[ UCZENNICA ] Osamu Dazai | Cytaty

Posłowie

fot.: własne

Pierwszą nagrodę literacką im. Kitamury Tōkoku przyznano Dazaiowi dopiero w 1940 roku za utwór "Uczennica". Choć nie jest to jeden z jego najbardziej znanych, był bardzo chwalony, kiedy po raz pierwszy ukazał się w 1939 w czasopiśmie "Literary World."

Sam pomysł na to krótkie opowiadanie autor zaczerpnął z pamiętnika prawdziwej uczennicy. Dziewiętnastoletnia wówczas Ariake Shizu pozostawała pod ogromnym wpływem jego twórczości do tego stopnia, że przesłała pisarzowi swój pamiętnik z prośbą, by wykorzystał go jako inspirację, na co Dazai chętnie przystał. W ten sposób mógł przedstawić dzień z życia dojrzewającej dziewczyny, której przedwcześnie przyszło mierzyć się z trudami, z jakimi żaden nastolatek nie powinien mieć jeszcze styczności, po mistrzowsku przejmując jej rolę. 

Po śmierci chorego ojca to na barkach tytułowej uczennicy spoczywa ciężar pomagania zagubionej matce, ale nie zawsze jest to łatwe zadanie dla kogoś tak młodego, kto sam często jeszcze na tym etapie życia wymaga wsparcia. Wraz z kolejnymi stronami towarzyszymy bohaterce w jej gorzkich rozważaniach nad związkami ludzkimi, powinnościami, smutkami i w zwykłej tęsknocie za ojcem, o którym nastolatka wypowiada się z największą miłością i szacunkiem. 

Na tych niewielu stronach Dazai opisuje walkę człowieka z samym sobą, z własnymi niepewnościami, lękiem, zagubieniem. Porusza tematy, z których najbardziej jest znany i które są mu najbliższe. 

Ostatecznie bohaterka, spojrzawszy krytycznie na swoją arogancką postawę, mogącą sprawiać ból najbliższym, odnajduje w sobie ukrytą siłę, której chce użyczyć także matce, by ta się nie załamała zupełnie, i książka kończy się słowami:

"Dobranoc. Jestem Kopciuszkiem bez księcia."

Była w nastolatce pewna siła, która musiała Dazaiowi zaimponować, skoro zgodził się wykorzystać jej pamiętnik, a ją uczynić kolejną kobiecą postacią w swojej twórczości, tak różniącą się od słabych, zależnych od mężczyzn kobiet, o jakich pisał eseje. Te ostatnie słowa są tego dowodem. Chcę wierzyć, że to jego podsumowanie osoby, jakiej obraz wyłonił mu się z pamiętnika, aniżeli słowa nastolatki w nim zapisane.