—
— Non, señor, ó Campo das Bestas fumos dispois. De primeiras fumos cara á Estación. Non sei si xa dixen que tiñamos mentes de pillar o tren misto, que pasa, como vosté me enseña, ás cinco da mañá e írmonos a Monforte, até que acougara un pouco o asunto, que o tempo todo o vai arranxando. E si non se arranxaba, tamén se falou de seguirmos pra a parte de Asturias onde, polo visto, atopábase bo traballo nas minas de carbón, que o Bocas tiña aló uns amigos.
Pro cando tiñamos pasado a Ponte Maor topeime co Barrigas, o do carromato, que estaba a enganchare, frente á súa casa. O Barrigas tenme boa estimanza, porque foi compañeiro do meu pai cando estaban de varrendeiros en Cádiz. Saíu de tras as mulas, cando xa os outros pasaran diante, pois eu fora quedando recuado por mor dos pés, e colleume aparte pra me decire que fariamos ben en non chegare á Estación que andaba por aló a parexa a nos precurar. Díxome tamén que nos liscasemos o máis lonxe posible, que xa se correra pola vila o que tiñamos feito… e iso que, naturalmente, non o sabía todo. Pro contoume que, amais do asunto do Bocas co Balbino o Cebola, na taberna do Chaguazoso, apúñannos o lume do pazo que disque fora tremendismo, como quedara, e queimárase unha cheia de gando e porcos de ceba que estaban nos cortellos, amais dos outros estragos que o lume fixera no mesmo pazo; que si nos pillaban que nos ían a matare a paus sen agardar á xusticia, e que si tal e que sei eu…
Conque deille as gracias, dempois de lle decire que o asunto non era tanto coma a xente esbardallaba, e funme pra os outros a contarllo. De comenzo o Bocas, quíxolle quitare importancia ó asunto, pro, con todo, pegamos a volta. Ó pasar de novo polo cumio da Ponte Maor, veume ós miolos un pronto de «pensamento», tan súpeto e fero, que a pouco pego un brinco polo petril pra tirarme ó río. Non faltou nin esto pra que o fixese, pois un istante non fun dono de min… Coido que me salvou aquela friaxe que me veu ás tempas e mais aquela floxeira das pernas, coma se fose a perder o sentido… Menos mal que pasou…
Ó chegar á outra banda da Ponte, o Milhomes trouxo da taberna do Sancristán, que xa estaba a porparar pra a feira do día sete, que é alí pertiño, que xa axiña escomenzarían de chegar os feirantes, dúas boas botellas de augardente, que boa falla nos facían pra non esmorecer. Unha despachámola de contado sen deixar de camiñar, tal coma se fose auga da fonte; porque haille casos eisí nos que un bebe non pola bebida senón coma quen engule unha meiciña, pra non se esmiolar pola falla das forzas…
Naquil intre eu xa non sabía qué facer de min e víame perdido. Pensaba na miña nai, no pequecho, na Raxada, coma si os lembrase dende a outra beira da morte. Cambiara eu tanto en tan pouco tempo que xa non tiña ren que vere conmigo, co home que eu quixen sere no día denanterior, cando me determiñei a facere as paces coa miña amiga pra vivire a concencia, como home traballador, botando mau de min e dos meus. A disgracia saírame ó camiño na compaña daquiles disgraciados e víame metido en cousas que endexamais fixera nin matinara de facere. E o que máis me magoaba era que esto me fora a socedere xustamente cando tiña determiñado de me facere home de ben, coma si unha mala fada viñera a me privare do meu intento no intre mesmo en que escomenzaba a polo por obra. ¡Pro agora xa todo se amolou, malia a min i a miña mala sorte…!
—
— Si, señor, si; xa me deprocato de que agora de nada vale laiarse, pro algo me val pra me librare diste peso no peito que somella quererme afogar e diste ire e vire do «pensamento» que casi non me deixa dende que eiquí me trouxeron… amais diso, sen bebida pra poder ollecer dista sofocación… E aínda menos mal que vosté foi tan bo e non me deixou levare ó coartelillo, porque daquela o «pensamento» finaría por me entolecere. Vosté tense que dar conta de que un home mozo, coas súas formas inteiras, non pode aturar que outro home, que non sexa seu pai, lle poña as maus no rosto da cara sen ofensa entre iles e sen poderllas devolver, esposado como o teñen a un, que hastra non sei como hai cristiaos tan ascarosos da súa ialma e fillos de mala nai, coma pra pórse a bater nos outros homes que ren lles fixeron e que non se poden valer, que iso nin é xustiza nin carallos que a fixo, coa súa licencia, e dito sexa sen fallarlle ó respeto…
