ĐỀ CƯƠNG DƯỢC LÝ HỌC THÚ Y
Câu 1. Nêu các yếu tố cơ thể ảnh hưởng tới tác dụng dược lý của thuốc?Cho ví dụ?
Trả lời:
Các yếu tố cơ thể ảnh hưởng tới tác dụng dược lý của thuốc:
a. Loài vật, giống:
- Loài: do cấu tạo đặc điểm sinh lý khác nhau, khả năng hấp thu, chuyển hóa, thải trừ của thuốc trong các loài vật khác nhau mà sự mẫn cảm của chúng với thuốc cũng khác nhau.
- Giống: Cùng là lợn nhưng chỉ có giống lợn nhập ngoại siêu nạc ở nước ta mới phải bổ sung thêm sắt khi mới sinh.
- Ví dụ:
+ Độ mẫn cảm của Xylazin với receptor đặc hiệu tương ứng ở bò mạnh hơn nhiều so với các loài khác.
+ Cường độ hấp thu của 1 số loại thuốc: chloramphenicol, các salixilat, ampicillin, cephalosporin cũng rất khác nhau giữa các loài vật.
+ Bò, ngựa, người rất mẫn cảm với atropin khi uống nhưng chó, mèo, dê tác dụng rất kém. Thỏ cho uống thì hầu như ko có tác dụng. Do thuốc hấp thu kém, bị phân hủy và chuyển hóa đặc biệt nhanh.
+ Mèo mẫn cảm nhiều với salicylat, dẫn xuất phenothiazin cũng do tốc độ chuyển hóa của thuốc.
b. Tính biệt:
- Do hoạt động của tuyến sinh dục, hormon đối với hoạt tính của men chuyển hóa thuốc khác nhau giữa con đực và con cái. Giá trị LD50 của thuốc ở con đực lớn hơn con cái 1 chút.
- Ví dụ:
+ Con cái mẫn cảm với nicotin, strychnine, các thuốc ngủ đặc biệt khi con cái mang thai, cho con bú.
+ Một số thuốc thải qua sữa sẽ gây độc cho ấu súc.
c. Lứa tuổi:
- Tuổi động vật có ảnh hưởng đến trọng lượng, liều lượng thuốc theo trọng lượng.
- Trong lâm sàng, gia súc trưởng thành phản ứng với thuốc giống lý thuyết.
- Gia súc càng non, ấu súc do trong gan chưa có khả năng tạo đủ các men chuyển hóa thuốc.
- Gia súc già công năng gan, thận yếu nên chúng mẫn cảm với thuốc hơn gia súc trưởng thành. Thuốc gây nghiện thì gia súc chịu đựng thuốc tốt hơn con non và trưởng thành.
d. Cá thể:
- Mỗi cá thể phản ứng với thuốc khác nhau.
- Những con sinh cùng trứng có phản ứng với thuốc hoàn toàn giống nhau.
- Việc dùng lặp lại 1 loại thuốc nhiều lần sẽ dẫn đến các hiện tượng:
+ Tích lũy làm tăng độc tính của thuốc trong các tổ chức.
+ Hiện tượng quen thuốc làm mất tác dụng của thuốc.
+ Hiện tượng dị ứng thuốc gây shock quá mẫn như dị ứng penicillin ở người, chó, mèo tiêm B-complex dưới da.
e. Trạng thái bệnh lý:
- Thuốc chỉ tác dụng khi cơ thể trong thời kỳ bệnh lý như: thuốc giảm sốt, thuốc giảm đau,…
