Nghề nào cũng có trạng nguyên- Tịch Quyên

Chương 1

  Tuy trên hoàng lịch viết tháng này đang là mùa thu nhưng ở thôn Tiểu Quy dưới chân Vô Quy Sơn, mùa đông tới rất sớm, mới hạ tuần tháng chín, khắp đất trời đều đã nhuốm màu sương.

Trong rừng chỉ có tùng bách là còn lại chút sắc xanh, phần nhiều đều đã trơ cành; cỏ dại khắp núi cũng mang màu vàng héo úa. Các thôn dân đã đổi sang y phục mùa đông từ lâu, từng món y phục khoác thêm lên người, co đầu rụt cổ để chống lại gió núi từ phương Bắc thổi tới; gió núi ấy lạnh như dao cạo xương, xuyên qua vải vóc, thấm vào da thịt, cạo đến ngay cả xương cũng đau.

Đồng ruộng đã thu hoạch xong, không còn bóng dáng hoa màu nữa, chỉ có các loại cỏ dại sức sống mạnh mẽ mới có thể chui ra khỏi đất. Thôn Tiểu Quy nằm ở phía Tây Bắc nước Đại Ung, do yếu tố thời tiết mà một năm miễn cưỡng thu hoạch được hai mùa, nếu mùa đông muốn lợi dụng đất đai để trồng hoa màu rau dại gì gì đó để có thể gắng gượng no bụng cũng là suy nghĩ xa vời, nơi đây chỉ có đất hoang, mặc kệ các loại cỏ dại mọc lung tung, đợi đến mùa xuân năm sau mới cày lên được chút đất màu mỡ.

Vào thời tiết này, các nông dân toàn bộ đều vào trong trấn tìm công việc ra sức để làm, không ai chăm sóc đất đai không trồng trọt gì cả. Thế là, một mảng đất lớn trở thành nơi vui chơi cho mấy đứa trẻ trong thôn; bọn chúng có thể tìm trong ruộng chút rau dại ăn được, có thể đào chuột đồng rắn nhỏ cho nhà thêm món ăn, đôi khi may mắn còn có thể bắt được một hai con thỏ hoang.

Ngày hôm đó, mặt trời hiếm khi ló đầu ra, tuy thời tiết vẫn lạnh khiến tay chân người ta rét run nhưng không ngăn được lòng ham chơi của bọn trẻ khắp thôn khắp núi. Mấy đứa trẻ lớn hiếu động tinh nghịch dẫn mấy đứa nhỏ hơn cầm cây trúc gậy gỗ chơi đánh đánh gõ gõ khắp ruộng, tìm hang chuột đồng thỏ hoang, thỉnh thoảng còn chơi đánh trận, cầm cây trúc gậy gỗ quơ quơ tạo ra tiếng gió, ngươi đánh ta chặn ngươi đuổi ta chạy loạn thành một đám.

Các cô bé hoặc khom lưng hoặc ngồi xổm trong ruộng thì an tĩnh hơn nhiều, trên tay họ đều cắp theo một giỏ trúc nhỏ, cố gắng mở to mắt tìm rau dại ăn được giữa đám cỏ dại để hái về nhà, thỉnh thoảng còn phải dùng tay làm xẻng xới đất tìm củ ăn được, vận may tốt một chút thì có thể đào được khoai lang khoai sọ đậu phộng gì đó không bị chủ ruộng phát hiện, vậy thì quá may mắn_____dĩ nhiên, khả năng xảy ra loại may mắn này vô cùng nhỏ. Dù sao thì ruộng của thôn Tiểu Quy thực sự sức sản xuất quá nghèo nàn, thu hoạch có hạn, người nông dân khi thu hoạch hoa màu không khỏi vô cùng cẩn thận, cẩn thận tìm kiếm, chỉ còn thiếu đào ba thước đất lên thôi, như vậy sao có thể để rơi lương thực?

