Hiện nay có nhiều người cho rằng cuộc chiến tranh Triều Tiên không khác bao nhiêu với cuộc kháng chiến chống Mỹ ở Việt Nam, rằng đều là chống xâm lăng, bảo vệ Tổ quốc, nếu có khác chăng thì chỉ là tiểu tiết. Trong bài viết Ẩn số Triều Tiên, quá khứ - hiện tại - tương lai, tôi đã viết một phần nói về các diễn biến và tính chất khác biệt giữa hai cuộc chiến này, nhưng do quá "ôm đồm", không muốn bỏ sót một chi tiết nhỏ nào, nên tôi đã liệt kê cả những tiểu tiết khác biệt. Trong bài này, tôi đã gạn lọc ra những khác biệt quan trọng, chính yếu, rút gọn lại và làm rõ hơn những sự khác biệt đó. Đó đều là những khác biệt lớn chứ không hề là tiểu tiết.
1. Quân đội Trung Hoa Quốc dân đảng và liên quân Anh - Pháp đi vào giải giáp quân Nhật là đi vào một nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã độc lập, là đi vào một quốc gia có chủ quyền. Quân Liên Xô và quân Hoa Kỳ đi vào giải giáp quân Nhật là đi vào một bán đảo Triều Tiên chưa có độc lập chủ quyền.
Sở dĩ như vậy là vì uy danh của Kim Nhật Thành và Đảng Lao động Triều Tiên không mang tính chất toàn quốc, thế và lực của họ không lan rộng ra được cả nước. Khi phát xít Nhật thua Đồng minh thì lực lượng Kim Nhật Thành vẫn còn rất yếu, chỉ được lòng dân một cách hạn chế, mang tính chất khu vực, địa phương, cục bộ, vì vậy họ không có cái thế và lực để tuyên bố độc lập như chủ tịch Hồ Chí Minh, Đảng Cộng sản Việt Nam, Mặt trận Việt Minh và Quân đội Nhân dân Việt Nam đã làm ở Việt Nam. Họ không đủ sức để làm nên được một cuộc Cách mạng tháng Tám giành chính quyền từ tay Nhật như ở Việt Nam.
Và khi Liên Xô đem quân vào Bắc Triều Tiên, Hoa Kỳ đem quân vào Nam Triều Tiên thì bán đảo Triều Tiên khi đó vẫn chưa có một nước, chưa có một quốc gia có chủ quyền. Còn Việt Nam thì chủ tịch Hồ Chí Minh đã đọc tuyên ngôn độc lập, thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa trước khi quân Đồng minh tiến vào.
Việt Nam thành lập Nhà nước, bầu cử Quốc hội, hoàn thành Hiến pháp, thành lập Chính phủ, tuyên bố chủ quyền độc lập và thống nhất trên khắp 3 miền Bắc - Trung - Nam trong thời gian 1945-1946, trong lúc "Quốc gia Việt Nam" và "Việt Nam Cộng hòa" của Pháp - Mỹ chưa hề tồn tại, và mãi về sau mới được Pháp - Mỹ dựng lên.
Trong kháng chiến chống Pháp, ban đầu tự tin với sức mạnh của một đội quân nhà nghề có trình độ phát triển, cấp độ văn minh khoa học kỹ thuật cao hơn Việt Nam nhiều thế kỷ, thực dân Pháp tưởng rằng chỉ cần vài tuần, hay lâu lắm thì cũng chỉ vài tháng là sẽ "làm cỏ" Việt Minh, Đảng, và chính phủ Hồ Chí Minh, thôn tính Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, lấy lại thuộc địa Đông Dương. Nhưng sau khi Việt - Pháp giao tranh với nhau đã 4 năm thì Pháp bắt đầu thấy không ổn, tới năm 1949, Pháp bắt đầu chiến lược "Da vàng hóa chiến tranh", dựng lên "Nam Kỳ quốc" (Nguyễn Văn Thinh đứng đầu), "Quốc gia Việt Nam" (tự xưng là "chính phủ Quốc gia", do Bảo Đại và Nguyễn Văn Xuân đứng đầu), tiền thân của "nước Việt Nam Cộng hòa".
Trên bán đảo Triều Tiên thì Lý Thừa Vãn ở Nam Triều Tiên thành lập nước Đại Hàn Dân Quốc (Còn gọi là Cộng hòa Triều Tiên) vào ngày 15 tháng 8 năm 1948. Kim Nhật Thành ở Bắc Triều Tiên thành lập nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên vào ngày 9 tháng 9 năm 1948.
