GİZEM KATİLİ

DÜZ DÜNYA

   Son zamanların modası "Düz Dünya" teorisi. Aslında üzerinde konuşmaya değmeyecek kadar saçma olsa da son duyduğum haberden sonra değinmek istedim. Haber şu : Adamın biri kendi yapacağı roket ile 1.6 Km yukarı çıkarak dünyanın düz olduğunu kanıtlayacakmış. Benim asıl merak ettiğim , bu insanlar bu kafayı ne içerek yapıyorlar ? Neyse , bu konuyu konuşmaya bile değmez. Ancak bu vesile ile yanlış bilinen birkaç şeyi açıklığa kavuşturalım.

   GALİLEO GALİLEİ

   Hepimizin bildiği olaydır , Galileo Galilei nin dünyanın yuvarlak olduğu ve döndüğünü söylediği için Engizisyon mahkemesi tarafından ölüm cezasına çarptırıldığı. İtalyan asıllı bu ünlü Astro nom , Fizikçi , Mühendis , Filozof ve Matematikçinin Dünyanın yuvarlak olduğunu bulan ilk kişi olduğunu düşünüyorsanız fena halde yanılıyorsunuz. 1600 lü yıllarda Galileo teorisini ortaya attığında , neredeyse 2000 yıldır zaten dünyanın yuvarlak olduğu biliniyordu. Hatta çok çok daha eskiye dayanan kökleri vardır yuvarlak dünya inancının.

DÜZMÜ ??? 

      Konuyu oraya getirmeden önce "Düz Dünya" inancının nereden geldiğini anlamaya çalışalım. Dünyanın düz olduğu inancı neredeyse en eski inançlardan biridir. Bunun bir sebebi insan gözünün görme mesafesidir. Bu mesafe dünya üzerinde normal şartlarda 20 Km dir. Deniz seviyesinde 4.8 Km ye iner , Everest dağının tepesinde ise 339 Km ye çıkar. Teorik olarak tabi. Çünkü havadaki bulutlar ve partiküller mesafeyi herzaman kısaltır. Dolayısıyla dünyanın ebatlarını düşünecek olursak insanın gördüğü mesafedeki Dünyayı "Düz" olarak görmesi kaçınılmazdır. 

YUVARLAKMI ???

   Bizim okul yıllarımızda ilk öğretilen şeylerden biri Dünyanın şeklinin "Kutuplardan basık , ortadan hafifçe şişkin portakal şeklinde" olduğuydu. Yani mükemmel bir küre şeklinde değildir. Hala o şekilde mi öğretiliyor bilmiyorum.

ESKİDEN...ÇOK ESKİDEN.

   Sümerler , yukarıda da bahsettiğimiz görüş mesafesi yüzünden Dünyanın düz olduğunu düşündüler. Yanlız onlar dahi dünyanın düz olmayabileceği hakkında şüphelere sahipti. Aristo bu şüpheleri derleyip topladı. Mesela güneye seyahat ettikçe  kuzey yıldızlarının görünmez olması , Ay tutulması sırasında Dünyanın gölgesinin Ay üzerinde bir yay oluşturması , Denizde seyahat eden gemilerin ufukta kaybolması gibi.

   M.Ö. 3. yüzyıla gelindiğinde , Mısır'ın İskenderiye kütüphanesinin başında olan Eratosthenes (ki kendisi ; Astronom , Tarihçi , Coğrafyacı , Matematikçi , Felsefeci , Şair dir ve "Geography" (Coğrafya) kelimesini ilk kullanan kişidir) kütüphanedeki belgeleri okurken bir mektup dikkatini çeker. Mektup Mısırın güneyindeki Asvan kentinden biri tarafından yazılmıştı. Ve şu ifadeler yeralıyordu "Yılın en uzun gününde (21 Haziran) öğle vakti , güneş tam tepedeyken , tapınağın sütunlarının gölgesi kayboluyor. Ve sürekli gölgede kalan kuyunun dibindeki su da güneş yansıyor." Bunu okuyan Eratosthenes İskenderiye de gölgelerin durumunu araştırmaya başlıyor. Yılın en uzun gününde (21 Haziran) İskenderiye de gölgenin kaybolmadığını , yaklaşık 7 derecelik bir açı yaptığını farkediyor. Para verip gönderdiği birine İskenderiye ve Asvan arasındaki mesafeyi ölçtüren Eratosthenes yaptığı hesaplamalar sonucu Dünyanın yuvarlak olduğu ve çevresinin de 39 Bin 690 kilometre olduğu sonucuna varıyor. Modern ölçüm yöntemleriyle yapılan ölçümlerde Dünyanın çevresinin 40.070 kilometre olduğunu düşünürsek Eratosthenes 'in yaklaşık 2.300 yıl önce nekadar iyi bir hesaplama yaptığını görebiliriz. Eratosthenes ten yaklaşık 500 yıl sonra bu sefer Batlamyus Dünyanın bir küre olduğunu ve Evrenin onun etrafında döndüğünü söylemiş. Takvim M.S 1200 lü yılları gösterdiğinde Horasan lı Nasiruddin Tusi Dünyanın yuvarlak olduğunun yanında Kepler'e kadar yapılmış en iyi Güneş sistemi tarifini yapmıştır. Liste böyle Kopernik , Kepler , Galileo v.s şeklinde uzayıp gidiyor.

   Velasıl ;  Artık oturduğu yerden düşünerek mantıklı bir sonuca varan Düşünürlerin devri geçti. Hemde binlerce yıl önce. Devir , deneyerek , deneylerini Matematiksel ve Fiziksel olarak kanıtlayarak sonuca varan Bilim devri başladı. Yani oturduğun yerden "Ben baktığım yerleri düz olarak görüyorum. Öyleyse Dünya düzdür" Teorisini ortaya atmak saçmalıktır. Aslında  bu iddiaya "Teori" demek bile saçmalıktır. Zira Teori "Geçerlilik ve güvenilirliği bilimsel yöntemlerle tespit edilmiş olan, iç tutarlılığı bulunan bilgiler ve açıklamalar bütünü" dür.