Đề 3. Phân tích bài thơ Mộ (Chiều tối) của Hồ Chí Minh để chứng minh cho nhận định của Hoàng Trung Thông:
Vần thơ của Bác vần thơ thép
Mà vẫn mênh mông, bát ngát tình
* Giới thiệu vài nét về tác giả, tác phẩm, nhận định
* Giải thích ý nghĩa nhận định
- Ý nghĩa lời thơ của Hoàng Trung Thông
+ Thép: cách nói hình tượng, biểu trưng cho bản lĩnh, ý chí kiên cường, sắt đá.
+ Tình: thơ Bác đầy chất thép nhưng cũng hết sức trữ tình, nồng hậu, ấm áp tình người, tình đời.
-> Câu thơ của Hoàng Trung Thông khẳng định thơ Hồ Chí Minh luôn có sự hoà hợp, thống nhất giữa hai đặc điểm: chất "thép" và chất trữ tình.
- Lí giải:
+ Cội nguồn của chất trữ tình chính là tấm lòng "đại nhân" của Người. Cội nguồn của chất thép chính là phẩm chất "đại dũng", là tinh thần kiên gan vốn có ở người chiến sĩ cộng
sản.
+ Quan điểm sáng tác của Hồ Chí Minh: Nay ở trong thơ nên có thép / Nhà thơ cũng phải biết xung phong.
* Chứng minh nhận định
- Chất thép trong Chiều tối:
+ Thời điểm chiều tối: thời khắc cuối cùng của hành trình lao giải, tù nhân hẳn rất mệt mỏi và buồn nhớ quê hương. Nhưng trong người chiến sĩ cộng sản, cảm hứng thơ ca vẫn cất lên tự nhiên, bay bổng với những hình ảnh thơ hướng về sự sống, ánh sáng.
+ Hai câu thơ đầu: Người tù - chiến sĩ đã hoàn toàn quên đi cảnh ngộ riêng của mình để bày tỏ lòng yêu mến, đồng cảm với cánh chim chiều và chòm mây cô đơn.
+ Hai câu sau:
-> Hình ảnh thơ hướng đến sự sống con người.
-> Hình ảnh thơ đẹp, khoẻ khoắn: con người trong lao động.
-> Chữ "hồng" ở vị trí cuối cùng của bài thơ nhưng đủ sức toả sáng và làm ấm lại không gian chiều tối miền sơn cước.
-> Ý chí thép, tinh thần thép đã kết đọng trong cảm hứng thơ để rồi bật lên thành những câu thơ tuyệt hay, tuyệt đẹp.
- Chất trữ tình trong bài thơ:
+ Hai câu thơ đầu thể hiện sự gắn bó, tấm lòng yêu thiên nhiên, tấm lòng vị tha, nhân ái của Hồ Chí Minh.
+ Hai câu sau là niềm vui, là tấm lòng nâng niu, trừu mến, chút reo vui trước cuộc sống bình thường nghèo khổ nhưng bình yên (Lê Trí Viễn).
-> Sự hoà hợp, thống nhất giữa chất trữ tình và chất thép, giữa xúc cảm và ý chí kiên cường chính là một trong những nét phong cách nghệ thuật nổi bật trong sáng tác của nhà thơ - chiến sĩ Hồ Chí Minh.
