SEVR ANTLA^MASI 10 AUSTOS 1920 HYPERLINK "http://www.muhteva.com/tarih-dersi-ozet-notlari-t10990.html" tarih dersi özet notlar1 Dünya Sava_1ndan sonra yenilen devletlerle antla_malar yap1lm1_, fakat Osmanl1 Devleti ile ate_kes antla_mas1ndan ba_ka bir antla_ma yap1lmam1_t1. KARARLARI Osmanl1 topraklar1 0stanbul ve Anadolu'nun küçük bir bolümü olarak s1n1rlan1yordu. Bo-azlar her türlü geçi_e serbest olacak ve uluslararas1 bir komisyon yönetecek 0zmir ve Do-u Trakya Yunanl1lara verilecek Do-u Anadolu'da Ermenistan ve Kürdistan kurulacak. Konya, Antalya ve arka taraflar1 0talyanlara, Çukurova Frans1zlara verilecek. Arap ülkeleri 0ngiliz ve Frans1zlarca bölü_ülecek. Kapitülasyonlar bütün a_1r1l1-1 ile devam edecek. Osmanl1 ordusu 50700 ki_i ile s1n1rland1r1l1yordu. NOT: Türk ülkesi kesinlikle parçalan1yordu. Osmanl1 Devleti fiilen sona eriyordu. SEVR ANTLA^MASINA TEPK0LER Sevr Antla_mas1 Kanun-i Esasiye uygun de-ildi. Çünkü Parlamentonun onaylamas1 gerekiyordu. Parlamento ise da-1t1lm1_t1. TBMM Antla_may1 imzalayanlar1 vatan haini ilan etti ve Antla_may1 tan1mad1-1n1 ifade etmi_tir DÜZENL0 ORDUNUN KURULMASI Kuva-i Milliye birliklerinin Yunan ilerleyi_ini durduramay1_1 ve halktan zorla malzeme almalar1, yeni devletin yeni ve düzenli bir orduya sahip olma gereklili-i sebebiyle düzenli ordu kuruldu. Bu sebeple Kuva-i Milliye birliklerinin Milli Savunma Bakanl1-1 emrine verilmesi için düzenleme yap1ld1. 0smet 0nönü Bat1 Cephesi Komutanl1-1na, Refet Bele ise Güney Cephesi komutanl1-1na atand1. NOT: Mustafa Kemal Pa_a; " Para vard1r veya yoktur. Ama ordu mutlaka olacakt1r" demi_tir KURTULU^ SAVA^INDA ERMEN0LERLE SAVA^ VE GÜMRÜ ANTLA^MASI 3 ARALIK 1920 Brest-Litovsk Antla_mas1ndan sonra, Türk Ordusu Kafkaslar1n önemli bir bölümünü ele geçirmi_ti. Sava_ kaybedilip ordumuz Anadolu'ya çekilince ortaya ç1kan bo_lu-u Ermenistan ve Gürcistan doldurdu. TBMM'si 15. Kolordu Komutan1 Kaz1m Karabekir'i tam yetki ile Do-u Cephesi Komutanl1-1na atad1. Böylece yeni devletin ilk cephesi kuruldu. Ermeniler yenilince bar1_ istediler. 3- Aral1k- 1920 tarihinde imzalanan Gümrü Antla_mas1na göre; Ermeniler i_gal ettikleri yerleri bo_altt1lar. Ermeniler çekilince Gürcistan 'da elinde bulundurdu-u Artvin, Ardahan ve Batum'u bo_altt1lar. SONUÇ: Gümrü Antla_mas1 TBMM 'nin uluslararas1 alanda kazand1-1 ilk ba_ar1 ve imzalad1-1 ilk siyasal antla_mad1r. Not: Ermenistan Sovyet Rusya taraf1ndan i_gal edildi. Daha sonra Rusya ile Moskova Antla_mas1 imzaland1. 