[ OWOCE WIŚNI ] Osamu Dazai | Cytaty

Posłowie

fot.: własne

Kolejny zbiór opowiadań zatytułowany Owoce wiśni niepoprawnego literata Dazaia Osamu, opublikowany nakładem wydawnictwa Czytelnik, przetłumaczyła Katarzyna Sonnenberg-Musiał, a opatrzył posłowiem czołowy polski japonista profesor Mikołaj Melanowicz. 

To pozycja obowiązkowa dla każdego miłośnika japońskiej literatury, zarówno początkującego, jak i weterana. Jest wyjątkowa również z tego względu, że na końcu książki czeka na polskiego czytelnika nie lada gratka - nieco obszerniejsze kalendarium życia i twórczości samego pisarza, któremu w naszym ojczystym języku, niestety, nadal nie poświęcono właściwej, porządnie rozbudowanej biografii.

Tymczasem ta burzliwa opowieść niewątpliwie zajęłaby opasły tom...

Mimo swoich przeżytych zaledwie trzydziestu dziewięciu lat, Dazai był niezwykle płodnym autorem. Łącznie z tekstami napisanymi jeszcze za czasów szkolnych, jego dorobek mieści się w około trzystu utworach!

Zbiór Owoce wiśni zawiera szesnaście dzieł, niektóre mogą być czytelnikowi już znane z poprzedniego zbioru (Goodbye, Osiem widoków Tokio), o nich zatem nie będę tu wspominać.

~

Pociąg, 1933

Debiutancki utwór, który Shuuji Tsushima sygnował już swoim literackim, dobrze wszystkim znanym zadziornym pseudonimem. Dazai lubował się w krótkich formach i ten także się do nich wlicza. Opowiadanie zajmuje zaledwie trzy strony, a jest o pożegnaniu.

O samicy, 1936

Cudowna puenta. Nic zaskakującego w przypadku Dazaia, gdy pozna się jego życie, ale wyzwala ciarki. Rozmowa dwóch mężczyzn o idealnej kobiecie, słowami jednego z nich, zdolnej uchronić nawet od śmierci.

To nie żarty, 1939

Szaleńczo uśmiałam się pod sam koniec. To króciutka historia o ludzkiej naturze, którą Dazai mimo własnej płochliwej, zdawał się dobrze znać.

Sto widoków Fuji, 1939

Dłuższe opowiadanie, jedno z ważniejszych w dorobku Dazaia, obejmuje dość istotny wycinek jego życia, gdy leczył podupadłe zdrowie w górach przed ślubem z Michiko Ishiharą, który zaaranżował jego mentor, Ibuse Masuji. Jest sentymentalną podróżą, w której ukazany zostaje stan umysłu autora, jego sytuacja oraz zmieniające się spojrzenie na świat wokół. Wszystko na tle świętej góry Fuji. 

Liście wiśni i czarodziejski pogwizd, 1939

Nostalgiczna, przejmująca, poetycko piękna historia o młodych siostrach, pisana z perspektywy jednej z nich. Chwyta za serce już od pierwszych linijek, by na końcu zostawić czytelnika z gorzką refleksją.

Piękna dziewczyna, 1939

Opowiadanie traktuje o spotkaniu młodej dziewczyny w publicznej łaźni i poznaniu jej, a raczej jej ciała, które Dazai opiewa tak bardzo, że zapomina przyjrzeć się jej twarzy. 

Rodzinne strony, 1943

Opublikowana w rok po śmierci jego matki historia o tym, jak Dazai wraca do domu, by się z nią pożegnać oraz wyjaśnić sprawy rodzinne.

Opowieść śnieżnego wieczora, 1944

Króciutka historia ponownie napisana z perspektywy kobiety przemierzającej zaśnieżone Tokio i jej perypetiach rodzinnych.

Półmrok, 1946

Dazai w nalotach podczas Drugiej Wojny Światowej kilka razy stracił dom i musiał ewakuować się z rodziną do okolicznych miejscowości. W tym opowiadaniu przybliża czytelnikowi jedną z takich przejmujących sytuacji. Utrata dorobku życia i bezpieczeństwa, rodzice i ich dzieci, zwykli ludzie w obliczu nieludzkiej tragedii. 

Ogród, 1946

Podczas wojny sytuacja Dazaia zmusiła do porzucenia dumy i skorzystania z pomocy rodziny. Zamieszkał razem z braćmi w domu, w którym nie było już ojca ani matki. Opowieść jest zapisem rozmowy, jaką odbył z najstarszym bratem, Bunjim, głową rodziny po śmierci ich ojca, pomagając mu pielić zaniedbany, tytułowy ogród.

Merry Christmas, 1946

Opowieść rozgrywająca się w Tokio, do którego autor wraca po długiej nieobecności, i poznaje dorosłą córkę swojej byłej przyjaciółki.

Roczniki cierpienia, 1946

"Demokrata w wieku lat dziesięciu, socjalista w wieku lat dwudziestu, zwolennik idei czystości w wieku lat trzydziestu i konserwatysta w wieku lat czterdziestu. 

Czy historia zatoczy kolejne koło? Nie chciałbym tego." 

Opowieść dojrzałego już człowieka, który wiele przeżył, a teraz w tej nostalgicznej podróży zabiera nas do swoich wczesnych lat, by pokazać, jak zmieniały się jego poglądy, co na nie wpływało i jak postrzegał sytuacje, które głęboko ukształtowały jego świadomość polityczną, czy nastąpiło to w wyniku jakichś przełomowych odkryć, jak zwykle następuje, czy może proletariackie fascynacje ustąpiły samoistnie. 

Dazai w młodości flirtował z marksizmem, a to jego spowiedź.

Bizan, 1948

Historia dotyczy baru, w którym pracuje tytułowa Bizan, niesforna, pyskata kelnerka, i jest ulubionym barem autora tylko dlatego, bo można w nim brać na krechę. Nie jest tajemnicą, że pisarz miał skłonności do hazardu i alkoholu, ciągle chodził też spłukany, toteż takie miejsca jak to często bywały zbawieniem dla jego literackiej duszy.

Owoce wiśni, 1948

Opowiadanie niesie ze sobą zapowiedź nadchodzącego końca. Przyglądamy się trudom rodziny, w której ojciec, choć z całych sił próbuje, ostatecznie zawodzi siebie i potrzebujące opieki chorowite dzieci. To już historia upadłego człowieka, który dał się pokonać i próbuje uciec. Najpierw z domu, później nawet z własnego życia.

~

Im więcej poznaję utworów Dazaia, napisanych u schyłku jego życia, tym lepiej rozumiem jego decyzję. Można posądzać go o słabość, bo istotnie Shuuji Tsushima aka Dazai Osamu był niezwykle kruchym człowiekiem, ale cóż począć. Inny się nie stał. Był słabowitą istotą, niezdolną do życia i poświęcenia. Był pisarzem dekadenckim. Choć pisał o codzienności, to od dawna żył już w innym świecie. Czy lepszym? 

Odpowiedź zna tylko on sam, ale od lat nie ma go już pośród nas. 

Pozostawił jednak po sobie te wszystkie historie, smutne i zabawne, krótkie i długie, wreszcie docierające także do polskiego czytelnika, by jakaś jego cząstka była obecna już zawsze, a jego imię pamiętał czas.