Nguyên nhân và kết quả
1.Dinh nghia:
-Nguyen nhan la 1 pham tru triet hoc dung de chi su tac dong qua lai giua cac mat,cac bo phan,cac thuoc tinh trong 1 su vat hoac giua cac su vat voi nhau gay ra nhung bien doi nhat dinh.
-Nguyen co la nhung su vat hien tuong xuat hien dong thoi voi nguyen nhan nhung chi co quan he be ngoai ngau nhien chu ko sinh ra ket qua.
-Ket qua la 1 pham tru triet hoc dung de chi nhung bien doi xuat hien do tac dong qua lai giua cac mat,cac bo phan,cac thuoc tinh cung 1 su vat,hoac giua cac su vat voi nhau.
-Dieu kien la hien tuong can thiet de nguyen nhan phat huy tac dung.Tren co so do gay nen 1 bien doi nao do,nhung ban than chung ko gay nen bien doi ay.Cac dieu kien cung voi cac hien tuong khac co mat khi nguyen nhan gay ra ket qua dc goi la hoan canh.
2.Moi quan he bien chung giua nguyen nhan va ket qua:
-Nguyen nhan la cai sinh ra ket qua
+Nguyen nhan la cai sinh ra ket qua,nen nguyen nhan luon co trc ket qua.Ket qua chi xuat hien khi nguyen nhan xuat hien va phat huy tac dong.
+Tuy nhien,ko phai su noi tiep nao ve mat thoi gian cua cac hien tuong cung la moi lien he nhan qua.Vi du:Ngay va dem ko phai la nguyen nhan cua nhau.
+Cai phan biet lien he nhan qua voi lien he noi tiep nhau ve thoi gian chinh la o cho, giua nguyen nhan va ket qua con co moi quan he san sinh,moi quan he ma trong do nguyen nhan sinh ra ket qua.
-Nguyen nhan sinh ra ket qua nhu the nao?
+Cung 1 nguyen nhan co the gay ra nhung ket qua khac nhau,tuy thuoc vao dieu kien cu the.Nguoc lai,1 ket qua co the dc gay nen boi nhung nguyen nhan khac nhau tac dong rieng le hay tac dong cung 1 luc.
+Khi cac nguyen nhan tac dong chung 1 luc len su vat thi hieu qua tac dong cua tuong nguyen nhan toi viec hinh thanh ket qua se khac nhau,tuy thuoc vao huong tac dong cua no.
+Neu cac nguyen nhan khac nhau tac dong len su vat theo cung 1 huong,chung se gay nen anh huong cung chieu voi su hinh thanh ket qua.Nguoc lai,neu cac nguyen nhan khac nhau tac dong len su vat theo cac huong khac nhau thi chung se lam xuy yeu,tham tri hoan toan triet tieu tac dung cua nhau.
-Cai trong moi quan he nay la nguyen nhan thi trong moi quan he khac co the la ket qua,va nguoc lai:
1 hien tuong nao do voi tinh cach la ket qua do 1 nguyen nhan nao do sinh ra,den luot minh,no tro thanh nguyen nhan sinh ra hien tuong thu 3v.v..Qua trinh do cu tiep tuc mai ko bao gio ket thuc,tao nen 1 chuoi nhan qua vo cung tan.
3.Phan loai nguyen nhan:
can cu vao tinh chat va vai tro cua nguyen nhan doi voi su hinh thanh ket qua,co the chia cac nguyen nhan ra thanh nhieu loai khac nhau:
-Nguyen nhan chu yeu va nguyen nhan ko chu yeu:
+Nhung nguyen nhan nao ma thieu chung thi ket qua se ko xay ra goi la nguyen nhan chu yeu.
+Nhung nguyen nhan nao ma su co mat cua chung chi quyet dinh nhung dac diem nhat thoi,ko on dinh,ca biet cua hien tuong thi goi la nguyen nhan ko chu yeu.
-Nguyen nhan ben trong va nguyen nhan ben ngoai:
+Nguyen nhan ben trong la su tac dong lan nhau giua nhung mat hay nhung yeu to cua cung 1 su vat nao do va gay ra nhung bien doi nhat dinh.
+Nguyen nhan ben ngoai la su tac dong lan nhau giua nhung su vat khac nhau va gay ra nhung bien doi thich hop trong nhung su vat ay.
Noi chung,nguyen nhan ben trong giu vai tro quyet dinh su hinh thanh,ton tai va phat trien cua cac su vat.Nguyen nhan ben ngoai chi phat huy dc tac dung thong qua nhung nguyen nhan ben trong.
-Nguyen nhan khach quan va nguyen nhan chu quan:
+Nguyen nhan khach quan la nguyen nhan xuat hien va tac dong doc lap doi voi y thuc cua con nguoi.
+Nguyen nhan chu quan la nguyen nhan xuat hien va tac dong phu thuoc vao y thuc,chu quan cua con nguoi.
neu hoat dong cua con nguoi phu hop voi quan he nhan qua khach quan thi se day nhanh su phat trien cua cac hien tuong su vat,trong truong hop nguoc lai,se kim ham su phat trien ay.
4.Y nghia phuong phap luan
-Doi voi nhan thuc:
Qua trinh nhan thuc su vat la qua trinh phat hien nguyen nhan de hieu dung su vat do.
Trong qua trinh di tim nguyen nhan,can luu y:
+Chi co the tim nguyen nhan cua hien tuong o trong chinh cac su vat hien tuong chu ko the o ngoai no.
+Khi di tim nguyen nhan cua hien tuong nao day can tim nhung su kien,nhung moi lien he da xay ra trc khi hien tuong xuat hien.Song can luu y rang ko phai moi su kien xay ra trc deu la nguyen nhan cua su kien xay ra sau.
+Xac dinh nguyen nhan cua 1 hien tuong nao day can het suc ti mi,than trong.
+1 hien tuong trong moi quan he nay la ket qua,trong moi quan he khac co the la nguyen nhan,nen de hieu ro tac dung cua hien tuong ay,can xem xet no trong nhung moi quan he ma no giu vai tro la nguyen nhan cung nhu trong nhung moi quan he ma no la ket qua.
-Doi voi hoat dong thuc tien:
+Muon loai bo 1 hien tuong nao do,can loai vo nguyen nhan lam nay sinh ra no.
+Muon cho hien tuong nao do xuat hien,can tao ra nguyen nhan cung nhung dieu kien can thiat cho nguyen nhan sinh ra no phat huy tac dung.
+Vi hien tuong co the xuat hien do nhieu nguyen nhn tac dong rieng le hoac dong thoi,nen trong hoat dong thuc tien can tuy hoan canh cu the ma lua chon phuong phap hanh dong thich hop,ko nen hanh dong rap khuon may moc.
+Nguyen nhan chu yeu va nguyen nhan ben trong giu vai tro quyet dinh doi voi su xuat hien,van dong va tieu vong cua hien tuong,nen trong hoa dong thuc tien trc het can tim ra cac nguyen nhan chu yeu va nguyen nhan ben trong.
+De day nhanh(hay kim ham,hoac loai tru)su phat trien cua 1 hien tuong xa hoi nao do,can lam chocac nguyen nhan cu quan tac dong cung chieu(hay lech chieu hoac nguoc chieu)voi chieu van dong cua moi quan he nhan qua khach quan.
