Het zou een groot feest worden, die elfde verjaardag van zoon Boudewijn! De klasgenootjes waren uitgenodigd evenals de buurkinderen, de teamgenootjes van de hockeyclub en enkele ouders van dat kroost. 'Nee, alleen de bekenden, natuurlijk!' legde mamma Els uit, toen buurvrouw Betty vroeg of echt ál die ouders... 'Nee hoor, alleen onze soort, de vrinden van pappa Lennard en een paar relaties en zo. Je zult het énig vinden!' Er was genoeg ruimte voor iedereen in en rond de patio van huize Watervrede. Lennard had ooit wat geld verdiend in de boten-sector, vandaar de naam van de villa. Alles was voorbereid om een goede indruk te maken op de gasten. Het moest een echt feest worden en Els wist als geen ander wat er van een gastvrouw verwacht werd. Ze wist het ook meteen, toen ze hoorde vertellen dat zo'n ding met snoepgoed, zo'n piñata de feestvreugde voor de kinderen zou garanderen, zodat de groten ongestoord, nou ja, je weet wel, van de drukte geen last zouden hebben. Ze had er onmiddellijk een van behoorlijk formaat laten maken en door zo'n kunstenaarsvrouwtje laten beschilderen! Heel apart. Nee, dat mocht buurvrouw Betty niet van te voren weten. 'Wat zal ze opkijken!' dacht Els en met een zelfverzekerde grijns van voldoening stelde ze zich bij voorbaat voor hoe schijnbaar opgetogen, maar ten diepste jaloers Betty's ogen zouden kijken!
Een pop, beestfiguur of bal, gemaakt van papier-maché. Opgevuld met snoepjes, kleine zoetigheden en kleurige snippers papier, even boven ooghoogte opgehangen. Het is dan aan de geblinddoekte feesteling, met een stok, bezem of knuppel gewapend, om dit geval zo te raken dat het scheurt en haar gevarieerde lading aan de menigte prijsgeeft. Ademloos en vol spanning kijken de andere feestgangers toe hoe de jarige job op de tast de richting zoekt, zich probeert te oriënteren en de wereld boven zich met diens slaginstrument aftast, ter voorbereiding op de grote klap! 'Wat een prachtige metafoor van het leven!' zucht een van de ouders aan de kant. 'Zelf je weg weten te vinden, durven jezelf te zijn en van je afbijten indien nodig. Dan komt de beloning die je verdient!' De ingehuurde werkstudente met het blad verfrissingen had een andere gedachte 'blind om je heen slaan, voor gek lopen, iets moois beschadigen. Dat loont blijkbaar ook!' maar zij sprak dit niet uit. Steeds wanneer de stok de piñata - die meestal aan een touw hangt te slingeren - raakt, verandert hierdoor de richting van het ding. Zo blijft het volgende raakmoment onvoorspelbaar en neemt de frustratie van de zoeker toe, recht evenredig aan de hilariteit bij de toeschouwers. En dan de uiteindelijk toevallige ontmoeting van het slaghout met z'n prooi! Nee, niet de bijna-klap, die steeds weer rakelings aan het doel voorbijschiet, nee, de èchte, forse effectieve kleun, die het maaksel doet scheuren en haar lading versnaperingen doet uitstorten op de menigte als een zoete regen, nee, als een hagelbui van suikergoed. Gejuich Alom! Het feestvarken mag dan eindelijk de blinddoek afdoen en als een victorieus veldheer of velddame het slachtveld overzien. Rapen! Graaien! Verzamelen! Overvloed! Wat een metafoor van het succesvolle bestaan van de happy-few! Blindelings slaan, in het wilde weg, ergens boven jouw hoofd, in de verwachting door iets stuk te meppen, daar op de een of andere manier voordeel van te hebben...! Het gelach, geroep en de spot van de toekijkers deert niet, noch het leedvermaak om het onbeholpen ronddansen of eventuele struikelen van de feesteling. Het gaat immers om het resultaat, alleen de winst telt! Jazeker, het is ècht feest!
Dat kinderen op deze wijze vrolijk gehouden of blij gemaakt worden, kan nog aardig en acceptabel zijn. Bepaald eigenaardig echter is het te constateren dat volwassenen voor dit spektakel niet onderdoen. Zij doen het alleen anders, schijnbaar subtieler, maar niet veel verschillend van de piñata-ceremonie, zoals de jeugd die voltrekt. De piñata zelf staat voor de belofte, voor datgene waarvan men verwachtingen heeft: Kapitaal, winst, belangen! Een vat vol verrassingen! Er kunnen ideologieën in zitten, theorieën ook, voor politici zelfs stemmen voor zetels... Bankiers, grootindustriëlen, bestuurders en avonturiers slaan er geblinddoekt naar hartenlust op los, terwijl sommigen zich daartoe laten vertegenwoordigen door betrouwbare medewerkers. Slimme ondernemers delegeren het feitelijke handwerk, dat soms ook niet zonder risico is, en vertonen zich pas weer, wanneer het rapen en graaien werkelijk begint. De mooie belofte zelf, fraai zorgvuldig en feestelijk als blikvanger getooid met indrukwekkend gekleurde leuzen en afbeeldingen, moet eerst aan gort. Opengeslagen, gescheurd, zwaar beschadigd en onherkenbaar geworden is haar lot het vuilnisvat, wanneer ze haar lading eenmaal heeft gelost. Een zuinige enkeling, gelukzoeker, inspecteert nog eerst de snippers en restanten, of er toch niet nog ergens een vergeten pralientje is blijven steken tussen het gekreukeld papier. Zo niet dan worden de resten verfrommeld en weggedaan. Opgeruimd. Misschien blijven er nog wat foto's bewaard van de actie, leuk voor later. Meer zal er niet overblijven van het kunstnijverheidsproduct. Het ging tenslotte om de inhoud!
De blinddoek blijft altijd het geldige excuus, wanneer blijkt dat er achteraf bij het spel meer schade ontstond dan voorzien of bedoeld was. Het feitelijke slaan wordt wetenschappelijk verantwoord "het proces" of "de strategie" of zelfs ook wel "de therapeutische aanpak" genoemd. 'Waar gewerkt wordt, daar worden fouten gemaakt, waar getimmerd wordt, vallen spaanders!' en 'De kost gaat voor de baat uit!' zijn de gebruikelijke verklarende toelichtingen: 'Dat ís nu eenmaal zo...' heet het. Ja, er kunnen ruiten of lampen sneuvelen bij een misslag... Zelfs omstanders, die niet op tijd wegduiken, kunnen een tik meekrijgen van de stok, die gevonden werd om de piñata te slaan... maar dat is dan hun eigen schuld. Hadden ze maar uit hun doppen moeten kijken want zíj hadden de ogen toch niet verbonden...
Dan het inzamelen van de versnaperingen. Het is opvallend hoe mensen reageren, wanneer er iets gratis uit de hemel valt, voor je voeten op de grond. Dan zie je keurig nette kinderen spontaan veranderen in jonge honden, oké, maar volwassenen even zo snel in volgroeide hongerige wolven! Duwen, trekken, grabbelen en graaien. Méér, nóg méér! 'Die is van mij! Ik was eerst! Geef hier, anders...' De grootsten en de sterksten winnen en de wat minder vlugge of minder oplettende sukkels hebben het nakijken. Een merkwaardig herkenbare vorm van iets, dat als amusement wordt gepresenteerd: Gelijke kansen voor iedereen...
Kan het ook ánders? Gelijker, zorgvuldiger en zonder schade? Wellicht is het, wanneer er dan gefeest en getrakteerd wordt, beter en minder omslachtig de versnaperingen gewoon uit te delen! Of, zo kan men zich afvragen, is de façade nodig? Als afleidingsmanoeuvre, misschien? (Dom van mezelf, dat ik daar niet aan gedacht had.) Moet er daarom een oogverblindende afleidende huls worden gebruikt om de verhoopte lekkernijen eerst te verbergen? Zou het transparanter moeten? Welnee! Stel je voor hoe een doorzichtige piñata zou werken! Nee, dat werkt dus niet. Óndoorzichtigheid blijkt een essentieel onderdeel van het spel en dat beperkt zich niet slechts tot ludiek gebruik! Hoe exact immers wordt ook de piñata-metafoor niet gekopieerd in andere aandachtsgebieden!? Wat lezen we wel niet aan versluierd taalgebruik in partijprogramma's, in de kleine lettertjes van een verzekeringspolis of in psychologische rapportages, die met een bepaald vooraf gesteld doel worden opgesteld? Vaktermen, dubbelzinnigheden, vage indicaties als "trekken van stoornis zus...NAO" of "mogelijke tendensen van diagnose zo...NOS" om nog maar niet de talloze malen te tellen dat "het schijnt" en "het is nog onduidelijk, maar lijkt erop" of "het zou kunnen dat" en "men kan niet uitsluiten" gebruikt wordt, wat dan al snel tot feitelijkheid gepromoveerd en verstaan wordt. Minstens in de ogen van de wat minderbegaafden of minder ter zaken deskundigen, worden deze "waarheden" naar hartenlust gekopieerd en verder geleid.
Het slaan op de piñata, - met beheerst geweld, natuurlijk – suggereert de openheid voor kritiek... Wie er met de buit vandoor gaat is bekend. De zoete geur van suikerwerk trekt, zoals bekend is, vaak vliegen aan. Ja, het kan anders, eerlijker en wellicht wat saaier, minder spectaculair, ja, tot teleurstelling van de media (sorry, sensatiepers!). Maar ja, wanneer men liever een schouwspel heeft, brood en spelen, zoals bij de hooggeprezen oude Romeinse beschaving, waar de stank van bloed en wilde beesten mede de geëxalteerde sfeer in de arena bepaalde..., laten we dit dan eerlijk en hardop zeggen. Spreken we keizers en consuls na: 'Hou het volk bezig, hongerig en dom en elke dictator zal u prijzen', want wie de macht heeft, heeft automatisch altijd gelijk... Maar zwijg dan ook verder over integriteit!
Aan de rand van de patio in huize Watervrede, was de doorgang naar de serre, waar het rumoer rond de piñateuse kinderactiviteiten niet stoorde. Daar genoten de volwassenen van een glaasje en een hapje en werden er nieuwe contacten gelegd, wat zaken gedaan en de laatste nieuwtjes uitgewisseld. Men beval elkaar goede adressen aan en de waardevolle adviezen waren er ook gratis. De wat grotere behuizingen bieden naast piñata-patio's voor de jeugd ook wandelgangen voor hun ouders, die het belang van gezonde beweging nooit uit het oog verliezen.
