Nghị luận bài thơ Tự Tình II của Hồ Xuân Hương ♫♪

Hình tượng người phụ nữ Việt Nam thời trung đại đã trở thành đề tài rất hấp dẫn, gợi lên nhiều cảm hứng cho các thi sĩ xưa. Bằng sự đồng cảm nơi sâu thẳm tâm hồn, nhiều tác phẩm ra đời chính là sự lên tiếng của nhiều nhà thơ nói thay cho tâm sự thầm kín của người phụ nữ mà tiêu biểu là bài thơ "Tự tình II" nằm trong chuỗi thơ Tự Tình I, II, III của Hồ Xuân Hương. Hồ Xuân Hương là một hiện tượng rất độc đáo trong lịch sử văn học Việt Nam. Đó là nhà thơ phụ nữ viết về phụ nữ, trào phúng mà trữ tình. Bài thơ Tự Tình II chính là tiếng lòng của tác giả đồng thời cũng là của những người phụ nữ tài hoa hơn người, họ khát khao đòi quyền sống, tình yêu, bình đẳng, tự do và hạnh phúc. 

"Đêm khuya văng vẳng trống canh dồn,

Trơ cái hồng nhan với nước non."

Một mở đầu vào lúc đêm khuya vắng vẻ, bóng đêm bao trùm mọi ngỏ ngách khiến con người ta cảm thấy mình thật nhỏ bé, thật đơn độc, tâm tư nặng trĩu mình ta hiểu, mình ta biết. Đêm đen đè nặng trên mí mắt nàng chẳng buồn chớp, đôi mắt vô hồn nhìn vào khoảng tối không lối thoát, thân xác cũng cứ trơ ra như khúc gỗ, lạnh buốt, bất lực. Giọng thơ trĩu xuống càng tăng thêm nỗi chán chường và nỗi cô đơn, nỗi thao thức trăn trở ghê gớm đang bủa vây người phụ nữ ấy. Đêm khuya tĩnh lặng nhưng lòng nàng thì không được như vậy. Âm thanh của tiếng trống canh văng vẳng vọng đến báo hiệu đã nửa đêm như làm khuấy động bầu không khí yên tĩnh xung quanh và trong tâm hồn của Hồ Xuân Hương. Tiếng trống mỗi lúc một dồn dập hơn trôi theo từng khoảnh khắc của thời gian, rút ngắn tuổi xuân của người phụ nữ "hồng nhan" xinh đẹp, quyến rũ nhưng đã "trơ" đi trước cuộc đời, trước quá khứ, tựa như gỗ đá đã bị mất hết cảm giác vì đã quá quen thuộc, chai lì trước những phiền muộn, đợi chờ một thứ hạnh phúc mong manh không thể với tới. Nhà thơ không chỉ tự chua xót cho chính bản thân mà còn thương thay cho số phận của những người phụ nữ bị vùi dâp trong chế độ phong kiến thối nát đương thời đầy bất công thị phi và ngang trái. Họ không có chỗ đứng trong xã hội, luôn phải sống trong bất an sợ hãi, không thể tự quyết định duyên phận và số phận của mình. Tiếng thở dài ngao ngán và ý nguyện muốn thoát khỏi nỗi sầu muộn dấy lên trong lòng nhưng cuối cùng lại rơi vào bế tắc. Dường như nghịch cảnh không chịu buông tha cho những người phụ nữ ấy, cố gắng mượn rượu quên đi nhưng lại càng nhớ:

"Chén rượu hương đưa say lại tỉnh,

Vầng trăng bóng xế khuyết chưa tàn."

Chén rượu cầm hờ hững trên những ngón tay nõn nà, mặc cho hương nồng của rượu phả vào mặt, xộc lên đầu mũi, nàng đã nghĩ rằng chỉ có rượu mới có thể giải tỏa hộ nỗi lòng của mình, nghĩ rằng cơn say sẽ đưa nàng đến một nơi yên bình hơn dù trong một khoảng thời gian ngắn ngủi thôi cũng còn đỡ hơn khi phải một mình đối diện nỗi cô đơn đang giày xéo tâm can này. Thế nhưng, say rồi lại tỉnh, cứ chập chờn mơ hồ trong cái vòng lẩn quẩn, say chỉ là thoáng qua, tỉnh mới là thực, tỉnh nên mới thấy được "vầng trăng bóng xế khuyết chưa tròn", mượn rượu giải sầu nhưng sầu không dứt. Cảm giác dưới dạ nóng ran, hơi rượu nồng xộc lên đầu đến choáng váng, mắt đỏ hằn, vị đắng cay xè còn đọng trên đầu lưỡi. Đến bao giờ thì trăng mới tròn, đến khi nào thì hạnh phúc mới trong tầm tay và đến khi nào thì nỗi cô đơn này mới thôi xuất hiện? Tuổi xuân ngày càng trôi đi mà tình yêu, hạnh phúc sao cứ mãi "khuyết mãi chưa tròn". Hồ Xuân Hương khao khát tình yêu đến phát điên, nỗi niềm đó nhân lên theo năm tháng, nhưng càng hi vọng, thì càng thêm đau khổ. Đầu óc nàng quay cuồng gục ngã trong tuyệt vọng bởi mối tình dở dang muộn màng đau khổ, đối với nàng có được hạnh phúc là một điều không tưởng. Mâu thuẫn trong cảm xúc của tác giả càng trở nên mâu thuẫn, lúc thì bất cần, lúc thì khao khát không tả xiết. Chính vì sự mong muốn có được hạnh phúc đến mãnh liệt đấy đã khiến cho tác giả liên tưởng đến sức mạnh của thiên nhiên. Sự đau khổ vì thất tình càng khiến cho nữ thi sĩ càng trở nên mạnh mẽ vươn lên hơn bao giờ hết: