Çöl Kaplanı Fahrettin Paşa

Fahrettin Paşa Kimdir?

Medine müdafaası sırasında karşı karşıya geldiği İngiliz ajanı Lawrence tarafından "Çöl Kaplanı" olarak tanımlanan Fahrettin Paşa'ya, İngiliz yarbayı Bassett "Kaburgalarına kadar tam bir askerdir." diyor. Bizim kanaatimizce de vatanperver, dürüst, cesur ve yüreği Peygamber sevgisiyle dolu bir Osmanlı Paşası'dır. Bu sevgisini Medine'de kaldığı sürece Hz. Peygamber'in kabrini sık sık ziyaret ederek gösteren Paşa, adeta bir türbedar gibi çalışmıştır. O, tevazu sahibi bir komutandır. Nitekim isyancılara karşı düzenlenen askeri bir harekât esnasında, güçlükle yürüyen çelimsiz bir askeri görünce devesinden inmiş "Kardeşlerim! Sıkıntıda da bollukta da her şeyi paylaşacağız." diyerek o askeri kendi devesine bindirmek suretiyle yolculuğa yaya olarak devam etmiştir. Medine'de isyanların arttığı bir dönemde Cemal Paşa'nın "İstersen tecrübeli alman pilotlardan gönderelim." teklifini geri çevirmiş; bir İslam beldesi olan Medine'yi savunurken yalnızca Müslüman askerlerle bu işi yapmak istediğini söyleyerek bu konudaki hassasiyetini ortaya koymuştur. Medine'de kaldığı sürece şehri savunmanın dışında imar faaliyetleriyle de uğraşan Paşa, Hz. Peygamber'in kabrine giden yolları genişletmiş, Osmanlı askerlerinin defnedildiği Medine'deki Cennetü'l Baki mezarlığını düzenlemiştir. O'nun bu yaklaşımı, kutsal toprakları sahiplendiğinin en açık göstergesidir...

Günümüzde pek çoğumuzun hatırlamadığı bu unutulmaz Paşa'nın asıl adı Ömer Fahrettin Türkkan'dır. 4 Şubat 1868'de Tuna Nehri kenarındaki küçük bir kasaba olan Rusçuk'ta doğmuştur. Babası Nizam-ı Cedid Topçubaşısı Ömer Ağa'dır. Annesi Mohaç kahramanı Akıncı Beyi Bali Bey'in soyundan gelen Fatma Adile Hanım'dır. Henüz on yaşındayken yaşadığı 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı (93 Harbi), Ömer Fahrettin'de asker olma isteği uyandırmıştı. Zira bu savaşta binlerce Müslüman hayatını kaybetmiş binlercesi de göçe zorlanmıştır.
Bilindiği üzere Osmanlı Devleti'nin Balkanları İslamlaştırma ideali doğrultusunda 14. yüzyıldan itibaren bölgeye yerleştirilen Türkler, 19. yüzyıldan itibaren bölgenin kaybedilmesi üzerine "tersine göç" ile karşı karşıya kalmışlardı. Sahip olunan pek çok kıymetin terki anlamına gelen bu hüzünlü vedayı yaşayanlardan biri de Ömer Fahrettin olmuştur. Osmanlı-Rus Harbi sonrasında ailesiyle İstanbul'a gelen Ömer Fahrettin, Harp Okulu'nu ve Harp Akademisi'ni başarıyla bitirdikten sonra 1891'de kurmay yüzbaşı olarak Osmanlı ordusuna katıldı. 1908'e kadar merkezi Erzincan'da bulunan 4. Kolordu'da görev yaptı. Meşrutiyet'in ilanından sonra Yarbaylığa terfi edip İstanbul Selimiye 1. Nizamiye Tümeni Kurmay Başkanı olarak atandı. Balkan Savaşları'ndaki başarılı hizmetlerinin ardından I. Dünya Savaşı'nda 4. Ordu Komutanlığına bağlı 12. Kolordu Komutanlığı'na atandı. Bu vazifede iken Musul ve havalisinde başarılı hizmetler yürüttü. 1915'te 4. Kolordu Komutanlığı Vekilliğine tayin edilen Fahrettin Paşa bölgedeki Ermeni isyanları ile uğraştı. 23 Mayıs 1916'da Medine'ye gönderildi. Medine'yi ele geçirmek isteyen İngilizlere karşı tüm imkânsızlıklara rağmen bu kutsal beldeyi 2 yıl 7 ay savundu. Bu sırada şehrin yağmalanması ihtimaline karşı 100 parçaya yakın kutsal emaneti İstanbul'a naklederek, belki de Kutsal Emanetleri British Museum'da sergilenmekten kurtardı ve İslam Tarihi Kültürüne önemli bir katkıda bulundu. Uzun süre Medine'yi teslim etmeyen Fahrettin Paşa, devlet merkeziyle bağlantının kopması, erzak ve ilaç sıkıntısının had safhaya ulaşması üzerine 7 Ocak 1919'da Medine'yi teslim etmek zorunda kaldı.
Bu beklenmedik durum karşısında önce İngiliz kontrolündeki Mısır'a götürülen Fahrettin Paşa daha sonra savaş esiri olarak Malta'ya sevk edildi. Buradaki esaret hayatından 30 Nisan 1921'de kurtularak Milli Mücadeleye katılmak üzere Ankara'ya gelen Paşa, Kabil Büyükelçiliği'ne atandı. Afganistan ve havalisinden Milli Mücadele için toplanan yardımların Ankara'ya gönderilmesinde önemli payı olmuştur. 1926'da İstanbul'a dönüp sonra çeşitli görevlerde bulunduktan sonra 5 Şubat 1936'da Tümgeneral rütbesiyle TSK'dan emekliye ayrıldı. 22 Kasım 1948'de bir Ankara seyahati sırasında Eskişehir yakınlarında kalp krizi geçirerek vefat eden Fahrettin Paşa İstanbul'da toprağa verildi. Rumelihisarı kabristanında medfundur.