Câu 1: Trình bày định nghĩa vật chất của Lênin? Phân tích mối quan hệ biện chứng giữa vật chất và ý thức theo quan điểm triết học Mac-Lênin, từ đó rút ra ý nghĩa phương pháp luận và sự vận dụng đối với bản thân
.1. Nêu định nghĩa vật chất của VI. Lênin.
VI.Lê-nin định nghĩa: “Vật chất là một phạm trù triết học dùng để chỉ thực tại khách quan được đem lại cho con người trong cảm giác, được cảm giác của chúng ta chép lại, chụp lại, phản ánh và tồn tại không lệ thuộc vào cảm giác”.
2. Phân tích mối quan hệ biện chứng giữa vật chất và ý thức.
Triết học Mác Lê nin khẳng định mối quan hệ giữa vật chất và ý thức như sau:
- Vật chất quyết định ý thức
+ Vật chất là tiền đề, nguồn gốc cho sự ra đời, tồn tại, phát triển của ý thức .VD: Hoạt động của ý thức diễn ra bình thường trên cơ sở hoạt động sinh lý thần kinh của bộ não người. Nhưng khi bộ não người bị tổn thương thì hoạt động của ý thức cũng bị rối loạn.
+ Điều kiện vật chất như thế nào thì ý thức như thế đó. VD: Ở Việt Nam, nhận thức của các học sinh cấp 1, 2, 3 về công nghệ thông tin là rất yếu kém sở dĩ như vậy là do về máy móc cũng như đội ngũ giáo viên giảng dậy còn thiếu.
+ Vật chất phát triển đến đâu thì ý thức hình thành, phát triển đến đó
+ Vật chất biến đổi thì ý thức biến đổi theo..
+ Như vậy, vật chất quyết định cả nội dung và khuynh hướng vận động, phát triển của ý thức. Vật chất là điều kiện, môi trường để hiện thực hóa ý thức , tư tưởng . VD: Với VD trên nhưng nếu vấn đề về cơ sở vật chất được đáp ứng thì trình độ công nghệ thông tin của các em cấp 1, 2, 3 sẽ tốt hơn rất nhiều.
- Sự tác động trở lại của ý thức đối với vật chất thể hiện như sau:
+ Ý thức phản ánh thực tại khách quan vào đầu óc con người, giúp con người hiểu được bản chất quy luật vận động, phát triển của sự vật hiện tượng, trên cơ sở đó hình thành phương hướng mục tiêu và những phương pháp, biện pháp thực hiện mục tiêu đó. VD: Hiểu tính chất vật lý của thép là nóng chảy ở hơn 10000C thì con người tạo ra các nhà máy gang thép để sản xuất cách loại thép với đủ các kích cỡ chủng loại, chứ không phải bằng phương pháp thủ công xa xưa.
+ Trong quá trình hoạt động thực tiễn xuất hiện nhiều khả năng, nhờ có ý thức, con người biết lựa chọn những khả năng đúng, phù hợp nhằm cải biến thế giới khách quan. Nói đến vai trò của ý thức về thực chất là nói với vai trò hoạt động thực tiễn của con người, vì ý thức tự nó không thực hiện được điều gì . VD. Nhà máy sử lý rác thải của Đồng Tháp là một ví dụ điển hình, từ việc không khảo sát thực tế khách quan hay đúng hơn nhận thức về việc sử lý rác vô cơ và rác hữu cơ là chưa đầy đủ vì vậy khi vừa mới khai trương nhà máy này đã không sử lý nổi và cho đến nay nó chỉ là một đống phế liệu cần được thanh lý
+ MQH biện chứng giữa ý thức và vật chất là cơ sở khách quan của nguyên tắc phương pháp luận khoa học : Mọi suy nghĩ và hành động của con người xuất phát từ hiện thực khách quan, nhưng cũng phải phát huy tính năng động chủ quan; đồng thời khắc phục bệnh chủ quan, duy ý chí trong hoạt động thực tiễn. VD: Từ nhận thức đúng về thực tại nền kinh tế của đất nước. Tư sản đại hội VI, đảng ta chuyển nền kinh tế từ trị cung, tự cấp quan liêu sang nền kinh tế thị trường, nhờ đó mà sau gần 20 năm đất mới bộ mặt đất nước ta đã thay đổi hẳn
3. Ý nghĩa phương pháp luận.
- Định nghĩa vật chất của Lênin đã bao quát cả hai mặt vấn đề cơ bản của triết học trên lập trường duy vật biện chứng, thừa nhận trong nhận thức luận thì vật chất là tính thứ nhất, và con người có thể nhận thức được thế giới vật chất. Như vậy, định nghĩa vật chất của Lênin đã bác bỏ thuyết không thể biết, khắc phục được tính chất siêu hình, trực quan trong các quan niệm về vật chất
- Định nghĩa vật chất của Lênin còn chống lại các quan điểm duy tâm về vật chất, tạo cơ sở lý luận để khắc phục quan điểm duy tâm về đời sống xã hội
- Định nghĩa vật chất của Lênin còn có vai trò định hướng cho sự phát triển của nhận thức khoa học.
* Vận dụng đối với bản thân:
