Theo giáo sư Richard Lazarugs thuộc Trường Đại học Berkelli (Mĩ), những phiền toái vụn vặt là thủ phạm dẫn đến cái chết "gặm nhấm, từ từ". Thí dụ điển hình của những phiền toái vụn vặt mà GS Lazarus dẫn giải là những cú điện thoại đổ vào thời điểm khi chúng ta bận bù đầu; ông khách không mời "đổ bê tông" lúc chúng ta chuẩn bị ra khỏi phòng làm việc...; tình cảm tiêu cực - hậu quả của sự li dị; sợ sệt khi vào phòng thi khi ta chưa chuẩn bị bài chu đáo... Những phiền toái vụn vặt này có thể gây ra hàng trăm cú Stress nhỏ thường nhật. Những nghiên cứu được thực hiện bởi 20 cảnh sát ở Floriđa (Mĩ) chỉ ra rằng, có rất nhiều vụ việc. Song việc truy bắt tội phạm thường ít mệt mỏi hơn và dễ chịu hơn so với công việc đơn điệu, nhẹ nhàng nhưng không thích thú. Theo GS Janis, mức lo âu vừa phải giúp bệnh nhân kế hoạch hoá phản ứng của cơ thể, hay chế Stress và tạo ra một dạng đề kháng "cảm xúc" lo âu thái quá dẫn đến những phản ứng sinh lí phức tạp không thể kiểm soát, có hại cho sức khoẻ. Ngược lại, nếu hoàn toàn thờ ơ, không có cảm giác lo âu, cơ thể sẽ đối đầu với hậu quả tồi tệ hơn. Thế mới biết bản chất "đỏng đảnh” của tâm lí con người. Theo nhà tâm lí học Arithuoc Stone ở Niu oóc nếu bạn ngồi bàn giấy liền từ 3 đến 5 ngày sẽ là nạn nhân của những phiền toái "vụn vặt". Bạn dễ bị viêm đường hô hấp, thủ phạm thường là mâu thuẫn giữa các thành viên trong gia đình, đồng nghiệp. bạn bè, cơ quan, xí nghiệp... Và những vấn đề cá nhân, Tiến sĩ Senice Kưecolt Glaser nhà tâm h học thuộc Trường Đại học Tổng hợp bang Olio xác định được rằng, sau mỗi vụ cãi vã trong gia đình, khả năng đề kháng của cơ thể của từng người đều suy giảm đáng kể. Còn Stress thì bất cứ lúc nào cũng có thể tạo nên những "lỗ hổng" trong hệ thống đồng hoá của sinh viên. Hoạt động căng thẳng của các doanh nghiệp khi thực hiện những phi vụ làm ăn lớn là thủ phạm đặc biệt nguy hiểm đối với bệnh tim. Những nghiên cứu cũng khẳng định rằng, hành vi "mốt hậu" gây tổn thương cho sức khoẻ lớn hơn việc để bùng nổ phản ứng bột phát. Không hiếm những kỉ niệm đau buồn để lại dấu vết suốt cuộc đời. Chẳng hạn, một nữ bệnh nhân hen suyễn đã xuất hiện hiện tượng suy sụp dung lượng lá phổi tức thì, khi nhìn lại tấm ảnh chụp đám tang người cha. Các nhà sinh lí học và tâm lí học Trung Quốc đã khái quát rằng: Cáu hại gan Giận hại phổi Vui vẻ lợi dạ dày Hoặc: lòng vui người béo. Lênin cũng nhận xét: vui vẻ là liều thuốc sống. 1. Tâm tí học và cuộc sống Các nhà tâm lí học đánh giá rằng, ít nhất có 50% bệnh nhân gõ cửa bác sĩ cảm thấy dấu hiệu bệnh tật chủ yếu vì hậu quả rối loạn cảm xúc. Tình cảm giữ vai trò quan trọng trong một số bệnh đường tiêu hoá, béo phì và hen suyễn. Trong thời gian điều trị bệnh lao phổi, việc duy trì không khí bình an có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Bất cứ tình huống nào cũng hạn chế khả năng lâm bệnh, thậm chí còn khiến bệnh tình trầm trọng hơn. Trạng thái tâm lí người bệnh cũng đóng vai trò quan trọng đối với bệnh tiểu đường. Không có gì lạ khi nhóm tác giả cuốn sách "Tâm lí học về cuộc sống phỏng đoán rằng, không ít trường hợp hậu quả điều trị của thuốc chỉ chiếm 50%, còn 50% là vai trò của trạng thái tâm lí. Hiện nay người thầy thuốc giỏi không chỉ quan tâm đến cá nhân người bệnh mà cả điều kiện tình cảm xã hội của họ. Yếu tố tâm lí có thể tác động đến quá trình phát triển của bệnh tật. Kết quả một công trình nghiên cứu khẳng định rằng, những nữ điện thoại viên chịu tác động tâm lí gấp 12 lần so với những người khác