Thôn Tiểu Quy ở khu vực biên cương cực Bắc của quốc gia, lại là một sơn thôn, địa hình không bằng phẳng, đất đai không màu mỡ, khí hậu không tốt, văn hóa yếu kém, văn không hưng, võ không thịnh, chính là nơi hoang vu hẻo lánh, thâm sơn cùng cốc mà người bình thường hình dung, trăm ngàn năm qua luôn là nơi lưu đày tội phạm. Nếu không phải Đại Ung lập quốc hai trăm năm qua đều sinh ra các đế vương hùng tài vĩ lược, dám mở rộng lãnh thổ quốc gia về phương Bắc hơn nghìn dặm, khiến cho các tội phạm lưu đày có nơi lý tưởng hơn để lựa chọn chịu khổ chịu tội thì e rằng bây giờ thôn Tiểu Quy chính là vùng đất ác không khác gì địa ngục, là nơi mà nếu phạm tội thì thà bị mất đầu còn hơn đến để lưu đày trong nhận thức của con người chốn kinh thành phồn hoa.

Nhưng, cho dù hiện tại có vùng phương Bắc giá lạnh hơn để thôn Tiểu Quy trở thành nơi áp chót thì địa vị của thôn Tiểu Quy cũng không cao lên được bao nhiêu, vẫn là vùng đất ác trong mắt người đời, các quan viên muốn lập nên thành tích, muốn vơ vét của cải đều vĩnh viễn sẽ không xem huyện thành nhỏ có thôn Tiểu Quy là nơi làm việc lý tưởng, thậm chí có thể nói là tránh còn không kịp, thà rằng đau khổ ở kinh thành đợi chức quan nơi khác thiếu người, đợi ba năm hay năm năm đều được, miễn là không phải tiếp nhận ấn quan nơi huyện thành hoang vu phía Bắc này.

Cho nên mấy trăm năm nay, bất luận triều đại thay đổi thế nào, vị trí huyện lệnh huyện Vĩnh Định nếu không phải bỏ trống thì chính là do những người không có bối cảnh không có thân phận, đường làm quan vô vọng nhưng cứ muốn làm quan tới đảm nhiệm. Huyện lệnh nào cũng mặt nhăn mày nhó đến nhậm chức, sau khi lĩnh ngộ được hàm ý sâu sắc của câu "vùng khỉ ho cò gáy nhiều điêu dân" thì hoặc là đóng cửa sống mơ mơ màng màng, hoặc là cố gắng hết sức tìm cách luồn cúi bợ đỡ, chỉ mong có thể sớm ngày thoát khỏi bể khổ; thật sự trốn không thoát thì vứt chức quan bỏ đi cũng là tình huống thường gặp.

Không ai chịu tiếp nhận chức vị này, triều đình thường phái một huyện lệnh đến làm tới khi chết già cũng không thuyên chuyển. Về cơ bản, triều đình bỏ mặc những nơi không ai chịu tới như thế, Lại bộ mỗi ba năm khảo hạch thành tích quan lại luôn bỏ qua mấy tiểu huyện này không thèm để ý. Hậu quả của việc buông xuôi tự sinh tự diệt chính là: huyện lệnh lẳng lặng vứt chức quan bỏ đi không người truy cứu, mà tên vẫn cứ nằm trong danh sách Hộ bộ để Hộ bộ đỡ phải vắt óc đi dụ dỗ những kẻ ngốc nghếch không rõ tình hình tới nhận công việc khổ sai này.

Tình huống hiện tại của huyện nha huyện Vĩnh Định chính là một nha môn có lại không có quan (lại: là nhân viên công vụ bậc thấp, lo việc văn thư giấy tờ), dù sao cũng không có công vụ gì cần xử lý, những việc vặt vãnh thông thường đều do các bô lão thôn trưởng địa phương tự giải quyết, không báo lên trên; nếu xảy ra đại sự_____chẳng hạn như trộm cắp hoặc người ngoài đến xâm phạm gì gì đó thì tự có quân đội đóng giữ ở phương Bắc xử lý. Có thể nói trong huyện Vĩnh Định, rất nhiều thôn trấn làng xóm đều mạnh ai nấy lo, dù sao cũng không phải là vùng đất béo bở gì, dĩ nhiên không có người ngấp nghé.

