isang simbolo ng walang katapusang pagmamahal na hindi naglaho sa paglipas ng mga taon. Ang kwento nina Roberto at ang kanyang minamahal ay hindi naiwang nakatago sa isang libro lamang; ito ay nasa puso ng bawat nakakaalam ng kwentong iyon, isang pagmamahal na hindi kailanman nawala.
At sa gabing iyon, habang naglalakad kami ni Andrei pauwi, alam namin sa puso namin na ang pag-ibig na iyon ay nagsilbing inspirasyon para sa amin, isang alaala ng mga nagmahal at hindi nagpaalipin sa limitasyon ng panahon.
