Diriliş Türk Tarihi

Uygur devleti

  Orhun uygur devleti) Turfan, (Doğu Türkistan) Kansu, (Sarı Uygur) Devleti Uygur Devleti

ORHUN UYGUR DEVLETİ:
Karluk ve Basmiller'le birleserek II. Göktürk Devletini yıkan UYGURLAR Orhun bölgesinde UYGUR DEVLETİ'ni kurdular.(745) Kurucuları KUTLUK BİLGE KÜL KAĞAN, merkezleri Ordubalık (Karabalsagun)'dur.
NOT: Kutluk Bilge Kül Kağan Türklerin sehir kuran ilk hükümdarıdır. İlk Türk sehri Ordubalıkdır. Bilge Kül Kağan'dan sonra MOYENÇUR basa geçmis, onun döneminde Müslüman Araplar(Abbasiler) ile Çinliler arasında Talas Savası yasandığından, Abbasilere yenilen Çinliler güç kaybına uğramıslardı. Bu durumdan yararlanan Uygurlar Çinin TARIM havzasını ele geçirdiler.Moyençur'dan sonra basa BÖGÜ KAĞAN geçti.

BÖGÜ KAĞAN DEVRİ:
Bu devirde Uygur Türkleri ile çin arasında iyi iliskiler kuruldu, ticaret gelisti. Bögü Kağan Çine yardım amacıyla "Tibet Seferine" çıktı.

Tibet Seferi ve Sonuçları:
Bögü Kağan tibet seferi sırasında iki MANİ(MANİHEİZM) rahibini yanına alarak ülkesine geri döndü. Bu rahipler Uygur Türkleri arasında Mani dininin yayılmasına sebep oldular. Ayrıca Türkler arasında Budizm'de yayılmaya basladı. Mani Dininin Özelliği: Avlanmayı, et yemeyi ve savasmayı yasaklayan bir dindir.

Mani Dininin Uygurlar üzerindeki Etkileri:
1-Uygurlar Savasçılıklarını kaybettiler.
2-Yerlesik hayata geçtiler. (Türklerde ilk defa yerlesik hayata Uygurlar geçmistir.)
3-Yerlesik hayata geçmeleriyle Uygurlar ticaret,bilim, sanat ve edebiyat gibi bir çok alanda gelistiler.

UYGUR DEVLETİ'NİN (ORHUN BÖLGESİ) YIKILISI:
840 yılında bir baska Türk kavmi olan KIRGIZLAR Uygur Devletine son verdiler. Kırgızlar'ın Orhun
Bölgesinden kovmalarıyla Uygurlar, Kansu ve Turfan bölgelerine göç etmek zorunda kaldılar.
NOT: Kırgızlar; Orhun Bölgesinden Uygurları kovarak, buradaki Türk nüfusunun azalmasına sebep olmuslardır. Bu yüzden bu en eski Türk Yurdu, daha sonra Kırgızları yenen Moğolların eline geçerek
kolayca Moğollasmıs, MOĞOLİSTAN olarak anılmıstır.

TURFAN( DOĞU TÜRKİSTAN) UYGUR DEVLETİ:
Kırgızlar tarafından kovulan Uygurların bir kısmı Turfan Bölgesi'ne gelerek, burada yeni bir devlet
kurdular. Bu devletleri de Moğollar tarafından 1207'de yıkıldı. Uygurlar günümüzde Doğu Türkistan diye
anılan bu bölgede Çin'e bağlı özerk bir devlet olarak yasamaktadır.

KANSU(SARI UYGUR) DEVLETİ:
Kırgızlardan kaçarak Kansu Bölgesi'ne gelen Uygurlar tarafından kurulan bu devlete Sarı Uygur Devleti
de denilmektedir. 1209'da Moğolların hakimiyetine girmistir.

UYGURLARLA İLGİLİ DİĞER ÖNEMLİ HUSUSLAR:
*18 harfli Uygur Alfabesini hazırladılar.
*Cengiz Han'ın egemenliğine girmelerine rağmen medeniyette gelistiklerinden Moğollar'ı devlet teskilatı, ticaret, bilim, sanat, alfabe gibi konularda etkilediler.
*Moğolların Türklesmesinde önemli bir rol oynadılar. (Özbek ve Çağatay Türkleri)
*İlk Müslüman Türk Devleti Karahanlılar'la savastılar.(Sebep Uygurların Budizmi, Karahanlıların İslamiyeti yaymak istemeleri.)
*Tahta harflerden MATBAA'yı olusturdular, pamuktan KAĞIT yaptılar.
*Uygurlar Yerlesik hayata geçen ilk Türk topluluğudur.