16-Mart-1921 GÜNEY CEPHES0 ÇARPI^MALARI Mondros Ate_kes Antla_mas1ndan sonra bu bölgeye 0ngilizler girmi_ daha sonra Frans1zlara b1rak1lm1_t1. Bölgede yo-un çarp1_malar oldu. Dü_mana kar_1 üstün direni_ gösteren Antep'e "Gazi, " Mara_'a "Kahraman", Urfa'ya "^anl1" unvanlar1 TBMM'si taraf1ndan sonradan verildi. Sakarya zaferinden sonra Frans1zlarla yap1lan 20- Ekim- 1921 Ankara Antla_mas1 ile Frans1zlar Hatay hariç güney illerimizi bo_altt1lar. BATI CEPHES0 MUHAREBELER0 VE SONUÇLARI I. 0NÖNÜ MUHAREBES0 6-10 OCAK 1921 Sebepleri: Daha önce Bursa'y1 ele geçiren Yunanl1lar Eski_ehir'i alarak Ankara'ya ula_mak istiyorlard1. Çerkez Ethem ayaklanmas1n1 f1rsat bildiler. Sonuçlar1: Bu zaferle TBMM'ne duyulan güven artt1. Londra Konferans1 topland1. Sovyet Rusya ile Moskova Antla_mas1 imzaland1. " 0smet Bey Generalli-e yükseldi LONDRA KONFERANSI 23 ^UBAT - 12 MART 1921 0nönü Zaferi i_galci devletler aras1ndaki anla_mazl1-1 iyice su yüzüne ç1kard1. 0talyanlar1n ve Frans1zlar1n bask1s1 ile 0ngilizler ve Yunanl1lar Londra Konferans1n1 toplamaya karar verdiler. 0_galci devletlere göre i_gal bir maceraya dönü_mü_tü. 0stanbul Hükümeti ile birlikte Ankara Hükümeti de temsil edildi. Sadrazam Tevfik Pasa " Söz milletimin as1l temsilcilerine aittir. Bundan dolay1 Anadolu Kuruluna söz verilmelidir " dedi. Osmanl1 Sadrazam1 yeni devletin Anadolu'da kuruldu-unu kabul ediyordu. Sonuç: 0tilaf Devletleri TBMM Hükümetini resmen tan1m1_ oldu. MOSKOVA ANTLA^MASI 16 MART 1921 Do-u s1n1r1m1z güven alt1na al1nd1. Sovyet Rusya Yeni Türk Devletini tan1d1. Misak-1 Milliyi kabul etti. Birinin tan1mad1-1 antla_may1 di-eri tan1mayacakt1. Not: ilk defa Misak-1 Milli büyük bir devlet taraf1ndan kabul edilmi_ oldu. II. 0NÖNÜ MUHAREBES0 23- 31 - MART -1921 Londra Konferans1 sonuçsuz kal1nca 0ngilizler Yunanl1lar1 yeni bir sald1r1 için k1_k1rtt1lar. Not: Mustafa Kemal, 0smet Beye çekti-i telgrafta " Siz orada yaln1z dü_man1 de-il, milletin makus talihini de yendiniz" dedi. Not: 0talyanlar Anadolu'yu bo_altmaya ba_lad1lar. Not: 30-Mart-1921 'de Anadolu Ajans1 kuruldu. TBMM'nin sesi duyuldu. KÜTAHYA - ESK0^EH0R MUHAREBELER0 10 - 24 TEMMUZ 1921 II. 0nönü Sava_1'ndan sonra taarruz 0çin yeterli gücü olmad1-1 anla_1lan Türk ordusuna kar_1, iyi donat1lm1_ ve üstün say1da bir kuvvetle sald1r1lmas1 durumunda ba_ar1l1 olacaklar1na inanan Yunanl1lar, taarruza geçerek Afyon, Kütahya ve Eski_ehir i ele geçirmi_lerdir. Mustafa Kemal in emri ile Türk ordusu Sakarya Nehri nin do-usuna çekilmi_tir. Sebep ve geli_mesi II. 0nönü zaferini kazanan Türk ordusu henüz toparlanmam1_t1. Yunanl1lar f1rsat bilerek taarruza geçtiler. Ordu ilk çat1_mada ba_ar1l1 olamay1nca, daha fazla kay1p vermemek için Sakarya'n1n do-usuna kadar çekildi. Sonuçlar1 Yunanl1lar Sakarya Nehri'ne kadar olan yerleri 0_gal etil. Halkta ve mecliste bir panik ba_lad1. Meclisi Kayseri ye ta_1ma ve yeniden Kuvay-1 Milliye ye dönme tart1_malar1 ba_lad1. Mustafa Kemal'e kar_1 muhalefet güçlenmeye ba_lad1. 