Asperger’i duydunuz mu? Mecazı anlamama hastalığıymış. Diyelim birine, bir yere, bir olaya kızdınız ve şöyle okkalı bir “Yok devenin başı” çektiniz. Karşınızdaki muhterem, beyninin sağ lobundaki dil kıvrımlarından birkaçını yitirdiğinden ne deveyi anlayacaktır ne de başını…
Deveyi havuduyla yutmak, devlet malı deniz, yemeyen domuz, Ali kıran baş kesen, dediği dedik çaldığı düdük, şeytana külahını ters giydirmek, tebeşire peynir bakışlı, düğün evinde kınacı, ölü evinde duacı, Ebusuut Efendi’nin gelini gibi, düttürü Leyla, bayram değil seyran değil eniştem beni niye öptü, bir donu var kırmızı kah anası giyer kah kızı, bir eli kan bir eli katran … Ne anladı? Tıs yok!
Mecaz yoksunuyla anlaşmak zordur. Kazı koz anlar. Tersi düz anladığı için öfkelidir. Dil beğenisi yoktur. Ağıtlara ağlayamaz, türkülerle hüzünlenemez, coşup meydanda bir iki dönemez, şiirler onun için yasalar, ulusa seslenişler kadar yavan ve anlamsızdır. Düş gücü eksik, yaratıcılığı kısırdır. Loblar çalışmadığı için aklı havsalı da körelmiş, kafası daralmıştır. Dilinin duvarı aynı sözcüklerle örülmüştür. Kızdığında, sevindiğinde zembereğinden aynı sözcükler boşalır. Dili incili istiridye değil, kör kuyudur. Ne bugünü anlar ne dünü…
Dün ne demişti Hayyam? “Bir testici gördüm, çamur içindeydi / Ayağı çarkında, elinde bir testi / Testinin başında bir yoksulun ayağı / Kulpunda bir padişah kellesi.” Anlat anlatabilirsen! Hayyam’ı hangi aklı başında ehlimüslim anladı ki zavallı asper anlasın? Sabahattin Eyuboğlu da Hayyam’ın “Bütün Dörtlükler”inin önsözünde böyle diyor: “Hayyam, Doğulu bir düşünce ve şiir adamı olmasına karşın, daha çok Batı’da gerçek değerini bulmuş. Neden dersiniz? Yunan filozoflarıyla bir yakınlığı, gelenekleri ceviz kabuğu gibi kırıp öze gitmek istediği, başkalarından çok kendini söylediği, dünya ötesini inkar ettiği, bilgin olduğu kadar, bilimden kuşkulandığı için mi?”
Bu yönüyle Sokrates’e, Descartes’e yakındır Hayyam.
ŞİMDİ OKUDUĞUN
mustafa köz yazıları
Humormustafa köz benim için en iyi yazarlardan biridir ve bana edebiyatı sevdiren öğretmenim . Bana yazdıgı o küçücük kagıttaki hatıra haytımda gerçek değişimlere sebep oldu .. ve yazılarının her yerde okunmasını istiyorum ..
