İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı
Sav,sagu,kosuk,destan gini eserler verilmiştir. Turkc3nin tarihi gelisimi adli bölümde detaylari var.
İslami Dönem Türk Edebiyatı
#Gecis donemi
~=Kutadgu Bilig(mytluluk veren bilgi)
-11.yy de yusuf has hqcip tatagindan hakaniye turkcesiyle yazılmıştır
-Dogu karahanli humumdari Tabgac Ulug Bugra Kara Hana sunulmuştur
-turk edb. D3ki siyasetname adlj eserin ilk ornwgidir
-islamiyeti kabulden sonraki bilinen ilk eserdir
-alegorik(sembolik) bir üründür
..Kun togdi(hukumdar, kanun,adalet)
..Ay toldi (mutluluk, saadet)
..Ogdurmis(akibet, hayatin sonu)
..ögdülmis(akil ,zeka)
-mesnevi nazom biciminde kaleme alınmış ilk eserdir
-nazim birimj beyittir
-aruz vezninin lulanildigi ilk eserdir (fa'ulun/fa'ulun/fa'ulun/fa'ul ). Eserde hece veznini kulanildigi bolumlerde varidr
-andiklopedik nolumler icerir. Didkatik bir eseridr. Allaha ve peygamberlere ovgu vardir.
-bilinen 3 nüshası fergana,viyana ve misirdadir
~=Divani Lugatit Turk
-kasgarli mahmur taravidnan bagdatta yaizlmis ve amavi araplara turkceyi ohretmekgir
-turkcenin ilk sozlugu, antolojisi , ansiklopedisi ve dil bilgisidir
-7500 d3n fazla turkce sozcuk içerir
-eserde pek cok mazmun metin örneği varidr ve doneminin kulturunu ve cevreisni aciklar
-eserde hem aruz hem hece vezni kullanılmıştır
-eserde hem dortuklere hem beyitlere yer verilmistir
-eserin tek nushasi 1915 yilinda istanbulda Ali Emiri Efendi tatagidnan bulunmustur
-Alp er tunga sagusu bu eserde yer alir
~=Atabetul Hakayik(hakikatlerin/gercekelrin esigi)
-Edip ahmet yukneki tarafından 12.yy de kaleme alınmıştır. Ve karahanli beylerinden Muhammed Dad Sipehsalar a sunulmustur.
-didaktik bir eserdir. Nasihatname ozelihi tasir.
-eser hadis ve arapca beyitlere dayanan siirlerden olusmaktadir eserin icinde dortluklerede ywr verilmistir
-aruz vezniyle yaizlmistir . Vezin v3 uyak bakımından kusurludur.
-nazim birimi beyit. Nazim bicimi mesnevidir. Hakaniye turkcesiyle yazılmıştır
~=Divani Hikmet
-hikmet adi v2rilen siirlerden olusur
-turk tasavvuf edb. En eski ormegidir
-eserde dunyadan sikayet edilir. Cenet v3 cehenemhakinda, peygamver hakinda bilhiler vwrilir.
-eserde aruz ve hece ölçüsü bir arada kulanilmistkr
-ilk mutasavif Hoca Ahmet yesevi, ilk tarikat yes2vilik, dini tasabufi ilk urun divami hikmettir
-heceyle yqzilan bolumler kosma, aruzla yazılanlar gazel bicimind3dir
-himmetlwrd3 4luk nazim nirimi kulanilmis, yalin bir dil kualnilmistir
-uyak(kafiye)semasi abcd dddb eeeb seklindedir
#divan/klasik turk edb.
-Arapca be farsca tamlamalar kulanilmis.
Nazim biçimleri ve turleri benimsenmiştir.
-tam ve zengin kafiyeler, mazmun denen kliselesmis benzetmeler vardir
-siir agirliklidir
-mersiye, gazel,sarki, tuyug,
#Halk edb.
~= anonim
-mani,turku,ninni,tekerleme
-Genelde sozlu ürünlerdir
-halkin ortsk malidir, kimin soleidgi belli dheidlir
~=dini tasauvfi
-insanlara tasavuf anlaysinin ogretildigi edb. Dir
-ilahi ,nefes,devriye,sathiye,nutuk
~=aşık tarzi
-din disi konular islenir. Asik denen saz sairlwri tarafından solenir.
-kosma, semai,varsagi, agit,destan
Batı etk. Gelişen Türk Edebiyatı
#Tanzimat edebiyati
-roman, hikaye, tiyatro makale, günlük tanzimatla edebiyatimiza girmiştir
1.Donem = toplum icin sanat
2.Donem= Sanat icin sanat
#Serveti funun edb.
-Serveti funun dergisi etraginda toplanan kisileri kapsar.
-Toplumjn batililasarak ilerleyec3gini dusunduler. Ozelikle fransiz edb ornek aldilar.
Sanat icin sanat
Agir suslu bir dil
Birseyler konualr
#Fecrti ati edb.
-ilk bildiri yayinlayan toplulilk. S3rveti dusunurlerinin yeterisz oldugunu dusunmusl2r ama onlardan ielri gidememişler.
-Sanat bireyseldir
Fransiz edb. Ornek aldialr.
#milli edb
-Omer seyfettin, ali canip, ziya gokalp in önderliğinde yazilan Genc Kalemler
Dergsii ile baslar. Bu harekete Yeni lisan hareketi adi verildi.
-omer s3yf3tinin yazdigi Yeni Lisan makalesi onemlidir(imzasız yayınlandı)
-Konuda anadoluya yonelindi
-Istanbul agzi esastir.
#cumhuriyet edb.
-cumhuriyetin ilani ile
-yeni alfabe, harf devrimi, medeni kanun kabulu,yeni okullarin acilmasi gibi yenilliklerle edb. Halka yonelenisi hizlanmistir
