Câu 1: Phân tích những quan điểm, nguyên tắc cơ bản về tổ chức bộ máy NN XHCN VN?
1. Quan điểm
Những quan điểm từ hội nghị TW 8 khóa 7 đến Đại hội Đảng khóa 8 đã cụ thể hóa các quan điểm cơ bản về tổ chức và hoạt động của bộ máy NN CHXHCNVN ở 3 điểm chính:
- Thứ 1: xây dựng Nhà nước XHCN của dân, do dân và vì dân; lấy liên minh giai cấp công nông và tầng lớp trí thức làm nền tảng dưới sự lãnh đạo của Đảng CS. NN đó phải là do nhân dân làm chủ, nhân dân xây dựng và tổ chức, quản lý giám sát. Cơ sở xây dựng là liên minh công nông kết hợp với tầng lớp trí thức, do Đảng CS lãnh đạo.
- Thứ 2: Tổ chức bộ máy NN trên cơ sở NN pháp quyền VN. Đảng CS VN nhất quán xây dựng NN theo quan điểm quyền lực NN là thống nhất, có sự phân công phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan NN trong việc thực hiện quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp (văn kiện đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ 8). Về bản chất luôn khẳng định tính nhất nguyên chính trị, nhân dân là chủ thể duy nhất lập nên NN VN.
- Thứ 3: tăng cường hơn nữa quản lý XH bằng pháp luật và theo pháp luật: kết hợp và sử dụng các phương pháp giáo dục thuyết phục và rèn luyện phẩm chất đạo đức. (1) Dựa trên quan điểm coi pháp luật, dân trí và nền tảng đạo đức là cơ sở của sự phát triển. (2) Nền kinh tế thị trường mang tính cạnh tranh cao đòi hỏi chính sách pháp luật mở rộng hơn cho giao lưu quốc tế. (3) sự kết hợp giữa quản lý XH bằng pháp luật và giáo dục đạo đức là sự kết hợp biện chứng.
2. Nguyên tắc:
Nguyên tắc tổ chức và hoạt động của bộ máy NN CHXHCN VN là những nguyên lý, tư tưởng chỉ đạo, là cơ sở cho toàn bộ quá trình tổ chức và hoạt động của bộ máy NN.
Bộ máy NN ta nhìn chung hoạt động dựa trên 4 nguyên tắc cơ bản sau:
- Nguyên tắc đảm bảo sự tham gia đông đảo của Nhân dân vào việc quản lý NN: việc tham gia vào công tác quản lý NN được coi là quyền và nghĩa vụ của nhân dân. Điều 11 của Hiến pháp 1992: “công dân thực hiện quyền làm chủ của mình ở cơ sở bằng cách tham gia công việc của NN và XH. Việc lôi cuốn đông đảo nhân dân lao động tham gia công tác quản lý NN là nguyên tắc, một mặt tạo khả năng phát huy sức mạnh và trí tuệ của nhân dân, mặt khác là một trong những phương pháp tốt nhất để ngăn chặn bệnh quan liêu, cửa quyền vốn rất dễ dàng phát sinh trong hoạt động của bộ máy NN.
- Nguyên tắc đảm bảo sự lãnh đạo của Đảng CS đối với NN:sự lãnh đạo của Đảng đảm bảo giữ đúng bản chất của NN XHCN. Đó là điều kiện tiên quyết để đảm bảo hiệu lực, hiệu quả quản lý của NN, phát huy quyền làm chủ của nhân dân trong việc tham gia quản lý công việc NN. Sự lãnh đạo của Đảng đối với NN thể hiện ở các mặt chủ yếu: (1) Đảng đề ra đường lối chính trị, chủ trương chính sách cho hoạt động của NN. (2) Đảng lãnh đạo NN thong qua giới thiệu các Đảng viên ưu tú vào tham gia bộ máy NN.
- Nguyên tắc tập trung dân chủ:tập trung là sự thâu tóm quyền lực NN vào một chủ thể quản lý để điều hành. Dân chủ là mở rộng quyền cho đối tượng quản lý nhằm phát huy trí tuệ tập thể. Tập trung dân chủ là nguyên tắc thể hiện sự kết hợp hài hòa giữa sự chỉ đạo tập trung, thống nhất của cơ quan NN cấp trên với việc mở rộng dân chủ rộng rãi để phát huy tính chủ động, sáng tạo của cấp dưới nhằm đạt hiệu quả cao trong quản lý NN.
- Nguyên tắc pháp chế XHCN: điều 12 Hiến pháp 1992 ghi “NN quản lý XH bằng pháp luật, không ngừng tăng cường pháp chế XHCN”. Nguyên tắc pháp chế XHCN đòi hỏi phải có sự tôn trọng triệt để pháp luật trong việc tổ chức và hoạt động của tất cả các khâu trong bộ máy NN; đòi hỏi tăng cường công tác kiểm tra, giám sát mọi hoạt động của cơ quan, tổ chức, viêc chức NN, đồng thời phải xử lý công minh các hành vi vi phạm pháp luật; là cơ sở đảm bảo sự hoạt động nhịp nhàng của bộ máy NN, bảo đảm hiệu lực và hiệu quả cao của hoạt động quản lý NN, bảo đảm sự công bằng XH.
