Bài 4
PHONG TRÀO ĐẤU TRANH CHỐNG PHÁP CỦA NHÂN DÂN LÀO
(đầu thế kỷ XX)
Từ giữa thế kỷ XIX khi các nước châu Âu và Bắc Mỹ căn bản đã hoàn thành cách mạng tư sản, đua nhau bành trướng thế lực, xâm chiếm thuộc địa thì ở hầu hết các nược khu vực Đông Nam Á, chế độ phong kiến vẫn giữ địa vị thống trị và đều lâm vào cuộc khủng hoảng triền miên về chính trị, kinh tế, xã hội. Nhân cơ hội này, các nước thực dân phương Tây mở rộng từng bước hoàn thành việc xâm lược các nước Đông Nam Á
Ba nước Việt Nam, Lào, Cam - pu - chia là đối tượng xâm lược vủa thực dân Pháp.Đến cuối thế kỷ XIX, Pháp đã hoàn thành việc xâm lược 3 nước trên bán đảo Đông Dương
Sau chiến tranh thế giới thứ nhất, thực dân Pháp tăng cường chính sách khai thác thuộc địa, nhất là ở các nước Đông Dương, vốn được coi là quan trọng và giàu có nhất trong hệ thống thuộc địa của Pháp. Chính sách khai thác tàn bạo và chế độ thuế khoá, lao dịch nặng nề đã làm bùng nổ phong trào đấu tranh chống Pháp ở các nước Đông Dương
Lào thực sự biến thành thuộc địa của Pháp năm 1893. Ngay từ đầu thế kỷ XIX, nhân dân Lào đã tiến hành nhiều cuộc đấu tranh bất khuất trên toàn lãnh thổ để chống lại ách nô dịch tàn bạo của thực dân Pháp
- Mở đầu là cuộc khởi nghĩa của nhân dân Lào (1901 - 1903) dưới sự chỉ huy của Pha - ca - đuốc
- Cuộc khởi nghĩa trên cao nguyên Bô - lô - ven, do Ong Kẹo, Com - ma - đam chỉ huy, nổ ra năm 1901 và kéo dài đến năm 1937
- Cuộc khởi nghĩa của người Mèo do Chậu Pa - chay lãnh đạo kéo dài trong những năm 1918 - 1922 ở Bắc Lào và Tây Bắc Việt Nam
Trước khi tìm hiểu về các cuộc khởi nghĩa chống thực dân Pháp của nhân dân Lào, chúng ta sẽ cùng điểm qua một và nét về đất nước Lào:
- Lào là nước duy nhất trong khu vực Đông Nam Á không có đường biển, là nước láng giềng thân thiện của Việt Nam, Hiện nay so với các nước trong khu vực, Lào còn là một nước nghèo, kinh tế phát triển chậm. Song nhìn về quá khứ, Lào còn là một nước có lịch sử văn hoá lâu đời, có nền văn minh khá phát triển. Khảo cổ học đã tìm thấy rất nhiều dấu vết của thời kì nguyên thuỷ trên đất nước Lào. Đặc biệt ở Lào còn tồn tại một nến văn hoá độc đáo, mà thế giới còn gọi là văn hoá cự thạch (đá lớn) tiêu biểu những chum đá rất lớn ở Xiêng Khoảng (cánh đồng chum - Xiêng Khoảng), hiện nay còn khoảng 630 chum đá lớn có niên đại ở vào cuối thời kì đồ đá mở đầu thời kì đồ đồng, minh chứng cho cọi nguồn dân tộc và căn hoá bản địa Lào
- Cư dân Lào gồm 2 bộ phận chủ yếu là người Lào Thăng và người Lào Lùm. Thời cổ cư dân sống trong các mường cổ (các bộ tộc). Năm 1353, Pha Ngừm đã chinh phục các Mường cổ, thống nhất các bộ lạc, lên ngôi vua lập nên vương quốc Lan Xang (Triệu Voi), xây dựng kinh đô đầu tiên ở Mường Xoa (Luông - pha - băng ngày nay)
- Lào, Cam - pu - chia và cả Việt Nam có nhiều nét tương đồng: cùng năm trên bán đảo Đông Dương, cùng nằm trong vành đau khí hậu nhiệt đới gió mùa, có cùng cội nguồn mẫu số chung đó là nền văn minh nông nghiệp trồng lúa nước. Nhất là từ giữa thế kỷ XIX, Lào, Cam - pu - chia, Việt Nam có cung một hoàn cảnh lịch sử, số phận: bị thực dân Pháp xâm lược