là nạn nhân của các bệnh đường hô hấp. Họ hay bị ốm đau nhất bởi hàng ngày phải gánh chịu quá nhiều sức ép tâm lí và thể lực. Ví dụ, Stress và vi rút là những nhân tố dường như không gây nên rối loạn một cách riêng lẻ. Tuy nhiên, khám phá đáng ngạc nhiên hơn là mối nghi ngờ rằng, những vết thương tình cảm thời thơ ấu có thể là một trong những thủ phạm gây bệnh ung thư hoặc bệnh máu trắng. TS Lleshau viết trên Tạp chí: "Annais of the New York a Candemy of Schences", trong 450 bệnh nhân ung thư mà ông nghiên cứu có tới 72% (so với 10% bệnh nhân không ung thư) là nạn nhân của những nỗi đau tình cảm thời thơ ấu. Ôn hoà là vũ khí tự vệ tốt nhất dẫu có né tránh bạn cũng không thể loại trừ mọi tình huống "phiền toái vụn vặt" cho nên khả năng ứng phó hữu hiệu với Stress vẫn là phương pháp tự vệ - ôn hoà. Trong mọi trường hợp cần phải duy trì thái độ bình tĩnh, ôn hoà. Giống như áp lực thái quá đổ lên đầu người ốm nặng để anh ta huy động tất cả sức mạnh để chiến thắng bệnh tật có thể gây hậu quả trái với mong muốn. Trạng thái hoảng loạn khi gặp nguy hiểm cũng có tác hại như thế. TS Irving Janis chứng minh trong cuốn sách "Psychological Stress": Sự sợ hãi thái quá có thể gây tác hại đối với sức khoẻ lớn hơn tác hại của chính bệnh tật. Tất cả đều cho thấy rằng, trạng thái "lo âu vừa phải" đúng lúc có tác dụng huy động cơ thể đối đầu có hiệu quả với mọi thách thức. Ví dụ với người bệnh trước ca phẫu thuật. 2. Nghề ngoại cảm quân sự qua tiết lộ của một chuyên gia Ngay từ thuở nhỏ, Leonidovich đã rất say mê những câu chuyện viễn tưởng, phiêu lưu mạo hiểm và nhất là những câu chuyện về vật thể bay không xác định (UFO). Leonidovich phát hiện ra khả năng đặc biệt của mình sau khi đọc một tờ quảng cáo về môn võ karate, trong đó giới thiệu về một chàng trai có thể dùng lòng bàn tay trần để đóng đinh vào gỗ. Cậu đã quyết định thử làm theo điều này. Suốt một thời gian dài, Leonidovich đã cố tập luyện cách dùng tay để đóng được đinh vào bảng nhưng tất nhiên là không được. Cho đến một lần, khi tập trung nghĩ về một vấn đề hoàn toàn khác, cậu bỗng thấy trước mắt mình mọi vật dường như đang được chiếu qua một thấu kính. Thế giới xung quanh bỗng như đang hiện ra đằng sau một lớp bong bóng xà phòng. Leonidovich chỉ cần từ từ ấn nhẹ tay, thế là cây đinh cắm ngập vào bảng như vào một tảng bơ vậy! Sau đó mọi ảo ảnh bỗng dưng biến mất. Mọi cố gắng nhằm lặp lại kì tích trên của cậu đều không thành. Nhưng từ thời điểm đó. Leonidovich bắt đầu hiểu được tiềm năng rất lớn về sức mạnh và tâm lí ẩn náu trong mỗi con người. Những khả năng kì lạ bắt đầu xuất hiện với Leonidovich. Ví như cậu thường dễ dàng giúp người thân tìm lại những món đồ đã mất hay để quên đâu đó, đặc biệt là tiền bạc. Cậu bé cũng gây ra nhiều rắc rối ở trường. Có lần do không thể giải được một bài tập Leonidovich chỉ đơn giản nhìn thẳng vào cô giáo của mình đang chấm bài trên lớp. Cái nhìn của cậu đã khiến cho cô giáo không thể tập trung làm việc được, và bà đã phải hét lên đầy giận dữ: "Rekhlov, đừng có nhìn vào tôi. Đứng dậy, ra khỏi lớp ngay?". Phục vụ trong quân đội một thời gian, Leọnidovich thi vào Khoa Du hành vũ trụ của Học viện Không quân Gagarin và học tập theo chuyên ngành. Thông tin năng lượng vũ trụ trong suốt 3 năm. Ông tốt nghiệp Học viện với tấm bằng chuyên ngành quân sự về "thao tác viên năng lượng vũ trụ". Chuyên ngành đặc biệt này không thuộc về bất cứ một binh chủng nào, và do vậy nó luôn nằm dưới sự chỉ đạo của Tổng cục Tình báo quân đội. Theo