Hồi 01
Thanh lâu nhi tử hoàn mãn trái
Thảo xá Thiên tôn đắc cao đồ
Người Trung Hoa thường truyền tụng rằng: Trên trời có cảnh thiên cung, hạ giới có Tô Hàng.
Đây chỉ là câu ví von vì chẳng có ai từng lên trời. Họ chỉ muốn tán dương cảnh đẹp của hai địa phương Tô Châu, Hàng Châu thế thôi. Xem ra Tô Châu có phần thơ mộng hơn Hàng Châu, vì thành Tô nằm cạnh bờ Động Thái hồ. Trong thành, nhà cửa nguy nga tráng lệ, hoa viên kỳ tú, rực rỡ. Khí hậu miền biển mát mẻ vào mùa hạ, ấm áp vào mùa đông nên cây cỏ tốt tươi.
Quanh Thái Hồ đào liễu xanh um, giữa hồ có những tảng đá to lớn, thiên hình vạn trạng, mờ ảo trong làn sương sớm, mưa chiều là thi hứng cho biết bao tao nhân mặc khách. Nhưng cảnh đẹp mà không có người thì chỉ là cảnh chết. Vì vậy, phải nói thêm rằng người Tô Châu cũng rất đẹp. Do thời tiết ôn hòa, da dẻ họ mịn màng, sáng sủa.
Họ tự hào khoác những bộ y phục bằng gấm vóc, phe phẩy chiếc quạt đàn hương.
Hai sản phẩm này đều là dặc sản của Tô Châu, lừng danh cả nước. Nhưng những người đẹp nhất lại ít khi xuất hiện ngoài phố. Họ ở trong hơn bốn mươi kỹ viện rải rác khắp thành.
Hai ngàn kỹ nữ Tô Châu đến từ khắp thiên hạ. Họ là những tiên nữ điểm xuyết cho vùng thắng cảnh tuyệt mỹ này. Ngoài dung nhan, họ còn phải biết nghề cầm ca.
Những danh kỹ nổi tiếng tinh thông cả cầm kỳ thi họa.
Nhạc khí do người Tô Châu chế ra cũng rất nổi tiếng không kém mặt hàng tơ lụa.
Ngày ngày, tiếng đàn sáo réo rắc, trầm bổng dưới những ngón tay ngà ngọc, tạo thêm vẻ quyến rũ cho những con đường lát đá trong thành.
Đó là chưa kể đến hàng trăm trà lâu tửu quán, khách điếm sang trọng nằm san sát. Mỗi năm đón tiếp hàng chục vạn du khách bốn phương.
Nhưng đằng sau vẻ đẹp thần tiên và hào nhoáng, Tô châu cũng có những đường hẻm lầy lội, dơ bẩn, nhũng xóm nhà lụp xụp của gần chục vạn dân nghèo. Họ là những thợ thủ công làm trong các xưởng dệt, nhuộm, mộc... hoặc làm những nghề hạ tiện khác để phục vụ cho nếp sống trưởng giả, xa hoa.
Còn một nghề nữa có vẻ thông dung, tự tại hơn. Đó là đánh cá trong Thái Hồ.
Xóm chài phía Tây thành phụ trách việc cung cấp cá, tôm cho cả Tô Châu. Họ sinh sống cạnh bờ hồ để tiện trông coi thuyền bè, cư ngụ.
Nghĩa địa của thành Tô Châu nằm ở phía Bắc xóm chài. Người trông coi mồ mả không phải là một lão già nát rượu, hay một hán tử bạo gan, mà lại là một nữ nhân tuổi tam tuần yếu đuối, bệnh hoạn. Nàng tên gọi là Tần Tiểu Lan. Cùng ở với nàng còn có một tiểu hài nhi mười bốn tuổi. Đứa bé không có cha.
Tần Chính, tiên phụ của Tiểu Lan là một nho sĩ nghèo, công danh bất toại. Trước đây ông có căn nhà nhỏ trong xóm chài, mưu sinh bằng nghề bốc thuốc và bói toán.
Mười lăm năm trước, Tần phu nhân mắc bệnh nan y đã sớm lìa đời. Tần Chính buồn rầu vì y đạo kém cỏi không cứu được hiền thê nên bán nhà, dắt Tiểu Lan phiêu bạt giang hồ. Cuối cùng, ông vùi thây nơi đất khách, chỉ có mình Tiểu Lan trở lại Tô Châu với một bào thai trong bụng.
