Tôn Tử, Ngô Khởi Liệt Truyện
1. Tôn Tử tên là Vũ, người nước Tề, đem sách binh pháp yết kiến vua Ngô là Hạp Lư. Hạp Lư nói:
- Ta đã đọc cả mười ba thiên của ông rồi, nay ông thử áp dụng binh pháp điều khiển quân đội một cách tiểu qui mô được không?
Tôn Tử đáp:
- Được ạ.
Hạp Lư nói:
- Đem đàn bà ra thí nghiệm có được không?
Tôn Tử đáp:
- Được ạ.
Vua bèn bằng lòng cho gái đẹp trong cung ra, tất cả một trăm tám mươi người. Tôn Tử chia ra làm hai đội lấy hai người quí phi vua nuông chiều làm đội trưởng, sai tất cả đều cầm giáo.
Tôn Tử ra lệnh nói:
- Các ngươi có biết quả tim, tay phải, tay trái và lưng không?
Bọn con gái nói:
- Có.
Tôn Tử nói:
- Khi ta nói "đằng trước" thì các người nhìn vào quả tim, nói "bên trái" thì nhìn tay trái, nói "bên phải" thì nhìn tay phải, "đằng sau" thì nhìn đằng sau lưng.
Bọn đàn bà đều nói:
- Dạ.
Sau khi đã đưa ra kỷ luật, Tôn Tử bèn đặt phủ việt, ban lệnh ba lần, nhắc nhở năm lượt. Sau đó đánh trống ra lệnh n hìn về phía bên phải. Bọn con gái cười rộ. Tôn Tử nói:
- Kỷ luật không rõ ràng, nhắc nhở hiệu lệnh không kỹ càng, đó là tội của tướng.
Lại ra lệnh và nhắc lại ba lần năm lượt; rồi đánh trống ra lệnh nhìn về bên trái. Bọn con gái lại cười rộ. Tôn Tử nói:
- Kỷ luật không rõ ràng, nhắc nhở hiệu lệnh không kỹ lưỡng là tội của tướng; nay đã hiểu rõ kỷ luật rồi mà lại không theo kỷ luật là tội của đội trưởng.
Tôn Tử muốn chém hai người đội trưởng. Ngô vương đứng trên dài xem, thấy ông ta sắp chém hai người ái cơ, hoảng sợ, vội vàng sai sứ giả truyền lệnh nói:
- Quả nhân đã biết cách dùng binh của tướng quân rồi! Không có hai ái cơ ấy thì quả nhân ăn không ngon, xin đừng chém!
Tôn Tử nói:
- Thần đã vâng lệnh bệ hạ làm tướng, tướng đã ở trong quân thì có khi không theo lệnh vua.
Bèn sai chém hai người đội trưởng để thị uy, đem người kế tiếp làm đội trưởng. Sau đó lại đánh trống chỉ huy. Bọn con gái nhìn bên trái, nhìn bên phải, trước, sau, quì, đứng dậy đều nghiêm chỉnh đúng đắn, không ai dám ho he. Tôn Tử sai sứ giả báo với nhà vua:
- Binh đã chỉnh tề, bệ hạ có thể xuống xem. Bệ hạ có thể dùng nó thế nào cũng được, dù có sai nó nhảy vào lửa, nước cũng được.
Ngô vương nói:
- Tướng quân ra quán trọ mà nghỉ, quả nhân không muốn xuống xem.