Leonidovich, lịch sử ngành "ngoại cảm quân sự" Xô viết được bắt đầu từ thời Stalin với chuyên gia nổi tiếng Volf Messing. Messing chính là người đã dự đoán thành công thời điểm khởi đầu và kết thúc của Chiến tranh thế giới thứ II. Trước năm 1994, ngành Ngoại cảm quân sự mới chỉ giới hạn ở mức độ không chính thức với một số cá nhân có khả năng đặc biệt. Đến năm 1994, nhóm học viên ngoại cảm chính thức đầu tiên (trong đó có Leonidovich) mới chính thức được tập trung. Các học viên được lựa chọn hết sức kĩ càng và được huấn luyện theo chương trình đào tạo của Viện Thần giao cách cảm Munich (một học viện đào tạo ngoại cảm có từ thời Hitler với cái tên Viện Y học phóng xạ). Thực chất của chương trình là nhằm phát triển khả năng nhận thức siêu nhạy của con người bằng cách tự tập trung tinh thần và thư giãn qua phương pháp thiền. Tất nhiên là ngoài các kĩ năng về thiền, học viên còn được nghiên cứu một số môn quan trọng khác như tâm lí học, triết học, tôn giáo và cả đào tạo về thể chất: như kĩ thuật cận chiến Kadachnikov, bắn theo cảm giác (khi bí bịt mắt, phóng dao v.v...). Còn trong các giờ thực hành, giáo viên thường giấu trong phòng một vật nào đó. Các học viên sau đó sẽ tự bước vào một trạng thái xuất thần (dạng như tự thôi miên), qua đó sẽ cố xác định được hình dạng, màu sắc, công dụng cũng như vị trí của vật đang được giấu. Còn có những buổi thực tập mà học viên được cho lên máy bay, mỗi người được cấp một bản đồ để tự mình vạch đường đi của máy bay, sau đó sẽ so sánh với đường bay trên thực tế. Học viên còn tham gia một khóa bổ túc 30 ngày tại trung tâm của chuyên gia Aleksei Kadochmkov tại Krasnodar. Đây là một chuyên gia xuất sắc trong lĩnh vực tác chiến, đặc biệt là khả năng tác động lên đối phương bằng năng lượng. Yêu cầu phức tạp và quan trọng nhất là khả năng thiền. Theo Leonidovich, khi đã đạt được một mức độ khổ luyện nhất định, con người sẽ thoát khỏi những mong muốn thấp hèn để đạt được một mức độ phát triển tinh thần cao hơn. Con người sẽ nhận biết được những câu trả lời cho các vấn đề đang và chưa tồn tại, do tất cả các câu trả lời được xuất hiện trước cả câu hỏi. Đó chính là thực chất của khả năng tiên tri. Sau khi tốt nghiệp khóa đào tạo đặc biệt này. Leonidovich đã tham gia vào rất nhiều cuộc thử nghiệm nhằm tìm kiếm, điều hành nhận thức của đối tượng ở khoảng cách xa, hỗ trợ sức khỏe cho các nguyên thủ quốc gia hay dự đoán và tác động lên tiến trình của các sự kiện. Leonidovich còn nhận được một khoản tiền thưởng cho chiến công tìm kiếm chiếc máy bay hành khách vào năm 1995. Khi đó, chiếc TU-154 sau khi cất cánh từ sân bay Nam Sakhalin đã bị mất tích sau 20 phút. Các lực lượng của Bộ Tình trạng khẩn cấp đã tìm kiếm nó trong suốt 11 ngày mà không có kết quả. Leonidovich được cung cấp một cuộn băng ghi lại những cuộc trao đổi cuối cùng của đội bay với trung tâm dưới mặt đất cùng một bản đồ vùng bờ. 3. Sự tiên tri kì diệu của con người Nhà tiên tri và viên đá màu nhiệm Từ thời xa xưa, thạch anh đã được coi là một thứ đá màu nhiệm. Và không phải chỉ vì loại khoáng chất đó mà người ta gọi là băng tinh, mất khả năng tan thành nước, trong suốt như là pha lê mà còn vì nó, khác với thủy tinh, có một đặc tính đáng chú ý: nó bao giờ cũng mát lạnh khi ta cầm lên tay. Bởi vậy từ thời xa xưa, để kiểm tra xem là đồ thật hay đồ giả, thợ kim hoàn thường áp nó vào má xem có lạnh không. Ngoài ra, các nhà trường sinh học còn cho rằng thạch anh là một thứ đá trực cảm và cực nhạy, có khả năng làm cho con người giao