Bir düşünceyi, duyguyu ya da olayı sözle veya yazıyla ifade etmeye anlatım denir. Her anlatım farklı bir amaca yönelik olarak gerçekleştirilebilir, örneğin, bir bilgiyi aktarmak, bir olayı hikâye etmek ya da bir manzarayı anlatmak farklı anlatım yöntemleri gerektirir. İşte, anlatımı gerçekleştirirken başvurduğumuz bu yöntemlere "anlatım biçimleri" diyoruz.
Anlatım biçimleri, ele alınan konunun özelliğine ve bunun işlenmesindeki amaca bağlı olarak değişir. Başka bir ifadeyle anlatıcının seçtiği konu ve amacı, onun kullanacağı anlatım biçimini belirler.
Sözlü ve yazılı anlatımda başvurulan başlıca anlatım biçimleri (türleri) şunlardır:
Betimleyici Anlatım
Öyküleyici Anlatım
Öğretici Anlatım
Açıklayıcı Anlatım
Tartışmacı Anlatım
Kanıtlayıcı Anlatım
Cosku ve Heyacana Bağlı (Lirik)Anlatım
Destansı(Epik Anlatım)
Emredici Anlatım
Düşsel(Fantastik) Anlatım
Gelecekten Sözeden Anlatım
Söyleşmeye Bağlı Anlatım(Diyalog)
Mizahi Anlatım
Betimleme, sözcüklerle resim çizme işidir. Görme, dokunma, işitme, tatma ve koklama duyularımız aracılığıyla varlıkların niteliklerini, bu varlıkların duyularımız üzerinde uyandırdıkları izlenimleri belirtmektir. Betimleme, varlıkların belirgin özelliklerini tanıtıp göz önünde canlandırmaktır. Betimle-yici anlatımda okuyucunun çeşitli duyularına seslenilerek anlatılan varlıkla ilgili izlenim kazanılması amaçlanır. Betimlemede asıl olan görselliktir. Bu nedenle gözle algılanan renk ve biçim ayrıntılarına büyük yer verilir. Betimlemelerde yazar, nesnel olabileceği gibi gözlemlerine duygularını, yorumlarını katabilir; düşsel öğelerden de yararlanabilir.
Betimleyici Anlatım Özellikleri:
1. Betimlemeler açıklayıcı ve sanatsal betimleme olmak üzere ikiye ayrılır.
2. Kişinin iç dünyasını anlatan betimlemelere tahlil (ruhsal portre) denir.
3. Kişinin dış görünüşünü anlatan betimlemelere fiziksel (simgesel) betimleme denir.
4. Roman, hikâye, tiyatro, gezi yazısı, şiir gibi türlerde kullanılır.
5. Kelimenin yan ve mecaz anlamlarına yer verilebilir.
Betimlemelerin iki biçimi söz konusudur: Açıklayıcı Betimleme ve Sanatsal (İzlenimsel) Betimleme
a) Açıklayıcı Betimleme:
Gözle görülenin anlatıldığı betimleme türüdür. Varlıkların ya da kişilerin dış görünüşüyle, olduğu gibi tanıtılması amaçlanır. Gözlem gücünden yararlanılır fakat kişisel yorumlara pek yer verilmez, duygular belirtilmez.
Açıklayıcı Betimlemenin Özellikleri:
1.Bilgi vermek amacıyla yazılır.
2.Genel ayrıntılar üzerinde durulur.
3. Ayrıntılar objektif (olduğu gibi)olarak verilir.
4.Amaç sanat yapmak için değil, bir konu hakkında bilgi vermektir.