5 A-ustos ta Ba_komutanl1k yasas1 ç1kar1ld1. 8 A-ustos'ta Tekalif-i Milliye emirleri ç1kar1ld1. 0stiklal mahkemeleri yeniden kuruldu. Türk ordusu geri çekilince Yunanl1lar Sakarya'n1n Bat1s1'na kadar ilerlediler. Eski_ehir, Afyon, Kütahya Yunanl1lar1n eline geçti. Not: Ankara'n1n Yunanl1lar1n eline geçmesi tehlikesine kar_1 Meclisin Kayseri'ye ta_1nmas1 gündeme geldi. Fakat ordu ve milletin moralini bozar dü_üncesi ile bu fikirden vazgeçildi. BA^KOMUTANLIK YASASI 5 A-ustos 1921 Mu_tala Kemal 0_leri daha h1zl1 yürütmek ve bu kötü gidi_e son vermek amac1yla meclisten geni_ yetkiler 0stemi_, 3 ayl1-1na ba_komutanl1-a atanm1_t1r. Buna göre yasama, yürütme, 0stiklal Mahkemeleri vas1tas1yla yarg1 yetkisine sahiptir. Birkaç kez uzat1lan görev, 1922 Temmuzunda süresiz olarak uzat1lm1_t1r. Cumhurba_kan1 seçilinceye kadar bu görevde kalm1_t1r. TEKAL0F-I M0LL0YE EM0RLER0 8 A-ustos 1921 Orduyu Sakarya Sava_1na haz1rlamak amac1yla halktan son bir kez fedakarl1k 0stenmi_, elinde bulunan yiyecek ve giyecek maddelerinin yük ve binek araçlar1n1n bir k1sm1n1, silah ve cephane olarak ne varsa hepsini orduya istemi_lerdir. 0llerde ve 0lçelerde vergi komisyonlar1 kurulmu_, vergilerin toplanmas1 ve askerden kaçmalar1n önlenmesi 0çin yeni 0stiklal Mahkemeleri kurulmu_tur. Tekalif-i Milliye Emirleri ekonomik bir seferberliktir. No t: Tekalif-i Milliye Emirleri ne göre toplanan yard1mlar Sakarya Sava_1'na yeti_memi_, daha çok Büyük Taarruzda kullan1lm1_t1r. 0ST0KLAL MAR^ININ KABULÜ 12 MART 1921 Osmanl1 Devleti'nin bir milli mar_1 yoktu. Fakat art1k Anadolu'da milliyetçilik ilkesine dayanan yeni bir Türk devleti kurulmu_tu. Bu sebeple Kurtulu_ sava_1m1z1n ruhunu ve milletimizin ba-1ms1zl1k iste-ini dile getirecek bir mar_1n yaz1lmas1 gerekiyordu. Bu amaçla 1921 y1l1 ba_lar1nda bir yar1_ma aç1ld1. Yar1_maya 724 _iir kat1ld1. Milli E-itim Bakan1 Hamdullah Suphi Bey (Tanr1över) mar_1, ünlü _air Mehmet Akif Beyin (Ersoy) yazmas1n1 istiyordu. Ancak _air Mehmet Akif Ersoy, yar1_mada kazanana verilmek üzere konulan 500 liral1k ödülü istemedi-inden yazmak istemedi. Yar1_mada hiç bir _iir milli duygular1m1z1 ifade için yeterli bulunmad1. Bunun üzerine ödülün söz konusu edilmeyece-i bildirildi. Böylece, Kurtulu_ Sava_1'n1n derin heyecan1n1 