tiếp với vũ trụ, với thế giới siêu nhiên. Những viên đá thạch anh tuyệt đẹp cho phép nhìn thấy cái vô hình, biết được cái chưa biết, thực hiện cuộc du hành lí thú vào quá khứ và tương lai... Vào những năm 40 của thế kỉ XX ở Mĩ đã xuất hiện một nhà văn nữ tiên tri nổi tiếng tên là Jane Dickson (nguyên họ là Pinkert). Ngay từ lúc mới 5 tuổi, Jane đã biểu diễn cho người thân xem khả năng tiên đoán siêu phàm của mình: em đã tiên đoán những sự kiện tương lai, các món quà mà khách đem đến, cái chết của người thân thích... Năm lên 8 tuổi, cô bé đã nhận được một món quà có tính chất định đoạt toàn bộ số phận sau này của em. Sự kiện đáng nhớ này xảy ra trong ngôi nhà của một bà thầy bói người Digan nổi tiếng mà mẹ cô dẫn cô đến để "tư vấn". Công việc đầu tiên của bà Digan là xem bàn tay của cô bé: "Cô con gái của bà sẽ trở thành một nhà tiên tri vĩ đại". Sau đó bà ta đưa cho cô bé viên đá thạch anh: "Cháu nhìn thấy gì trong viên đá này?". Jane chăm chú nhìn vào giữa viên đá và bắt đầu miêu tả một địa điểm chưa hề quen biết.: một dải bờ hoang dã lởm chởm đá, sóng biển nhấp nhô "Đấy là quê hương của ta. Ta tặng cháu viên đá này", bà thầy bói Digan nói. Viên đá thạch anh đã lọt vào đúng địa chỉ cần thiết. Ít lâu sau Jane đã học được cách tiếp cận với những nguồn thông tin mà những người khác không hiểu nổi. Lúc đầu những lời tiên đoán chính xác của cô chỉ giúp những người thân thích, nhưng vào những năm 40, khi cô lấy chồng và chuyển đến Washington thì các cán bộ cao cấp trong chính quyền lần lượt đến chỗ cô. Họ đặc biệt quan tâm đến những diễn biến sắp tới trên các mặt trận của cuộc Đại chiến thế giới lần thứ hai. Chí ít, Jane đã hai lần tư vấn cho Tổng thống Mĩ Roosevelt. Trong cuộc gặp lần thứ nhất vào tháng 11/1944, Roosevelt (bị liệt hai chân, phải ngồi trong xe đẩy) hỏi: "Xin cô hãy nói thẳng cho tôi biết liệu tôi còn sống được bao lâu nữa để kết thúc công việc đã bắt đầu". Jane không thể né tránh câu trả lời: "Nửa năm nữa, thưa ngài Tổng thống, mà có thể thậm chí còn ít hơn". Sau cuộc gặp đó được năm tháng ngày 12/4/945 đúng như điều Jane tiên đoán, Roosevelt đã từ trần. Cuối năm 1956 Jane đã tiên đoán rằng sau chừng 7 năm nữa người kế nhiệm đương kim Thủ tướng Ấn Độ Jawaharad Nehru (1889-1964) sẽ là một người mà tên tuổi họ sẽ được bắt đầu bằng chữ "S". Lần này viên đá thạch anh cũng bộc lộ khả năng màu nhiệm của nó: tháng 6 năm 1964 sau khi Nehru qua đời, Lai Bahadur Shatn đã trở thành Thủ tướng ấn Độ. Jane Dickson cũng có thể thông báo về số phận của một số người. Chẳng hạn bà đã tiên đoán một cách chính xác tương lai của người nghệ sĩ điện ảnh nổi tiếng Ronald Reagan mà sau này trở thành vị Tổng thống thứ 40 của Hoa Kì (1981 - 1989). Năm 1964, Dickson đã dự báo rằng người Nga sẽ là người đầu tiên đưa tàu vũ trụ lên mặt trăng, rằng trước năm 2000 bức tường Berlin sẽ bị phá đổ, còn ở La Mã sẽ có vụ ám sát Đức giáo hoàng. Đặc biệt, Jane Dickson nhìn thấy rất rõ những tấn thảm kịch trong tương lai. Chẳng hạn bà đã báo trước trận động đất năm 1964 ở Aliasca, đã tiên đoán cái chết của J.F. Dales, cái chết của nữ minh tinh Marilin Monroe, của thủ lĩnh da đen Martin Luther Kinh, của thượng nghị sĩ Robert Kenedy. Bà cũng khuyên can nữ nghệ sĩ Lombard không nên đi máy bay, nhưng Lombard đã coi thường lời cảnh báo tận tình và đã bỏ mạng trong một tai nạn phi cơ. Danh tiếng trên quy mô thế giới đã đến với Jane Dickson sau vụ John Kenedy bị ám sát (1917 - 1963). Sự kiện bi thảm này đã được bà tiên đoán ngay từ năm 