Thôn Tiểu Quy mấy trăm năm qua đều do người nhà họ Vương làm thôn trưởng, tất cả mọi việc do Vương gia định đoạt, pháp lệnh bên ngoài đổi tới đổi lui cũng thế, chủ nhân hoàng cung đổi người cũng vậy, hết thảy dường như không chút liên quan gì đến sơn thôn nhỏ bé này, dù sao tất cả mọi người chỉ nghe theo thôn trưởng_____

Thôn trưởng nói: giang sơn đổi chủ, con dân Đại Trần chúng ta từ nay đổi gọi thành con dân Đại Ung! Các thôn dân ồ lên một tiếng, ra vẻ đã biết.

Thôn trưởng nói: huyện lệnh nào đó đến nhậm chức, huyện lệnh nào đó cầm pháp lệnh Đại Ung bảo người dân nộp thuế, huyện lệnh nào đó bị một đám thổ phỉ khổng lồ không biết tên đánh cho một trận, huyện lệnh nào đó suốt đêm mang theo gia quyến chạy mất...các thôn dân vẫn ồ một tiếng, ra vẻ đã biết.

Thôn trưởng nói: năm nay mưa ít, phải tranh nước. Các thôn dân tranh cho tốt, chúng ta đánh thôn Đại Thụ phía Đông, chặn thôn Lý Gia phía Tây, cướp thôn Đại Phong phía Nam; tóm lại, năm nay thôn chúng ta không đủ nước tưới thì ba thôn kia cũng đừng mong được mùa! Các thôn dân kích động giơ cao hai tay______trên tay là đủ loại hung khí gậy gỗ, cuốc xẻng, dao chặt củi, búa rìu các thứ, cần gì có đó.

Thôn Tiểu Quy rất nghèo, là nơi nghèo nhất huyện Vĩnh Định, nghèo đến mức không nộp nổi thuế, nghèo đến mức vào mùa đông có thôn dân chết rét, chết đói là chuyện thường, cho nên vì sinh tồn, bọn họ rất đoàn kết, cũng rất nhanh nhẹn dũng mãnh. Mà các đời Vương thôn trưởng sở dĩ có thể có tiếng nói trong thôn, được thôn dân ủng hộ đương nhiên là vì họ luôn rất được lòng dân. Không biết là bởi Vương thôn trưởng phúc hậu gia truyền hay bởi thôn dân quả thực quá dũng mãnh, khiến Vương gia không dám có tâm tư ỷ thế hiếp người. Tóm lại, uy vọng của cả nhà Vương thôn trưởng từ xưa tới nay luôn giống như Hoàng đế được tôn sùng vậy, chỉ cần không xuất hiện một người thừa kế thôn trưởng tính cách quá tệ là được, từ đó suy ra, dù có qua trăm ngàn năm nữa, chủ nhân hoàng cung đổi đến mười mấy họ thì thôn trưởng thôn Tiểu Quy vẫn cứ thuộc về Vương gia.

Mà ruộng đất nhà Vương thôn trưởng chính là nơi tìm bảo vật ưa thích nhất của các cô bé, các nàng luôn có thể tìm được chút thức ăn trên đất nhà Vương thôn trưởng. Nếu nhà người khác khi thu hoạch sẽ tìm kiếm trên ruộng đất ít nhất bảy tám lần để đảm bảo không có hoa màu lương thực bị rơi hay sót lại thì nhà Vương thôn trưởng chỉ tìm kiếm ba lần, dù còn lương thực bị rơi hay bị sót cũng mặc kệ, xem như cho những người nghèo trong thôn chút cơ hội sống.

Lúc này, trong số các cô bé đi tìm lương thực cả ngày, cuối cùng cũng có người kêu lên vui vẻ:

- Ha ha! Ta đào được một củ khoai!

Tiếng hoan hô của cô khiến các cô bé đang đào xới xung quanh toàn bộ đều vây lại.

