Isang kababalaghan at nakakatakot na karanasan ang kailangan pang maganap kay Artemio para ituwid niya ang maling pamamaraan sa kanyang hanapbuhay.
MAY-ARI ako ng isang funeral parlor sa aming lalawigan. Ang negosyong iyon ay namana ko pa sa aking yumaong ama. Nang ako ang mamahala niyon, napaunlad ko naman iyon dahil sa modus operandi na ginagawa ko. Tutol ang aking asawa roon pero hindi ko na lang pinapansin ang pagsalungat niya dahil doon ako nakakatipid at tumutubo nang malaki.
Hindi naman ako ang aktuwal na gumagawa ng raket na naisip ko kundi ang mga supplier ko na dalawang sepulturero ng malalaking sementeryo sa aming lalawigan. Ninanakaw nila ang kabaong mula sa mga kalilibing lang na bangkay sa nasasakop nilang sementeryo at ipinagbibili iyon sa akin sa halagang sagad ang ginagawa kong pagtawad sa presyo.
Noong una, wala akong ideya sa ganoong bagay, pero napag-isip-isip kong pabor iyon sa takbo ng aking negosyo. Sa panahon ngayon na uso ang ukay-ukay, o mga segunda manong ibinebenta sa mga mamimili, bakit nga ba hindi ako magbenta ng segunda manong kabaong? Pero hindi sa presyong secondhand kundi sa bago.
“Hindi ka ba nakokonsiyensiya sa ginagawa mo, Artemio?” palaging sinasabi sa akin ng asawa kong si Monica. “Binili na ng mga kaanak ng namatay ang ataul na ninakaw ng mga sepulturerong iyon, binibili mo naman para ibenta sa iba?”
“Monica, sa panahon ngayon, kailangang gumamit din ng kaunting katusuan sa negosyo natin. Mas malaki ang puhunan ko kapag nagpapagawa ako ng mga kabaong na ibinebenta pero dito, tumutubo ako nang malaki. Alam mo naman, may mga namamatayan na sobra kung tumawad sa kabaong at serbisyo. Dito lang ako nakakabawi.”
“Pero paglapastangan sa patay ang ginagawa ng dalawang sepulturero na nagbebenta sa iyo niyan! Kung ikaw ang kamag-anak ng namatayan, ano na lang ang mararamdaman mo?”
“Sino ba sa mga nagpapalibing ng kanilang patay ang ipinahuhukay uli ang bangkay kapag naihatid na sa huling hantungan maliban doon sa mga biktima ng krimen na ine-exhume ang bangkay para muling suriin? Wala, “di ba? Paano nila malalaman na nawawala ang kabaong ng kanilang patay?”
“Kahit na. Dapat ka pa ring makonsiyensiya. Patay na sila, ninanakawan pa.”
“Ang mas masama ay iyong buhay ang nanakawan, tapos ay papatayin. Ang ginagawa ko ay para hindi masayang ang kabaong na kakainin lamang ng anay o kakalawangin sa hukay.”
Praktikalidad ang palagi kong rason at justification sa aking raket. Katwirang inaayunan ng mga taong praktikal din ang pag-iisip na katulad ko. Nagpatuloy ako sa aking ginagawa sa kabila ng pagtutol ng aking asawa.
“Bossing, may dala kami sa iyo at tiyak na matutuwa ka,” sabi ni Mulong na isa sa mga nagbebenta sa akin ng secondhand na kabaong.
(“Bossing, may dala kami sa iyo at tiyak na matutuwa ka,” sabi ni Mulong na isa sa mga nagbebenta sa akin ng secondhand na kabaong.)
Nang ilabas na niya mula sa loob ng sinasakyan niyang closed van ang kabaong, nagulat ako. Isang mamahaling ataul ang dala niya na yari sa salamin at bronze. May nakaukit din na disenyo sa tagiliran niyon na gamit ang nagkikislapan
g hiyas.
“Ganito ang pangarap kong maging himlayan kapag namatay ako,” biro ko kay Mulong.
“Paano, Bossing, di malaki-laki ang presyo mo sa dala ko ngayon?”
Nagsimula kaming magtawaran ni Mulong. Dahil alam ko ang presyuhan ng ganoong mamahaling kabaong, naging madali sa akin ang pagbarat sa kanya ng halaga niyon. Sa dakong huli, pumayag na rin siya sa huling tawad ko na alam ko namang tubong-lugaw pa ako. Nang iwan na niya ang kabaong, naghanap na ako ng malulugaran niyon. Para sa akin ay espesyal iyon para isama ko sa mga ordinaryo lamang, bukod pa sa baka maging mainit iyon sa mga mata ng mga kalaban kong funeral parlor sa aming probinsiya. Lingid sa kaalaman ng aking asawa, itinago ko iyon sa isang silid sa basement ng bahay ko.
