Phần thứ nhất
I
- Ơ! mai Du ơi, suốt lúa nhiều có đau tay không? Ngó lên trời kia kìa, cái nắng nó cũng bay với lũ con chim phí đẹp chưa? Lũ con chim phí đang ăn lúa trên bẫy, không ai đuổi cả, tự nhiên không hiểu nghe cái gì, cả lũ ngẩng mấy cái đầu nhỏ xíu lên nhìn ngang nhìn ngửa ngơ ngác, rồi bay vụt lên một loạt, nắng trên cánh đỏ đỏ nâu nâu. Mai Du nghe mai Liêu gọi, tay vẫn suốt lúa, ngẩng lên nhìn chim:
- Ơ! mai Liêu ơi, suốt lúa chưa nhiều, không đau tay đâu. Phải suốt cho mau chớ. Suốt lâu mai mốt thằng Pháp tới rẫy nó lấy hết hột lúa, không có mà ăn, bụng đói đi vào rừng đào cái củ mài, khổ lắm đấy! Hai chị em vừa suốt lúa vừa hát:
Lúa ta đã chín vàng
Chim ơi chim hãy bay đi!
Này con chim phí, chim kơ-tía
Chờ khi ta cúng giàng xong rồi
Chim hãy về đây ăn hạt lúa rơi
Lúa đó là của lũ chim
Còn lúa này là của ta
Vợ chồng ta mai chiều mang gùi ra rẫy
Khổ nhọc làm nên hạt lúa này...
Gùi lúa của hai người mang sau lưng mỗi lúc một đầy. Liêu quay lại nhìn Du hai ba lần, ngập ngừng, rồi đi sát lại gần Du, hỏi:
- Du ơi, khi mai đi ra rẫy, Du có ghé múc nước ở suối Thi-om không?
- Có múc ba trái bầu, bốn trái bầu đó, để trong nhà rẫy đó. Liêu có uống vào lấy mà uống. Liêu lắc đầu, đưa một ngón tay vén tóc phủ xuống trán:
- Không uống, không khát nước đâu... Nè, Du đi ra nước suối Thi-om, thế Du có thấy anh Núp lưng đeo gùi, tay cầm cái rựa, đi xuống phía suối Đất-hoa không?
- Có thấy. Anh Núp đi Đê-pô mua muối cho mẹ đấy. Liêu không suốt nữa, cứ vân vê bông lúa miết, sau mới nói nhỏ:
- Không phải đâu, Du à. Anh Núp đi An-khê đó. Đôi lông mày Liêu nhíu lên:
- Làng Kông-hoa mình không theo Pháp, nó kêu đi xâu, không đi, nó kêu đi thuế, không đi. Nó đánh, mình bỏ chạy trong núi, thế mình đi An-khê gặp nó, nó có bỏ tù không hở Du? Du cũng không biết:
- Nó biết chắc nó bỏ tù đó... nhưng mà anh Núp không đi An-khê đâu, mẹ anh Núp nói với tôi anh đi Đê-pô mà.
- Anh Núp nói với mẹ không thiệt cái miệng đâu. Cái bụng anh muốn đi An-khê, cái chân anh đi An-khê, mà cái miệng anh nói với mẹ là anh đi Đê-pô thôi... Du ạ, anh Núp nói với tôi là anh đi An-khê mà...
- Đi An-khê làm gì hè?
- Anh Núp muốn đi coi thằng Pháp thử.
- Coi thằng Pháp à, coi sao được nó, nó bỏ tù làm sao?... Liêu hỏi Du để đỡ lo lắng. Nhưng hỏi rồi lại càng lo lắng hơn. Buổi sáng nay, Liêu mang gùi ra rẫy, đến nước suối Thi-om thì gặp anh Núp. Anh Núp đứng trên hòn đá, nước chảy dưới chân. Nước chảy gặp hòn đá, nó tức quá, sôi bọt lên trắng xoá. Anh Núp lấy tay làm cái chén, đang uống nước suối. Anh đưa cho chị Liêu một cái "chum" rất đẹp.
