Ẩn dụ từ vựng và hoán dụ từ vựng trong Truyện Kiều ( Nguyễn Du)

Ẩn dụ từ vựng và hoán dụ từ vựng

ẨN DỤ VÀ HOÁN DỤ TỪ VỰNG TRONG TRUYỆN KIỀU (NGUYỄN DU)

I. Khái niệm ẩn dụ và hoán dụ từ vựng

1. Ẩn dụ

-Khái niệm: Là hình thức chuyển đổi tên gọi (gọi tên lại, định danh lại) cho sự vật, hiện tượng trên cơ sở so sánh ngầm, trong đó các sự vật, hiện tượng có thể giống nhau về vị trí, chức năng, cảm giác.

Vd: cổ chai, chân bàn, lá phổi, răng cào, lưỡi dao,...

Có 4 loại ẩn dụ thường gặp :

+Ẩn dụ phẩm chất

+Ẩn dụ cách thức

+Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác

+Ẩn dụ hình thức

Một nhà nghiên cứu đã từng nói: "Chúng ta sống bằng các ẩn dụ" (We live by metaphor). Khó có thể tưởng tượng được một giao tiếp bằng ngôn ngữ nào mà lại không sử dụng các ẩn dụ. Tuy nhiên trong ngôn ngữ giao tiếp hằng ngày chúng ta không thể sử dụng ẩn dụ tu từ để nói một vấn đề gì đấy. Việc sử dụng ẩn dụ tu từ trong giao tiếng, sinh hoạt hằng ngày sẽ dễ dẫn đến hiện tượng "Ông nói gà, bà nói vịt" chẳng hạn như:

"Người cha ấy rất yêu thương con cháu"

Trong câu nói ấy chúng ta chỉ hiểu rằng "Người cha" ở đây để chỉ người đã sinh thành và nuôi nấng chúng ta nhưng khi dùng trong văn học:

"Người cha mái tóc bạc

Đốt lửa cho anh nằm"

(Đêm nay bác không ngủ - Minh Huệ)

Thì hình ảnh người cha ở đây là hình ảnh ẩn dụ tu từ lấy "Người cha" để chỉ Bác Hồ bởi cùng chung phẩm chất như: tuổi tác, tình yêu thương và sự chăm sóc đối với con...

Tuy nhiên ẩn dụ cũng được dùng nhiều trong giao tiếp và phổ biến, được nhiều người sử dụng mà không cần giải thích thêm như: cổ chai, lưỡi dao, chân tường,... Kiểu ẩn dụ này là ẩn dụ từ vựng. Vậy liệu ẩn dụ từ vựng có được sử dụng trong văn học hay không hay chỉ sử dụng trong giao tiếp? Để làm rõ vấn đề này trước hết chúng ta cần phân biệt được ẩn dụ tu từ và ẩn dụ từ vựng.

-Phân biệt ẩn dụ từ vựng và ẩn dụ tu từ (Ẩn dụ nghệ thuật)

+Giống : Đều gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác do có nét tương đồng với nó

+Khác:

Khái niệm

- Ẩn dụ từ vựng : Là hình thức chuyển đổi tên gọi cho sự vật, hiện tượng tên cơ sở so sánh ngầm, trong đó các sự vật, hiện tượng có thể giống nhau về vị trí, chức năng, cảm giác

- Ẩn dụ tu từ(Ẩn dụ nghệ thuật) : Là biện pháp tu từ ngữ nghĩa nhằm xây dựng hình tượng thẩm mĩ (không chỉ gọi tên sự vật hiện tượng mà còn gợi ra những liên tưởng có liên quan đến đời sống của con người)