1956, khi mà không ai ngờ rằng 5 năm sau vị chính khách ít người biết đến đó sẽ trở thành Tổng thống Mĩ. Song Jane Dickson không chỉ miêu tả cho một nhà báo Mĩ thấy ngoại hình của vị Tổng thống Hoa Kì tương lai (mái tóc dày màu hạt dẻ và đôi mắt xanh) mà còn nói rằng kẻ giết ông ta là một người có cái tên bắt đầu bằng chữ "O" hoặc chữ "Q". Tháng 12 năm 1966, Jane đã làm cho thế giới sửng sốt bằng một lời tiên tri mới: Bà đã báo cho vợ của người phụ trách bộ phận điều khiển các chuyến bay vũ trụ có người lái biết rằng cái chết đang đe doạ các nhà du hành vũ trụ chuẩn bị bay lên mặt trăng. Bà đã cho biết những gì mình nhìn thấy như sau: "Trên sàn quả tên lửa có một cái gì đó rất lạ - nó mỏng trông giống như lá kim loại, nếu có một dụng cụ nào rơi vào nó hoặc có ai đó lấy gót giày giẫm lên thì ắt sẽ xảy ra tai hoạ. Ở phía dưới sàn tôi nhìn thấy một cuộn dây điện rối tung. Cái chết đang đe doạ các nhà du hành vũ trụ. Tôi cảm thấy rằng linh hồn của họ đang lìa khỏi xác nóng hổi trong những cuộn khói..." Hỡi ôi, và cả lần này lời tiên đoán cũng rất chính xác. Một tháng sau, ngày 27 tháng 1 năm 1967 trong khi tập luyện trong con tàu vũ trụ "Apollon-I", ba nhà du hành vũ trụ Mĩ đã bị thiêu sống. Đó là Virgil Prisom, Edward Wait và Roger Chaffi. Sự cố chập mạch của dây điện ở bên dưới ghế ngồi của Chaffi trong môi trường chứa ôxy nguyên chất lập tức bùng lên thành một ngọn lửa hung hãn. Lời nói cuối cùng mà các nhân viên điều hành vô tuyến điện nghe được là tiếng kêu hấp hối của Roger Chaffi, một thành viên trẻ nhất của phi hành đoàn: Chúng tôi đang bị thiêu sống! Hãy đưa chúng tôi ra khỏi đây? Sau 14 giây, một đám khói bao trùm lên buồng điều khiển của con tàu "Apollon" bị nổ tung vì cháy. Jane Dickson đã nhiều lần nói rằng sự tiên đoán đến với bà bằng những con đường khác nhau. Đôi khi đó là do tiếp xúc với một đồ vật mà một người nào đó chạm vào. Đôi khi là do nguồn tin "từ trên cao". Nhưng đặc biệt Jane rất coi trọng việc nhìn vào viên đá thạch anh của mình. Bà cho rằng bằng cách khác thì khó mà có được một "bức tranh" chi tiết. Jane Dickson mất ngày 25 tháng 1 năm 1997 và đã mang theo sang thế giới bên kia sự bí ẩn đối với các nhà khoa học. Cuộc đời cửa nữ tiên tri nổi tiếng nước Pháp Ngày 5/3/1772, một cô bé ra đời tại một thị trấn nhỏ Alanson, gần Thủ đô Pari. Bà đỡ bật khóc vì đứa trẻ mới sinh ra đã có bộ tóc dài đen nhánh và miệng đầy răng. Maria lớn dần với vẻ ngoài xấu xí: một bên vai bé hơn vai kia, đôi chân gầy khẳng khiu, què quặt và hai mắt lồi. Thế nhưng cuộc đời của cô bé đặc biệt đó lại cứ như một huyền thoại với vô vàn những câu chuyện có thật nhưng thật khó tin trong thế giới hiện đại -nhà tiên tri đoán việc như thần. Dao sắc không gọt được chuôi... Lần tiên đoán đầu tiên của Maria Adelaida Lenorman được đưa ra lúc cô bé lên 6 tuổi, cô bé tiên đoán rằng không lâu nữ tu viện trưởng nơi cô đang học sẽ rời bỏ vị trí này để lấy chồng, bà sẽ lấy một người đàn ông giàu có. Lúc đó ai cũng cười bò vì lời nói nhố nhăng của cô bé về vị tu sĩ đáng kính. Thế nhưng một tháng sau, sự việc xảy ra đúng như vậy. Đó là bước khởi nghiệp đầu tiên của Maria Adelaida Lenorman với nghề nghiệp dược cho là kì lạ, mang đầy sắc màu huyền bí thời bấy giờ. Kể cả khi đứng trên đỉnh cao vinh quang của sự nghiệp. Maria Lenorman vẫn biết rằng những vị khách hàng cấp cao cũng không thể bảo vệ được cuộc sống của bà. Nhưng bà biết mình sẽ sống sót được qua lửa thiêu, nước ngập và chết dưới tay của những người không quen biết. Căn