Nauczycielka Jane Elliot w 1968 roku postanowiła przeprowadzić badanie na temat dyskryminacji. Podzieliła swoich uczniów na dwie grupy – niebieskookich i brązowookich. Wybór podziału ze względu na kolor oczów był symboliczny, Jane Elliot chciała udowodnić, że nawet tak błaha rzecz była w stanie doprowadzić do grupowych uprzedzeń.
Uczniowie z niebieskimi oczami otrzymali liczne przywileje, takie jak możliwość siedzenia w pierwszej ławce. Ciemnoocy za to nie mogli pić wody bezpośrednio z dozownika, musieli używać kubków. Jeżeli dziecko z grupy o ciemnym kolorze oczu zrobiło coś dobrze, to nie mogło liczyć na szczególną pochwałę. Jednak gdy popełniło błąd, to nauczycielka ganiła je przy całej klasie i sugerowała, że to niepowodzenie źle świadczy o całej grupie, która ma taki kolor oczu.
Podczas obiadu dokładka nie przysługiwała ciemnookim. Jasnookie dziecko nawet zasugerowało, żeby powiadomić o tym kucharki, żeby przez przypadek nie wydały im dokładki.
Dodatkowo dla lepszego rozróżniania dzieci, nauczycielka rozdała im opaski na rękę, świadczące o ich kolorze oczu.
Uczniowie wraz z trwaniem eksperymentu zaczęli coraz bardziej utożsamiać się z rolami, które im nadano. Jasnookie dzieci były przekonane o swojej wyższości i dokuczały dzieciom z przeciwnej grupy. Ciemnookie za to stały się bardziej wycofane i zamknięte w sobie. Wystąpiły u nich objawy stresu i jąkanie. Doszło nawet do sytuacji, w której nazwanie kogoś „brązowookim" stało się obelgą.
Jednak pewnego dnia doszło do całkowitego zamienienia ról. Teraz grupa wcześniej dyskryminowana została uznana za inteligentniejszą. Brązowookie dzieci szybko adaptowały się do nowych ról, jednak niebieskookie miały problem z pogodzeniem się z nowym stanem rzeczy. Stały się one mniej aktywne, wolniej wykonywały polecenia, gorzej radziły sobie z rozwiązywaniem zadań, które wcześniej nie sprawiały im większego problemu.
Eksperyment Jane Elliot to kamień milowy w dziedzinie badań nad zachowaniami grupowymi oraz mechanizmami dyskryminacji społecznej. Badaczka udowodniła jak szybko ludzie popadają w myślenie stereotypowe i są w stanie diametralnie zmienić swoje zachowanie. W końcu dzieci, które wcześniej miały przyjazne nastawienie i chętnie współpracowały, stały się wrogie, agresywne i aroganckie.
Podkreślała również, że wiele zależało od autorytetu w formie nauczyciela, który niejako narzucił uczniom ich role. Eksperyment w pewnym sensie można uznać za nieetyczny, ponieważ naraził grupę dzieci na wyzwiska, agresję i nieprzyjemności bez powodu. Jednocześnie wniósł olbrzymi wkład w rozwój dziedziny edukacji oraz społecznych interakcji.
Źródła:
https://www.bryk.pl/artykul/niebieskoocy-kontra-brazowoocy-co-mowi-o-nas-eksperyment-jane-elliot
https://www.studocu.com/pl/document/uczelnie-wsb-merito/psychologia-spoleczna/niebieskoocy/92166388
YOU ARE READING
Kontrowersyjne eksperymenty
Non-FictionO eksperymentach, które wzburzyły ludzi. O eksperymentach zamiecionych pod dywan, jak i tych, które były powszechnie znane. O eksperymentach wątpliwych moralnie. Czyli w skrócie: kontrowersyjne eksperymenty.