benli-inde duyan, Mehmet Akif en güzel _iirlerinden birini yazd1. Kahraman Ordumuza ithaf ederek yazd1-1 _iir, milli mar_1m1z olarak 12-Mart-1921 tarihinde 0kinci 0nönü Muharebesinden az önce, mecliste kabul edildi. Böylece Türk Milleti, ba-1ms1z ya_ama arzusunu dile getiren bir millî mar_a kavu_tu. SAKARYA SAVASI VE SONUÇLARI 23 A-ustos - 13 Eylül 1921 Ordu Sakarya 1rma-1n1n do-usuna çekilince TBMM ve halk üzerinde umutsuzluk belirdi. Mustafa Kemal Pa_a TBMM taraf1ndan Ba_komutan seçildi. ( 5- A-ustos-1921) Üç ay süre ile de meclisin yetkisini ald1. Tekalif-i Milliye ( Milli Yükümlülükler) kanunu ç1kt1. ( 7-8/ A-ustos-1921) Ordunun acil ihtiyaçlar1 kar_1lanacakt1. Not: Mustafa Kemal " Hatt1 Müdafaa yoktur, Sath1 Müdafaa vard1r. O sat1h bütün vatand1r. Vatan1n her kar1_ topra-1 dü_man kan1 ile sulanmad1kça terk olunamaz" emrini verdi. Ba_komutan Mustafa Kemal emrinde, Genel Kurmay Ba_kan1 Fevzi Çakmak, Bat1 Cephesi Komutan1 0smet 0nönü yönetimindeki ordu büyük bir zafer kazand1. 13-Eylül-1921 Sonuçlar1 Bu zaferle dü_man1n sald1r1 gücü tükenmi_tir. Yunanl1lar savunma düzenine geçti. TBMM Mustafa Kemal Pa_aya oy birli-i ile Mare_allik ile Gazilik unvan1 verdi. 19- Eylül -1921 Siyasi Sonuçlar1 1.Kars Antla_mas1: (13- Ekim -1921 ) Sovyet Rusya'n1n iste-i ile TBMM'ne ba_vuran üç Sovyet Cumhuriyeti (Ermenistan, Gürcistan ve Azerbaycan) Kars Anla_mas1n1 imzalad1lar. Moskova Antla_mas1n1n gözden geçirildi-i bu antla_ma ile Do-u s1n1r1m1z kesinle_ti. 2- Fransa ile yap1lan Ankara Antla_mas1 ( 20- Ekim -1921) Art1k Anadolu'nun i_galinden vazgeçen Frans1zlar TBMM ile Antla_ma imzalad1lar. Hatay hariç Suriye s1n1r1m1z çizildi. Sonuç: Bu ba_ar1lar sonunda ate_kes teklifleri yap1ld1. TBMM kabul etmedi. Not: Sakarya Zaferi ve imzalanan antla_malar gösteriyor ki; d1_ siyasette güçlü ve sözü geçer olman1n, ancak içte de güçlü bulunmakla sa-lanabilece-i aç1kl1k kazanm1_t1r. Not: Yeni Türk Devleti d1_ ili_kilerde dayand1-1 temel ilkeleri _öyle aç1klam1_t1 " Türk yurdunu ele geçirmek isteyenlere kar_1 sonuna kadar mücadele etmek, ba-1ms1zl1-1m1za sayg1 gösterenlerle siyasal ili_kiler kurmak, antla_malar yapmak ve bar1_ içinde ya_amakt1r. BÜYÜK TAARRUZ VE SONUÇLARI 26-30 AUSTOS 1922 Sakarya zaferinden sonra Yunanl1lar savunmaya çekildiler. Türk ordusu seferberlik haz1rl1klar1 yapt1. Dü_mana kesin darbeyi vurmak ve yurttan atmak amac1 vard1. Meclis Mustafa Kemalin ba_komutanl1k yetkisini üç ay uzatt1. Daha sonra süresiz uzatt1. 