Vũ Trung Tùy Bút

Phạm đại nhân húy Hổ, hiệu Tùng Niên soạn.

Người dịch: Đông Châu Nguyễn Hữu Tiến.

Xuất bản bởi NXB Trẻ và NXB Hồng Bàng.

Lấy nhan đề "Cuốn tùy bút viết trong những ngày mưa", Phạm Đình Hổ muốn ghi lại những điều tai nghe mắt thấy, những nhận xét của mình về một xã hội đang biến thiên nhanh chóng. Tác phẩm gồm có 88 mẩu chuyện dài ngắn khác nhau. Những mẩu chuyện không theo một hệ thống nhất định, tác giả gặp gì ghi nấy, gặp đâu ghi đó. Chỉ riêng bàn về việc thi cử, đại khái cũng kể lại việc thi cử bất công, thiên vị, bọn giám quan chèn ép người có tài, v.v... Nhưng khi thì ghi là "phép thi nghiêm ngặt", "thi cử", có khi lại "khoa cử".

Tận dụng thể văn tùy bút, Phạm Đình Hổ phản ánh được trung thành nhiều mặt của cuộc sống xã hội đương thời (cuối thế kỷ 18). Do đó tác phẩm có tính chất hiện thực. Ngoài giá trị văn học Vũ trung tùy bút còn có giá trị sử học và xã hội học.

Vũ trung tùy bút là tác phẩm đầu tiên viết bằng chữ Hán theo thể tùy bút. Tác phẩm đã ghi lại được một số hình ảnh chân thực của một đoạn đường lịch sử. Đọc tác phẩm chúng ta thấy rõ hơn xã hội phong kiến đang đổ nát. Tác giả đã chuyển cho chúng ta tấm lòng ưu thời mẫn thế và tình cảm thắm thiết đối với quê hương xứ sở, lòng tự hào về quá khứ vẻ vang của dân tộc.

Hơn nữa Vũ trung tùy bút lại là một nguồn sử học và xã hội học phong phú. Mặc dù còn nhiều thiếu sót nhưng giá trị trên vẫn là giá trị căn bản.

(Những mẩu chuyện sau đây sẽ không theo thứ tự trong sách, typer thích đăng mẩu nào trước thì đăng.)