Σχηματισμός απλού ενεστώτα (κατάφαση)
Ο σχηματισμός του απλού ενεστώτα στα Τουρκικά γίνεται με το θέμα του ρήματος (χωρίς την κατάληξη του απαρεμφάτου -mak/-mek) με την προσθήκη ενός βοηθητικού φωνήεντος -i-/-ı-/-u-/-ü-, σύμφωνα με την φωνητική αρμονία, έτσι ώστε να μπορεί να προστεθεί στη συνέχεια η χαρακτηριστική κατάληξη του ενεστώτα -yor- και τέλος οι καταλήξεις προσώπων που θα συμφωνούν με την κατάληξη -yor-, οπότε και θα υπάρχει μία φωνητική αρμονία σε αυτές, δηλαδή -um για "εγώ", -sun για "εσύ", τίποτα για "αυτός-ή-ό", -uz για "εμείς", -sunuz για "εσείς", -lar για "αυτοί-ές-ά". Στο τρίτο πρόσωπο πληθυντικού μπορούμε να παραλείψουμε την κατάληξη πληθυντικού αφού θα υπάρχει πληθυντικός αριθμός στο υποκείμενο (αττική σύνταξη), αν όμως υπάρχουν δύο ή παραπάνω ονόματα ως υποκείμενα (π.χ Ahmet ve Ayşe) τότε πρέπει να χρησιμοποιήσουμε την κατάληξη -lar.
Εξαιρέσεις στο σχηματισμό όσον αφορά το θέμα του ρήματος και το βοηθητικό φωνήεν
Υπάρχουν θέματα ρημάτων που λήγουν σε -a/-e, δύο φωνήεντα που δεν ταιριάζουν φωνητικά με την χαρακτηριστική κατάληξη του ενεστώτα -yor- οπότε και υπόκεινται σε κάποιες αλλαγές. Όταν ένα θέμα ρήματος λήγει σε -a/-e αυτό διαγράφεται και την αρμονία για την προσθήκη του βοηθητικού φωνήεντος -i-/-ı-/-u-/-ü- αναλαμβάνει το ακριβώς προηγούμενο φωνήεν μέσα στο θέμα του ρήματος. Σε αυτήν την κατηγορία ανήκουν και τα ρήματα ye(mek) "τρώω" και de(mek) "λέω" τα οποία είναι μονοσύλλαβα ρήματα και δεν έχουν άλλο φωνήεν εκτός του -e που θα διαγραφεί αλλά θα κάνει και την αρμονία ταυτόχρονα για την προσθήκη του βοηθητικού φωνήεντος το οποίο θα είναι και στα δύο ρήματα το -i-. Επίσης, υπάρχουν και αυτά τα θέματα ρημάτων που λήγουν σε -i/-ı/-u/-ü τα οποία θεωρούνται έτοιμα ρήματα που δεν χρειάζονται προσθήκη βοηθητικού φωνήεντος οπότε και παίρνουν απευθείας την χαρακτηριστική κατάληξη του ενεστώτα -yor-.
Εξαίρεση συγκεκριμένων ρημάτων που λήγουν σε σύμφωνο -t
Υπάρχουν κάποια συγκεκριμένα ρήματα που λήγουν σε -t, git(mek) "πηγαίνω", tat(mak) "γεύομαι", et(mek) "κάνω" και όλα τα παράγωγα του et(mek), όπως seyret(mek) "παρακολουθώ", bahset(mek) "αναφέρω" κτλ. Το σύμφωνο -t αυτών των ρημάτων αλλάζει σε -d μόλις συναντά το βοηθητικό φωνήεν, δηλαδή από σκληρό γίνεται μαλακό σύμφωνο. Αυτή η μετατροπή συμβαίνει μόνο σε αυτά τα ρήματα.
Χρήση του απλού ενεστώτα
1) Αναφορά στο παρόν
2) Αναφορά σε συνήθεια, ρουτίνα, προσωρινή κατάσταση
3) Αναφορά στο άμεσο μέλλον, κάτι που έχει προγραμματιστεί να γίνει σίγουρα