phòng xem bói của bà bị đốt cháy. Sau đó, chiếc thuyền trở nhà tiên tri quay vòng tròn và bị chìm ở sông Sena. Maria thoát chết một cách kì diệu: chiếc áo trong của bà bị vướng vào sống neo và nổi lềnh bềnh trên mặt sông. Mấy tiếng trôi qua người phụ nữ kiệt sức gần như chết ngạt vì nước thì lại được công nhân trên bến phà vớt lên. Tuy nhiên, năm 1843, bà bị một số thanh niên lạ mặt bóp cổ đến chết trong một cuộc bạo loạn. Trong suốt cuộc đời Maria có viết nhật kí, trong đó bà kể về các vị khách của mình và những lời tiên đoán của bà đối với tương lai của họ. Những cuốn nhật kí này đã trở thành một tư liệu lịch sử. Những lời tiên tri của định mệnh Một hôm, có hai phụ nữ tìm nhà tiên tri. Một người tên là Teraza muốn biết liệu cô có lấy được người đàn ông giàu có nào không. Maria Lenorman tiên đoán bà này sẽ được làm công chúa và có một mảnh tình mãnh liệt. "Bà ta lừa phỉnh tôi đấy - Tereza nói với người bạn đi cùng một cách bực mình. Sau khi nghe nói vậy, bạn của Tereza là Josephine quyết định ra về và không nhờ người đàn bà này xem số phận cho mình nửa. Bỗng cô nghe thấy Maria nói: "Tốt hơn là cô nên ở lại. Sắp tới tương lai nước Pháp sẽ nằm trong tay cô". Josephine (goá phụ đã có hai con) quá bất ngờ về tình tiết này, cô cố nán lại để nghe lời tiên đoán. "Chẳng bao lâu nữa cô sẽ gặp được người đàn ông cô dành chọn tình yêu. Người đàn ông này sẽ làm cho cô nổi tiếng nhưng cuối cùng lại phụ bạc cô", nhà tiên tri nói đủ nghe. Josephine nghi ngờ khi nghe những lời thì thầm của nhà tiên tri. Bà ta cầm tay cô và lấy một cây kim bằng vàng châm vào ngón tay út: "Tôi sẽ cho cô thấy một điều mà chưa ai được thấy. Cô cần phải nhớ ơn tôi và bảo vệ tôi khi cô có quyền hành trong tay". Một giọt máu từ ngón tay út của cô rơi xuống chiếc bát đựng đầy mấy loại nước. Máu bắt đầu tạo thành các hình thù khác nhau. Đầu tiên đó là hoa violet và thấp (loại hoa yêu thích của Josephine), sau đó là cành tử đinh hương và vương miện. "Cô sẽ trở thành hoàng hậu", nhà tiên tri thì thầm. Hai người phụ nữ ra về trong tình trạng gần như mơ ngủ. Khi ra đến cửa, Josephine nhìn thấy một người đàn ông ăn mặc bảnh bao ngồi trong góc tối của phòng khách. "Đây, thưa đức vua - nhà tiên tri đón chào người lạ mặt - "Ông sắp kết hôn, chẳng lâu nữa em sẽ gặp người vợ tương lai của ông. Ông sẽ có 6 chức vụ cao, sẽ trở thành hoàng đế. Ông sẽ trở nên nổi tiếng và có một cuộc sống xa xỉ cho đến 40 tuổi. Nhưng đến lúc 40 tuổi, ông sẽ quên mất người vợ mà thượng đế ban tặng cho ông và ông sẽ bỏ bà ấy. Đó là điểm khởi đầu cho quãng thời gian bi thảm cuối đời ông. Ông sẽ phải chịu khổ ải cho đến chết. Tất cả bè bạn và người thân của ông sẽ quay lưng lại ông". "Quỷ tha ma bắt", sĩ quan pháo binh Napoleon Bounaparte điên tiết nói. "Làm sao tôi lại đi tin bọn tiên tri có thể giúp được gì đó chứ!" 4. Sự kì diệu của hiệu ứng tâm lí S. Freud đã từng chia hoạt động tâm lí con người thành hai phần: "có ý thức", lại đưa ví dụ nổi tiếng: Tâm lí con người giống như một tảng băng, phần có ý thức mà người ta có thể phân biệt được giống như khối băng nổi ở trên mặt nước, còn phần vô ý thức - chiếm phần lớn hoạt động tâm lí lại chìm dưới mặt nước và rất khó nắm bắt. Thế nhưng, những kết quả nghiên cứu về tâm lí học những năm gần đây lại cho thấy: cách phân chia tâm lí thành hai phần như trên của S.Freud chỉ có tính tương đối. Trong rất nhiều hiện tượng tâm lí, chỉ cần chú ý hơn một chút, chúng ta sẽ phát hiện được một số quy luật nằm "phía dưới mặt nước". Càng hiểu