2. Triệu chứng học gan-mật.
2.1. Lâm sàng:
2.1.1. Triệu chứng cơ năng:
+ Các triệu chứng rối loạn tiêu hoá:
- Giảm (mất) cảm giác ăn ngon miệng, đắng miệng.
- Trướng hơi, sôi bụng.
- Buồn nôn, nôn.
+ Rối loạn phân: phân lỏng, sền sệt hay táo bón...
+ Đau khu trú vùng hạ sườn phải hoặc vùng thượng vị.
- Có cơn đau quặn gan: đau dữ dội từng cơn, lan lên ngực, lên vai phải, dễ tái phát (thường sỏi mật).
- Đau ê ẩm kéo dài, cảm giác nằng nặng vùng hạ sườn phải: gặp trong viêm gan,ung thư gan, viêm túi mật…
2.1.2. Triệu chứng thực thể: có thể thấy:
+ Sốt cao dao động kèm theo rét run (gặp trong áp xe gan, viêm đường mật, ung thư gan…).
+ Ngứa da:
- Ngứa có thể là một triệu chứng sớm của bệnh gan.
- Ngứa đi kèm với vàng da.
- Có thể vàng da nhưng không ngứa.
+ Vàng da và niêm mạc:
- Vàng ít, mới đầu chỉ thấy ở niêm mạc mắt sau mới vàng da.
- Vàng da bất ngờ sau đợt đau sốt (sỏi mật, sau giun chui ống mật).
- Vàng da kéo dài ngày càng tăng (u đầu tụy, u bóng Vate…).
- Vàng da kéo dài, giảm chút ít, tiến triển từng đợt, cùng với vàng da có thêm cổ trướng (xơ gan, hội chứng Hanot…).
+ Các dấu hiệu khác: cổ trướng, tuần hoàn bàng hệ, lách to, sao mạch (cổ, ngực, sống mũi, trán…), bàn tay son, ngón tay dùi trống, móng tay khum (thừa oestrogen serotonin).
2.2. Thăm khám cận lâm sàng gan-mật:
2.2.1. Chức năng tạo mật:
+ Xét nghiệm máu:
- Định lượng bilirubin: bilirubin toàn phần của người Việt Nam từ 15,1-17,6mmol/l. Bilirubin gọi là bilirubin tự do không qua thận. Bilirubin trực tiếp gọi là bilirubin kết hợp (bilirubin kết hợp với acid glucoronic nhờ men glucoronin-trans ferase).
- Phosphastase kiềm (bình thường 98-279 U/l ở 370C).
+ Xét nghiệm dịch mật với mục đích:
- Xem xét bài tiết của mật A, B, C.
- Xét nghiệm albumin.
- Xét nghiệm tế bào.
- Cấy vi trùng nếu cần.
2.2.2. Chức năng chuyển hoá:
+ Chức năng taọ đường: nghiệm pháp galactose:
Cho bệnh nhân uống 40g galactose + 200 ml nước vào sáng sớm sau khi lấy hết nước tiểu. Lấy nước tiểu sau khi uống 2h, 8h, 24h. Bình thường: mẫu 1 còn một ít galactose, 2 mẫu sau không có galactose.
