VẤN ĐỀ NHÂN CÁCH TRONG TÂM LÝ HỌC NGÀY NAY

Part 2

3.3. VẤN ĐỀ XÂY DỰNG MÔ HìNH NHÂN CÁCH CON NGƯỜI VIỆT NAM à à

Từ những năm cuối của thế kỉ XX, có một số vấn đề nổi lên, thu hút sự quan tâm đặc biệt của các nhà tâm lí học, giáo dục học, xã hội học không chỉ ở Việt Nam mà ở nhiều nước trên thế giới là vấn đề mô hình nhân cách con người đáp ứng yêu cầu xã hội khi loài người bước vào thế kỉ XXI. Hàng loạt nghiên cứu được tiến hành, nhiều mô hình khác nhau được đưa ra, tuỳ thuộc vào những đặc trưng của xã hội cụ thể. Tuy nhiên, tất cả các nhà nghiên cứu đều đề cập đến những thách thức mà con người và các quốc gia tiên thế giới sẽ phải đối mặt trong thế kỉ XXI để từ đó khẳng định cho tính đúng đắn của mô hình nhân cách mà mình đưa ra. Đó là: sự cạnh tranh toàn cầu, ảnh hưởng của công nghệ thông tin, sự thay đổi và định nghĩa lại thế giới nghề nghiệp do sự chuyển từ sản xuất sản phẩm sang cung cấp dịch vụ rồi sự thay đổi quy mô cửa các công ty... Ở Mĩ, một số nhà tâm lí học, thuộc lĩnh vực Tâm lí học tổ chức lao động công nghiệp đã nghiên cứu đề xuất mô hình nhận cách người lao động Mĩ đáp ứng yêu cầu xã hội của thế kỉ XXI. Trong tình hình cạnh tranh với các nước trên thế giới như Hàn Quốc, Hồng Kông, Singapore... đòi hỏi người lao động Mĩ phải được đào tạo và phát triển nghề nghiệp tốt dựa trên cơ sở phát triển tốt của các tổ chức. Một vài phẩm chất quan trọng của người lao động Mĩ được nhấn mạnh là:

- Có các kĩ năng lao động phát triển cao

– Có tính độc đáo sáng tạo

- Có khả năng thích ứng cao

– Có khả năng làm việc theo nhóm

– Có thái độ tích cực đối với lao động

Mô hình nhân cách chung của người lao động được đưa ra không chỉ để đào tạo và phát triển, mà còn là cơ sở để tuyển chọn và đánh giá thành tích nghề nghiệp.

Một số các nhà tâm lí học lao động Nga, khi đề cập đến các chiến lược tâm lí – giáo dục chủ yếu của việc đào tạo nghề cũng đưa ra chiến lược phát triển nhân cách nghề nghiệp, trong đó có nhấn mạnh rằng hạt nhân đạo đức là cơ sở của nhân cách nghề nghiệp và được hình thành trong quá trình giáo dục có định hướng. Các nhà nghiên cứu (A. K. Marcôva,...) có đưa ra một loạt yêu cầu về các phẩm chất cần có của một người lao động trong giai đoạn phát triển hiện nay, như:

– Là người phát triển hài hoà

- Có những mối quan tâm hứng thú vượt ra khỏi phạm vi nghề nghiệp

- Là người sáng tạo, sáng kiến

- Là người hoài nghi

– Là người luôn hướng tới sự tự hoàn thiện bản thân với tư cách là người lao động.

- Là người luôn biết rõ vị trí của mình

– Là người có khả hăng làm việc theo nhóm.

Các nhà nghiên cứu cho rằng, đào tạo nghề không phải chỉ là cung cấp kiến thức, kĩ năng, kĩ xảo nghề nghiệp, hình thành những phẩm chất nhân cách nghề nghiệp, mà quan trọng hơn là phải làm thế nào đề trên cơ sở những cái đó hình thành được ở con người tính sáng tạo, sự tự thể hiện mình và lòng mong muốn tự hoàn thiện bản thân.