Przedmiotowy System Oceniania

1. Historia systemu pruskiego

1. Historia systemu pruskiego.

Aby zrozumieć opłakany stan polskiej oświaty, należy zapoznać się z historią powstania szkolnictwa w Europie i paradoksalnie dojść do wniosku, że niewiele się w tym temacie przez te lata zmieniło, lecz nie wyprzedzajmy faktów i zacznijmy od samego początku obowiązującego systemu edukacji.

200 lat temu, we wschodnich Prusach, a dokładnie w roku 1817 roku, Karl Freiherr vom Stein zum Altenstein, stworzył bardzo ambitną, rewolucyjną jak na tamte czasy reformę wprowadzająca podstawowe założenia nowego systemu, według którego każdy obywatel, po ukończeniu 7 – ego roku życia trafiał do 8 – letniej szkoły podstawowej, następnie do szkoły wyższej, a po niej na uniwersytet, który jednak nie był obowiązkowy. Cały system edukacji, sterowany był odgórnie przez urzędników, którzy dobierali uczniom lektury szkolne i tworzyli ścisły plan programu nauczania. Wspomniany Karl Freiherr (naczelny ministerstwa oświaty w Prusach) wprowadził również matury, jako formę egzaminu sprawdzającego do jakiego uniwersytetu nadaje się uczeń. Warto tutaj przytoczyć obraz przeciętnego obywatela kraju Europejskiego w tamtych czasach. Pamiętać należy, iż wtedy wykształcenie zdobywały osoby tylko z bogatych warstw społeczeństwa, a rodziny uboższe po prostu nie mogły sobie pozwolić na koszt jaki wiązał się z wynajęciem guwernantki do swych dzieci, czy z wysłaniem ich do prywatnych tzw. „Domów Wychowawczych". Wobec takich realiów, zjawiskiem powszechnym był analfabetyzm, który dotyczył sporej części społeczeństwa, niezależnie od miejsca zamieszkania. W miastach, analfabetyzm obecny był w równym stopniu, jak i we wsiach, co oczywiście stanowiło o dużym problemie państwa, które potrzebowało wykwalifikowanych pracowników do obsługi maszyn (XIX wiek to czas intensywnej industrializacji), czy żołnierzy, którzy będą potrafili pisać raporty itp. Potrzebne więc były radykalne zmiany, aby zmienić ten opłakany stan rzeczy i umożliwić zdobycie wykształcenia większej części społeczeństwa, niż dotychczas.

Aby zrozumieć niektóre decyzje odnośnie programu edukacji, należy pamiętać, iż w Prusach panował ustrój absolutny, i militaryzm, głoszono hasło: „Wolność przez administrowanie". Tak więc w szkołach obowiązywał dryl i ustalona była ścisła hierarchia. Nacisk kładziony był na indywidualną pracę w ciszy. Tutaj możemy doszukać się również wytłumaczenia sztywnego podziału na przedmioty, których uczyło się niezależnie, a jeden przedmiot nie wpływał na drugi. Cel tego rodzaju podziału był jasny. Przede wszystkim miał on przyzwyczajać do pracy w fabrykach i zakładach pracy (tudzież służby wojskowej), gdzie obowiązywał ścisły podział na zadania i obowiązki. Dodatkowo plusem takiego rozwiązania, było kształtowanie pracownika / żołnierza, w miarę wykształconego i posiadającego swój światopogląd, jednak nie za bardzo rozwinięty. Szkoła miała niwelować różnorodność i indywidualność. Uczeń nie był traktowany jednostkowo. Chodziło o stworzenie obywatela, spełniającego wymagające warunki industrializacji. Miał być „bezmyślnym pachołkiem" pracującym taśmowo i posłusznie wykonywać polecenia. To właśnie z tego powodu wprowadzono dzwonki w szkołach, na wzór tych z zakładów pracy, które oddzielały przerwy od lekcji. Uczniowie mieli jak na rozkaz, porzucić wykonywane czynności, i jak najszybciej udać się do swojej sali.

Znając realia XIX – wiecznych Prus, możemy przejść do bardziej szczegółowego omówienia programu edukacji.

Lektury szkolne również miały swoje określone zadanie w tworzeniu przykładnego obywatela. Ich podstawowym zadaniem, było zapobieganie zachowań, bądź też poglądów, które mogą się nie spodobać władzy. Wprowadzenie lektur miało nakierować myśli młodego człowieka na odpowiednie tory.

Po drobnych potknięciach, udało się z pomyślnością wprowadzić nowy system nauczania, który okazał się wielkim sukcesem. Trudno się takiemu stanu rzeczy dziwić, gdyż trzeba przyznać, iż na papierze wyglądał on dość spójnie i obiecująco. W drugiej połowie XIX wieku, system pruski w ekspresowym tempie zalał kraje Europy, i dotarł nawet do Ameryki i na daleki Wschód, jednak sukces jaki odniósł przerósł nawet samego pomysłodawcę...