ĐỀ CƯƠNG HỌC KỲ 6 NĂM HỌC 2010 – 2011
MÔN: DƯỢC LIỆU HỌC THÚ Y
Câu 1: Nguồn gốc thuốc: nêu các cách phân loại dược liệu? Cho VD cụ thể (6 cách)?
Trả lời:
- Thời nguyên thủy, tổ tiên ta đã biết cách phân loại cây độc với cây làm thuốc và cây làm thức ăn.
+ Kinh nghiệm tích lũy dần dần, loài người biết lợi dụng cây để làm thức ăn, sử dụng cây thuốc phòng trị bệnh và những cây độc dùng trong săn bắn hay chống giặc ngoại bang.
- Việc phát minh cây thuốc đã có từ thời thượng cổ khi đấu tranh với thiên nhiên, tìm thức ăn mà có.
1. Các cách phân loại dược liệu:
a. Dựa vào nguồn gốc:
- Thuốc nam gia truyền: trị bệnh theo kinh nghiệm cha truyền con nối để tồn tại và phát huy, không hay ít biết lý luận khoa học tồn tại ở các vùng dân tộc ít người.
- Lương y được đào tạo: có hiểu biết cơ bản về nội dung y lý, khoa học, thường tồn tại trong khu đô thị, được học và đào tạo nghiêm chỉnh.
b. Dựa vào tác dụng dược lý:
- Dược liệu có tác dụng ở đường tiêu hóa: thảo quyết minh,
- Dược liệu có tác dụng ở đường hô hấp
- Dược liệu có tác dụng kháng sinh thực vật: cây tỏi
- Dược liệu có tác dụng trị nội ngoại kí sinh trùng:
c. Dựa vào cường độ tác dụng (độc tính) của dược liệu:
- Dược liệu độc bảng A: ba đậu sống, mã tiền sống, phụ tử sống, ô dầu, thạch tín, thiềm tô,hoàng nàng, mã tiền, thạch tín, ban miêu, thiềm tô, cà độc dược, thông thiên, trúc đào.
- Dược liệu độc bảng B: ba đậu chế, hoàng màn chế, mã tiền chế, hùng hoàng, chu sa, kinh phấn, thủy ngân, lưu huỳnh, phụ tử chế (muối 6 tháng),..
d. Nguồn gốc dược liệu: Có nguồn gốc từ thực vật, động vật.
- Dược liệu có nguồn gốc thiên nhiên hoàn toàn: dựa vào thiên nhiên mà khai thác hoàn toàn: thực vật, động vật,…
- Dược liệu do con người sản xuất ra.
Câu 2: Mục đích và nguyên tắc thu hái dược liệu?
Trả lời:
1. Mục đích thu hái dược liệu:
- Chủ động nguồn thuốc trong điều trị.
+ Nguyên liệu dùng làm thuốc chỉ sinh trưởng và phát triển theo từng mùa, không phải lúc nào cũng có được nguyên liệu tươi dùng trong phòng, trị bệnh được.
+ Đặc biệt hoạt chất có trong vị thuốc cũng không phân bố đều trong tất cả các bộ phận hay tồn tại trong cả 4 mùa.
- Tác dụng quyết định đến công tác điều trị tốt hay không tốt.
+ Hái lá làm thuốc không đúng mùa vụ, không đúng quy cách, có khi hoàn toàn không có tác dụng chữa bệnh vì không có hoạt chất cần dùng. VD: ma hoàng thu hái khi đã có gió mùa đông bắc hay cả vụ đông sẽ ít hay không có tác dụng chữa bệnh nữa vì không còn ephedrin.
