BỆH HÉO XANH VI KHUẨN HẠI CÀ CHUA,KHOAI TÂY
BệnhhéoxanhvikhuẩndoPseudomonassolanacearum đượcErvinSmithpháthiện đầutiêntrêncâyhọcàởMỹvàonăm1896.Chođếnnay,bệnhphổbiếnrấtrộngởhầu hếtcácchâuÁ,Phi,Mỹ,Úc,bệnhbắtđầuxuấthiệnởchâuÂu(Bỉ,Thụyđiển…)gâyhại nghiêmtrọng chủyếuởcácnướcvùngnhiệtđới,cậnnhiệtđớicókhíhậunóng,ẩm.Bệnh gâyhạitrên278loàicâythuộctrên44họthựcvậtkhácnhau,trongđó đáng chúýnhấtlà cáccâycóýnghĩakinhtếcaonhưcàchua,khoaitây,thuốclá,ớt,cà,lạc,vừng,hồtiêu, đậutương,dâutằm,chuối….
Bệnhgâythiệthạikinhtếlớn,giảmnăngsuấttừ5-100%tuỳtheoloàicây,giống cây,vùngđịalývànhiềuyếutốkhác.
a.Triệuchứngbệnh
Bệnhxuấthiệntrêncâyconvàcâylớnrahoađếnthuhoạch.Khicâycònnon (khoaitây,lạc…)toànbộláhéorũnhanhchóngđộtngột,látáixanhvàcâykhôchết. Trêncâyđãlớnthườngdễpháthiệntrênđồngruộngvớicáctriệuchứngrõrệt:mộthai cành,nhánhcólábịhéorũxuống,táixanh,sau2-5ngàytoàncâyhéoxanh,trênthânvỏ vẫncònxanhhoặcxuấthiệnnhữngsọcnâu,vỏthânphíagốcsùsì,thânvẫnrắnđặc.Cắt ngangthân,cànhnhìnrõvòngbómạchdẫn,môxylemcómàunâusẫm,bêntrongbó mạchchứađầydịchnhờnvikhuẩn,ấnnhẹvàođoạncắthoặcngâmđoạncắtthâncómạch dẫnmàunâuvàocốcnướccóthểthấydịchvikhuẩn ởtrongđùnchảyquamiệngcắtra ngoài.đặcđiểmnàyđượccoilàmộtcáchchẩnđoánnhanhbệnhhéodovikhuẩn.Khi câyđãhéo,nhổlênthấyrễbịthâmđen, thốihỏng. đốivớikhoaitây,củcũng nhiễmbệnh ởngoàiđồngchotớikhobảoquản.
Cắtđôicủbệnhthấycácvòngmạchdẫnnâuđencógiọtdịchvikhuẩnmàutrắng đụctiếtratrênbề mặtlátcắtbómạch.đâylàloạibệnhthuộc kiểuhạibómạchxylem,tắc mạchdẫngâyhiệntượngchếthéocây,dễnhầmlẫnvớicácbệnhhéodonấmhoặccác nguyênnhânkhácgâyrasongvẫncóthểphânbiệtđược.
b.Nguyênnhân gâybệnh
VikhuẩngâybệnhlàloạivikhuẩnđấtkísinhthựcvậtthuộchọPseudomonadacea, thuộcbộPseudomonadales. Vikhuẩnhìnhgậy0,5×1,5µm,háokhí,chuyển độngcó lôngroi(1-3)ởđầu.Nhuộmgramâm.TrênmôitrườngKelman(1954)khuẩnlạcmàu trắngkemnhẵnbóng,nhờn(vikhuẩncótínhđộcgâybệnh).Nếukhuẩnlạcchuyểnsang
kiểukhuẩnlạcnâu,rănreolàisolatevikhuẩnmấttínhđộc(nhượcđộc).đểpháthiện dòngvikhuẩncótínhđộc thườngdùngmôitrườngchọnlọcTZC.Trênmôitrườngnày isolatevikhuẩncótínhđộcsẽcókhuẩnlạcởgiữamàuhồng, rìatrắng.
c. Đặcđiểmxâmnhiễmvàphát triểnbệnh
Nghiêncứuvềmặtsinhhọcphântửchothấytínhgâybệnhcủacácdòngvikhuẩn cóđộctínhPs.solanacearum quyếtđịnhbởicácgenđộcHRP.Nhữngvikhuẩnnàyxâm nhiễmvàorễ,thâncuốngláquacácvếtthươngcơgiớidonhổcâycongiốngđemvề trồng (cà chua) do côn trùng hoặc tuyến trùng tạo ra, do chăm sóc chăm sóc vun trồng…Vikhuẩncũngcóthểxâmnhậpvàoquacáclỗ hởtựnhiên,quabìkhổngtrêncủ (khoaitây).Saukhiđãxâmnhậpvàorễlantớicácbómạchdẫnxylem,sinhsảnpháttriển
Bệnhtruyềnlantừcâynàysangcâykháctrênđồngruộng nhờnướctưới,nướcmưa, gióbụi,đấtbámdínhởcácdụngcụdùngđểvunsới,chămsóccây.Vaitròcủatuyến trùngnốtsưngMeloidogyneincognitavàcácloàituyếntrùngkháchoạtđộngởtrongđất, tạovếtthươngchovikhuẩntruyềnlan,lâybệnhhỗnhợprấtđángchúý đểngănngừa.