30- A-ustosta kesin zafer kazan1ld1. Not: Mustafa Kemal Pa_a muharebeyi do-rudan do-ruya kendisi yönetti-i için bu sava_a "Ba_kumandan Meydan Muharebesi" denmi_tir. " Ordular! ilk Hedefiniz Akdeniz'dir, ileri! " emrini verdi. 6- Türk Ordusu 2 Eylülde U_ak'a, 9 Eylülde 0zmir'e girdi. 18 Eylül- 1922'de Bat1 Anadolu dü_mandan temizlendi MUDANYA ATE^KES ANTLA^MASI 11 EK0M 1922 Kesin zaferden sonra Mudanya Ate_kes Antla_mas1 imzaland1. 11- Ekim-1922'de 0ngiliz, Frans1z ve 0talyan delegeleri Mudanya Mütarekesini imzalad1lar. Yunan delegeleri Mudanya'ya geldiler, antla_maya kat1lmad1lar. Türk taraf1n1 0smet Pa_a temsil etti. ANTLA^MA ^ARTLARI: Silahl1 çat1_malar derhal duracakt1, Yunanl1lar Do-u Trakya'y1 bo_altacaklar ve TBMM Hükümeti yönetimine b1rakacaklar. Not: Do-u Trakya sava_s1z kazan1ld1. 0stanbul ve çevresinde Türk yönetimi kurulacak ve TBMM Hükümeti temsilcisi 0stanbul'a gelecek. TBMM Do-u Trakya'da belli bir miktar asker bulunduracak 5- Anla_ma Devletleri bar1_ imzalan1ncaya kadar 0stanbul'da kalacaklard1. Not: Milli Mücadelenin silahl1 dönemi sona erdi. Not: Loyd George ( Loyd Corc hükümeti dü_tü. ) SALTANATIN KALDIRILMASI 1 KASIM 1922 0tilaf Devletleri Lozan Bar1_ görü_melerine TBMM'nin yan1 s1ra 0stanbul hükümetini de ça-1rd1lar. Amaçlar1 Türk taraf1n1 bölmekti. Mustafa Kemal bu karga_ay1 Önlemek için f1rsat1 de-erlendirdi. 1- Kas1m -1922 'de Saltanat kald1r1ld1. Not: Padi_ah1n Halife s1fat1 vard1. 0ngilizlerin Halifeli-in manevi gücünden yararlanmas1n1 önlemek için Halifelik hemen kald1r1lmad1. Hanedan soyundan Abdülmecit Efendi Halife oldu. Not: Padi_ah Vahdettin 17- Kas1m -1922'de ülkeyi terk etti. LOZAN ANTLA^MASI 24- TEMMUZ- 1923 1- SINIRLAR Suriye S1n1r1: Ankara Antla_mas1ndaki _ekliyle kalacak Irak S1n1r1: Musul meselesi yüzünden antla_ma olmad1. Daha sonra 0ngiltere ve Türkiye aralar1nda çözecekti. Bat1 S1n1r1: Mudanya Ate_kes Antla_mas1nda Meriç 1rma-1 s1n1r olarak kabul edilmi_ti. Lozanda da kabul edildi. Karaa-aç Türkiye'ye verildi. Adalar: Çanakkale Bo-az1'n1n önünde bulunan Bozcaada ve Gökçeada Türkiye'ye verildi. Yunanistan'1n Türkiye'ye yak1n adalar1 silahs1zland1rmas1 öngörüldü. 2- KAP0TÜLASYONLAR .Her türlü Kapitülasyonlar bütün sonuçlar1 ile birlikte kald1r1ld1. 3- AZINLIKLAR Bütün az1nl1klar Türk vatanda_1d1r. Hiç bir ayr1cal1klar1 yoktur. Bat1 Trakya'daki Türkler ile 0stanbul'da bulunan Rumlar hariç, Yunanistan'daki Türklerle, Türkiye'deki Rumlar de-i_tirilecekti. Not: Lozan'da Türkiye'deki H1ristiyan az1nl1klar1n kendilerine özgü aile hukuklar1 olmas1na karar verildi. 