biết sâu hơn về những quy luật đó, chúng ta càng dễ dàng tìm được những giải pháp thích hợp khi giải quyết công việc, trong sinh hoạt hàng ngày, cũng như trong vấn đề giáo đục con cái. Thậm chí trong không ít trường hợp sự hiểu biết đó còn giúp chúng ta tìm được "những con đường tắt" - dẫn ta tới mục tiêu nhanh hơn. Vợ tôi có cô bạn cũ, rất thông thạo các vấn đề "tề gia nội trợ": Một hôm, hai người rủ nhau đi mua sắm quần áo. Trong một cửa hàng, cô bạn nhìn thấy một chiếc áo jaket rất đẹp, mặc thử vào thấy rất hợp khổ người, bèn quyết định hỏi giá để mua. Chủ hàng phát giá 500 nghìn chẵn! Cảm thấy giá như vậy quá cao, cô bạn kêu đắt và bắt đầu mặc cả. Chưa kịp mở miệng, chủ hàng đã phủ đầu: "Chị xem, "mốt" này năm nay đang thịnh hành, vải loại tốt, may kĩ như thế này... Tiền nào của ấy thôi chị ạ! Em nói đúng giá đấy, chẳng được lời lãi gì mấy đâu chị ạ... nếu chị thích thì cứ trả giá cho một câu!" Cô bạn nghĩ một lát và phát: "150 nghìn! Thế nào?" Chủ nhà liền nhảy cẫng lên: "Không được! Chị trả như vậy, chẳng hoá ra bọn em ăn cướp được quần áo hay sao? Cô bạn vẫn chẳng hề hoang mang, cầm chiếc áo trên tay, xen kĩ lại và thao thao một hồi về giá thành chiếc áo: "Loại vải này chỉ khoảng x... đồng một mét, công may cùng lắm là khoảng y... đồng... cộng thêm tiền vận chuyển, thuê má, tiền thuê cửa hàng... đắt lắm cũng không quá 170 nghìn đồng!... Bán hay không, đó là tuỳ cô thôi!" Chủ hàng có phần luống cuống: "Thôi, suốt cả ngày ế hàng, đành bán lỗ vốn cho chị vậy!" Lâm vào tình huống tương tự, do không thông thạo về thị trường quần áo, lại sợ mang tiếng là một "kẻ mặt dày", chắc rằng bạn và tôi đều chỉ dám mặc cả giảm bớt đi một chút và không đủ "dũng cảm" để đưa ra một giá "siêu thấp"- như cô bạn ở trên! Thế nhưng trên thực tế, một số người bán hàng - có thể vô tình hoặc có thể cố ý, thường rất hay lợi dụng loại "hiệu ứng tâm lí phủ đầu này, để tác động tâm lí khách hàng. Lúc đầu họ phát ra một giá thật cao, phòng khi trong quá trình mặc cả, dù có phải nhượng bộ rất nhiều, vẫn còn bán được hàng với giá cao hơn thực tế! Thông thường, một yêu cầu quá cao thường hay bị đối phương cự tuyệt, thế nhưng tiếp đó nếu đưa ra một yêu cầu thấp hơn thì khả năng chấp nhận sẽ tương đối lớn. Người ta nói, đó là vì "sĩ diện". Người phương Đông đặc biệt càng hay mắc "bệnh sĩ!". Chính vì vậy, trong sinh hoạt hàng ngày, một số người đã lợi dụng loại "hiệu ứng sĩ diện" này để khống chế hành vi, lung lạc người khác: Khi muốn nhờ vả người khác làm một việc gì đó, thoạt đầu họ đưa ra những đề nghị khó ai làm được, sau khi hàng loạt các đề nghị thuộc loại "nghi binh" đã bị cự tuyệt, nếu nhận thấy đối phương vẫn còn chút thiện ý, họ sẽ thừa cơ đưa ra cái đề nghị thực sự mong muốn. Thuật công tâm này thường mang lại hiệu quả, bởi lẽ sau khi đã từ chối quá nhiều, vì "sĩ diện", con người ta khó có thể tiếp tục từ chối thêm mãi, và dễ dàng chấp nhận một "đề nghị cuối cùng" mà đối phương đưa ra! Hiệu ứng tâm lí nói ở trên, tuy cũng thuộc phần "vô ý thức", song vẫn là nằm ở phía trên: tương đối gần tảng băng nổi trên mặt nước. Sau đây chúng ta sẽ nói đến một thứ nằm sâu hơn mặt nước, đó là cái gọi là "hiệu ứng lí do quá độ". Một nhà tâm lí học đã tiến hành một thực nghiệm như sau: Tại một khu tập thể, các hộ sống ở đó thường xuyên than phiền về lũ trẻ đùa nghịch và la hét suốt ngày - ảnh hưởng rất nhiều đến sinh hoạt, nghỉ ngơi của những người lớn tuổi. Mặc dù người lớn đã nhiều lần can thiệp, dùng đủ loại biện pháp, như doạ nạt, khuyên