- Tiểu Phương, khoai bao lớn? Mau cho ta nhìn với.

- Lớn cỡ nắm tay đấy!

Một cô bé khoảng bảy tám tuổi đắc ý giơ cao củ khoai màu đen to cỡ nắm tay cô; nhưng mà, thân là một cô bé dinh dưỡng không đủ trong thời gian dài, một năm không được mấy bữa no bụng, nắm tay của cô quả thực rất nhỏ, chỉ có da bọc xương, căn bản không thấy chút thịt nào.

Củ khoai nhỏ như vậy, dù là đứa trẻ hai tuổi ăn cũng không đủ no, nhưng lại khiến tất cả những cô bé xung quanh hâm mộ.

- Thật tốt, ta chỉ kiếm được cọng cải, cải này khó nuốt lắm.

- Trong giỏ của ta chỉ có rễ đắng thôi.

- Đào được chỗ nào vậy? Chừa ta chỗ đó, ta cũng muốn đào.

Một cô bé ngang ngược đẩy cô bé vừa đào được khoai kia ra, chiếm địa điểm.

- Tiểu Phương, đệ đệ ta còn chưa mọc răng, chỉ có thể ăn chút cháo, củ khoai này ngươi cho ta nha, ta dùng những thứ này đổi cho ngươi.

Một cô bé dùng vài lá rau cải trong giỏ đến thương lượng.

Cô bé tên Tiểu Phương vốn không muốn đổi nhưng thấy các cô bé xung quanh nhìn chằm chằm củ khoai trên tay mình bèn thầm cân nhắc, nuốt nước miếng, miễn cưỡng đồng ý, nhưng vẫn phải ra điều kiện. Cô nói:

- Đại Nữu, trừ mấy lá rau này, ngươi còn phải cho ta một miếng dưa muối.

- Ta chỉ có thể cho ngươi một miếng nhỏ thôi, miếng nhỏ nhất ấy, như vậy mẹ ta mới không chú ý, chứ để bà ấy phát hiện sẽ đánh ta.

- Vậy được.

Giao dịch đạt thành, hai bên xem như hài lòng với kết quả này.

Cô bé tên Tiểu Phương tuổi còn nhỏ, thân thể yếu ớt, gia cảnh lại đặc biệt nghèo, sau khi bị chen đẩy qua một bên, không chiếm được chỗ đất tốt may mắn đào được củ khoai vừa rồi; chỗ đó đã bị mấy cô bé tương đối to khỏe chiếm mất, dù bọn họ có đào thật lâu vẫn không đào được thứ gì có thể ăn cũng không muốn nhường chỗ cho người khác.

Tiểu Phương nhìn quanh, giống như đang tìm gì đó nhưng không thấy, bèn rũ mi xuống, chậm rãi đi về hướng ít người. Trong giỏ của cô chỉ có vài rễ đắng, đừng nói là không thể khiến cô no một bữa, trong nhà cô còn bốn miệng ăn nữa, nhưng chỗ đất tốt có thể đào được khoai đã bị chiếm mất rồi, cô phải làm sao đây? Thôi đi, cô vẫn nên đi tới ruộng phía Tây bên kia xem xem có thể có rau cỏ gì ăn được hay không. Thân là một trong những gia đình cực kỳ nghèo trong thôn, chấp nhận số phận và thức thời là những kỹ năng sinh tồn tất yếu cần có.

- Tiểu Phương, ngươi đi đâu đấy?

Đại Nữu đang bận đào đất, ngẩng đầu quan tâm đến Tiểu Phương, cất tiếng hỏi.

Tiểu Phương co người lại trả lời:

- Ta qua bên kia xem xem có rau cỏ gì ăn được hay không.

Cô chỉ vào mảnh ruộng trụi lủi phía Bắc.

- Bên đó không có gì hết, bọn này đã tìm rồi, một chút màu xanh cũng không thấy nữa là, phía sau mảnh ruộng đó đều là cỏ khô, không ăn được.