2.Mahmut Yenilikleri
Şimdi II Mahmut yeniliklerinden bahsedeceğiz. Çünkü İkinci Mahmut tahta çıktıktan sonra senedi ittifakı istemeden de olsa onayladı ancak bunun hemen ardından Alemdar'ı gözden çıkarıp onun eseri olan senedi ittifakı ortadan kaldırdı. Padişah bu dönemde yani İkinci Mahmut iki değişik kaynaktan gelen muhalefet ile karşılaşıyor: Birincisi Fransız Devrimi'nin esintisi ile gelişen ve Osmanlı egemenliği altındaki Türk ve Müslüman olmayan halkları etkisine alan ulusçuluk akımı ve onun yaratacağı ulusal bağımsızlık hareketleri , İkincisi de geleneksel feodal muhalefet.
Bu da Alemdar'ın öldürülmesi, senedi ittifakın uygulanmaması sonucu 2. Mahmuta duyulan güvensizlik ortamında ayanların direnişlerini daha da arttırması.
II Mahmut'un reformları üzerinde birazdan duracağız. Padişahın kendiliğinden ortaya koyduğu hususlar değil, aslında daha çok Hristiyan ve Müslüman olmayan halkların ya da feodal beylerin taleplerinin merkezi iktidara karşı muhalefetlerini ve bunun sonucunda da dağılma tehlikesine karşı düşünülmüş önlemlerdir. II. Mahmutun yenilikçiliğinin anayasa hukukçuluğu açısından önemine baktığımızda 3'lü güçlendirme programından bahsediliyor.
Nedir bu 3lü güçlendirme programı? 1.si Devlet toplum ilişkilerinde Devleti güçlendirme.
2.si devlet aygıtı içerisinde merkezi otorite yerel otorite çelişkisinde merkezi güçlendirme.
3.sü merkez güçleri arasında yani Saray, sadrazam, ordu benzeri Bunlar arasındaki sürtüşmeleri arasında sarayı güçlendirmek.
Yani bu 3lü güçlendirme programı II. Mahmut yenilikçiliğinin anayasa hukuku açısından bir tespiti aslında. II. Mahmut'un getirdiği yenilik çabalarına baktığımızda iki ana ölçekte toplandığını ifade edebiliriz:
1.si, ilk önemli değişiklik sürekli danışma ve karar organlarının kullanılması.
Bunlar nedir? Askeri konularda askeri işleri düzenlemek üzere darüşurayı askeriyenin kullanılması, Adliye olanda ise yani adliye işleri düzenlemek amacıyla Meclisivalayı ahkamının kullanılması, Adliye İdari konularla ilgili olarak ise Darül Şurayı babıali kuruluyor. Bu meclislerin yaratılmasının önemi hukuk devleti mekanizmasının kurulmasına doğru bir adım atılmış olması.
2. olarak ise diğer Merkezi Devlet aygıtının yeniden düzenlenmesindeki ikinci yenilik ise devletin ana organları arasında görev ayrılığının dolayısıyla bir kabine usulünün belirlenmesi. Düzende sadrazam, padişahın mutlak vekili sıfatıyla padişahın bütün devlet işlerini kendi elinde toplamıştı ama zaman içerisinde devlet yönetimi karışık bir hal alıyor. Artık bunlar arasında uzmanlığa dayalı bir görev ayrımının doğumu zorunlu olmaya başlıyor. Bütün egemenlik hakları, başta Yürütme yetkisi olmak üzere, eskiden olduğu gibi yine padişahın elinde kalmakla beraber, sadrazam artık bu yeni zorunluluklar gereği mutlak vekil olma sıfatını artık yitirmeseydi konumu daha silikleşmekteydi. Sadrazamlık unvanı da bu dönemde baş vekillik sıfatıyla değiştirilip Dışişleri, içişleri, Ticaret ve maliye gibi bazı bakanlıklarda kurulacaktı.
İşte bu dönemde de bu yenilikler hükümdara karşı sorumlu bir Kabine Sistemini doğuruyor.
Devlet toplum ilişkileri açısından diğer bir katkı ise mülkiyet hakkı ile din ve vicdan özgürlüğü ve eşitlik hakkı arasında yeniçeriliğin tasfiyesinden sonra II. Mahmut devlet hizmetinde bulunmuş kişilerin ölünce mallarına el koyulması usulünü kaldırıp, bunların mülkiyet ve miras haklarını güvenceye getirdi.
Yine uyruklar arasında din ve mezhep farkları nedeniyle ayrım yapılmaması ilkesinin benimsenmesi de din ve vicdan özgürlüklerini ile eşitlik yolunda ilerlediğini gösteriyordu.
İkinci Mahmut; Yeniçerideki ulema, taşra feodalitesi gibi güçleri geriletip devletin merkezi otoritesinin önünü açmayı büyük çapta başarmıştı. Aynı zamanda da Tanzimat fermanına giden yolun hazırlayıcısı olmuş oldu.