giải, động viên.v.v... song đều vô hiệu quả. Sau khi tìm hiểu kĩ tình hình, nhà tâm lí học của chúng ta liền gọi tất cả lũ trẻ lại và tuyên bố: em nào la hét càng to, em đó sẽ được thưởng càng nhiều tiền. Sau một buổi, có đứa được 5 nghìn, đứa được 2 nghìn, nhưng cũng có một số đứa chỉ được 5 trăm. Vài ngày tiếp theo, lũ trẻ vẫn tiếp tục thi nhau la hét, cố giành được nhiều tiền. Vô hình trung, tiền dần dần đã trở thành động cơ khiến lũ trẻ la hét. Lại qua vài ngày nữa, tiền thưởng bỗng tự nhiên giảm, lũ trẻ mất hứng, cảm thấy bị đối xử bất công, nhưng vẫn hi vọng là hôm sau nếu cố gắng hét to thêm thì tiền thưởng sẽ lại được nhiều. Hôm sau, lũ trẻ đua nhau gào đến rách cả họng, ai ngờ tất cả đều không được tiền thưởng! Chúng hết sc bất bình: "Hôm qua còn nhận được một chút, ai ngờ hôm nay một xu cũng chẳng được, không được tiền thì hét làm quái gì cho thêm rát họng!"... Thế là từ đó về sau lũ trẻ mất hết cả hứng thú la hét. Vấn đề tiếng ồn trong khu phố cũng được giải quyết. Hiện nay, phần lớn gia đình chỉ có một hoặc hai con. Là cha mẹ ai chẳng mong muốn con mình học thật giỏi. Có thể, vì quá coi trọng thành tích học tập, một số vị phụ huynh đã thi hành một "chế độ thưởng tiền theo điểm số": điểm càng cao càng được thưởng nhiều tiền. Đối với mỗi loại điểm số, đều có mức tiền thưởng rõ ràng! Chế độ dùng tiền để động viên như vậy, thời gian đầu thường có hiệu quả, thế nhưng chỉ sau một thời gian là đã mất kiến hiệu! Đúng là đã tốn công tốn của vô ích? Thực ra, trong trường hợp này, những phụ huynh nói trên đã mắc phải một sai lầm về tâm lí học - đã dùng nhầm "hiệu ứng lí do quá độ". Các kết quả nghiên cứu trong tâm lí học đã chứng minh rằng: "Hứng thú" và "Lòng ham hiểu biết" mới thực sự là "nhu cầu trời cho" ở trong mỗi một con người. Sự học thực ra không phải là quá trình khổ sai. Học tập là một cơ hội tốt giúp trẻ em (và cả người lớn nữa) phát hiện ra những điều mới lạ trong thế giới chung quanh. Nói cách khác: "hiếu kì" mới thực sự là động cơ chân chính, lâu bền trong quá trình học tập. Còn những thứ đại loại như "lời khen", "tiền thưởng", "hình phạt".v.v... chỉ là những "lí do quá độ" - chỉ có tính chất nhất thời! "Thưởng tiền" thoạt đầu có thể mang lại những kết quả rõ ràng, bởi lẽ đó là thứ "mới lạ"; mặt khác, bằng thành tích học tập, trẻ em có thể kiếm được những đồ chơi hoặc món ăn trước đây không có. Thế nhưng, cái hứng thú tạm thời về sự "mới lạ" sẽ mau chóng qua đi. Mặt khác, trong điều kiện mức sống đã được nâng cao, với cơ cấu "mỗi cha mẹ chỉ có 1 hoặc 2 con" như hiện nay. Những nhu cầu về vật chất của trẻ em nói chung cũng dễ đáp ứng. Cho nên thứ "biệt được - tiền thưởng" dễ bị mất đi tính công hiệu và điều đó còn có nghĩa là: cùng với nó, trẻ mất luôn hứng thú học tập! Những thí dụ tương tự như vừa kể ở trên, thực ra có mặt ở khắp nơi, chỉ cần ta chú ý quan sát và chịu khó suy nghĩ thì sẽ phát hiện được ra những quy luật hữu ích. Để tránh hiểu lầm, xin nói rõ thêm: Loại "vô ý thức" nói ở đây là thuật ngữ trong tâm lí học, chứ không phải là theo nghĩa thông thường. Thường ngày, tất cả những gì không có ý thức, thì ta gọi là "vô ý thức". Trong tâm lí học, ngoài "ý thức" (consciousness), người ta còn nói đến 3 quá trình khác: "phi ý thức" (nonconscious processes), "tiềm ý thức" (Subconscious processes) và "vô ý thức" (unconscious processes). Về những khái niệm đó, nếu có dịp ta sẽ cùng tìm hiểu. Còn ở đây, chỉ cần nhớ lại hình ảnh "tảng băng của S.Freud" là đủ! 5. Thái độ và vận mệnh