17- ^ubat 1926 tarihinde kabul edilen Medeni Kanun ile de-i_ti. 4- SAVA^ TAZM0NATI I. Dünya Sava_1 sebebiyle bizden istenen sava_ tazminat1ndan kurtulduk. Yunanistan Kurtulu_ sava_1nda bize açt1-1 zarara kar_1l1k Karaa-ac1 Türkiye'ye verdi. 5- BORÇLAR Osmanl1 Borçlar1 (Düyunu - Umumiye) Osmanl1 Devleti'nden ayr1lan devletlerle Türkiye aras1nda bölü_türüldü. 6-BOAZLAR Bo-azlar Türkiye'ye b1rak1ld1. Ancak her türlü geçi_ serbest olacakt1. Ba_kan1n1n Türk oldu-u bir komisyon denetleyecekti. Bo-azlar1n iki yakas1 da askersiz olacakt1. Bo-azlar1n bu statüsü 20- Temmuz -1936 Montrö Sözle_mesi ile de-i_tirilerek Bo-azlar1n kesin hakimiyeti Türk Devletine geçti. LOZAN ANTLA^MASININ ÖNEM0 Yeni Türk Devletinin milletleraras1 alanda ba-1ms1z, bütün devletlerle e_it, _erefli bir varl1k oldu-u kesinlikle tan1n1yordu. Osmanl1 Devleti'nin sona erdi-i kabul ediliyordu. Lozan Antla_mas1 halen geçerlili-ini korumaktad1r. CUMHUR0YET0N 0LANI 23 Nisan 1920'de T. B. M. M, si aç1l1nca yeni bir devletin temelleri at1lm1_ oldu. Mecliste görev yapan milletvekilleri seçimle gelmi_ti. Fakat devletin _eklinin cumhuriyet oldu-u yaln1z ad1n1n konmad1-1 görülmekte idi. Devlet ba_kan1 ve hükümet problemi ortaya ç1k1nca; 29 Ekim 1923'de Cumhuriyet ilan edildi. Mustafa Kemal Pa_a Cumhurba_kan1, 0smet 0nönü Ba_bakan, Fethi Okyar T. B. M. M. si ba_kan1 oldu. Cumhuriyetin ilan1 ile kabine sistemine geçildi. Meclis ba_kan1, devlet ba_kan1 ve hükümet ba_kan1 birbirin den ayr1ld1. K1smen kuvvetler birli-i ilkesi yumu_ad1, yarg1 ba-1ms1z oldu. HAL0FEL00N KALDIRILMASI: 3-MART-1924 -Halifelik; Yavuz Sultan Selim zaman1nda 1517'deOsmanl1lara geçti. Halifelik makam1 ve yetkileri 1921 Anayasas1 ile T. B. M. M. 'ne b1rak1ld1. -Saltanat 1-KASIM-1922'de kald1r1l1nca, Halifelik; 0ngilizlerin halifenin manevi gücünden yararlanmamas1, Halk1n tepkisini çekmemek gibi sebeplerle hemen kald1r1lmad1. -Halife olan Abdülmecit Efendi'nin kendisini meclisin üzerinde görmeye ba_¬lamas1 ve yapt1-1 faaliyetler sebebiyle 3-Mart-1924 tarihinde kald1r1ld1. Ayn1 gün: Tevhidi-Tedrisat Kanunu kabul edildi. (E-itim-Ö-retimi birle_tirme kanunu) ^er'iye veEfkaf Vekaleti ile Erkan-1 Harbiye Vekaleti kald1r1ld1. (Erkan1-Harbiye Vekaleti kald1r1lmadan önce, Milli Savunma Bakanl1-1 ile Genelkurmay Ba_kanl1-1 birlikteydi. Yap1lan düzenleme ile Genelkurmay Ba_kan1 asker, Milli Savunma Bakan1 ise politikac1 olmu_tur). (^er'iye ve Efkaf Vekaleti ise al1nan kararlar1n dine uygunlu-unu denetliyordu. ^er iye Vekilli-i yerine sadece din i_leri ile u-ra_mak üzere ba_bakanl1-a ba-l1 -Diyanet 0_leri Ba_kanl1-1 kuruldu. Vak1flar1n idaresini yürüten Efkaf Vekaleti nin yerine bir genel müdürlük olu_turuldu. )
