Ano Nga Isda-a Da, Noy?

Bag-o palang nagapanurook ang sanggol kag ang tarin nga talisayun nga nagatongtong sa puno ka samlagi, nagpisik dun sa baratangan na nga papag si Iko. Wara tana nanguyus sa gahud ka mga manok kondi sa makalamkalam na nga nabatyagan sa anang batiis.

"Yamuhat nga kuti ya, ay. Aga pa gani gapanguhit dun," ang nahambal na sa anang kaugalingun dayon tabog ka hinuptanan na parayu kana. "Man-an ko man nga laon ko Kathy, piro indi gid kita nga darwa magdayunay. Abi diparaha to ang imo mga bata, ay, para makahimus ko ka daramog kaninyo. Indi mo run gani ria tanda masapo piro." Kag nagpanaog tana paagto sa kusina para mangapi.

Maramig nga dapya ka hangin-dagat ang nagsumalang kay Iko pagkagwa na sa anang balaybalay. Bisan nagakudug ang tuhod na sa karamigun, nagpadayon tana paagto sa daray-ahan. May tatlo ka laki nga nagabutwas ka banyira halin sa baroto kag may darwa ka mga bayi nga nagatindug sa kilid kag may dara nga kiluhan.

"Duro dawi nyo nga bulaw, Nyor?" ang pamangkot ni Iko kang makaparapit tana sa mga bangkiro.

"Sararakut ang hulik namun, Ko. Naunahan kaw ni Belen sa mga bulaw ti puro samilog kag salaysalay dun lang ang nabilin," ang sabat ni Nyor kana samtang ginaapi ang mga isda sa surudlan.

"Pati timo kay Dayonyor ko, ah. Indi na tana pagbaligya kanimo ang mga bulaw hay gintigana dun nana ria para sa bulaw--wan nga kasing-kasing ni Belen," ang saligbat ni Ontoy Kumpol dayon sunlog kay Nyor. "Kon daad indi lang mga lukos kag bukawbukaw sa baybay ang ginapamasyaran ni Dayonyor natun kondi pati mga bayi man." Dayon na haruk-uk kang kadlaw nga haros maglabaw dun ang sangka onto na nga tagiptipun sa ibabaw.

"Grabi man timo mamuya kay Nyor, Toy, ba. Gwapuhon lang gid ra ang amigo natun," ang saway ka imaw nanda nga si Merto kay Ontoy Kumpol.

"Nugayi takun dyan, Merts, ah. Tayp mo lang gid pakaisa ni Belen nga si Pani pro," ang sabat ni Ontoy Kumpol kay Merto. "Andam kaw lang garing kay Pani hay onto na kan kolord. Kolgit na nga daan bunga ka nipa kag ginapanglimog na apog kag buyo." Kag nagharikhik liwat si Ontoy Kumpol samtang nagalungulungu man si Nyor kag Merto. Nagyuhum dun lang si Iko samtang nagapamili ka mga isda nga inoglibud na.

Burubhay, nagparapit dun ang darwa ka mga bayi kananda.

"May mga bulaw kaw nga dawi, Nyor?" ang nagayuhum nga pamangkot ni Belen kay Nyor. Masabat run daad si Nyor garing naunahan tana ni Ontoy Kumpol.

"May dyan, Day Belen, ah. Gin-apihan kaw gid ni Dayonyor. Bisan indi mo dun pagbaydan, basta isugpon mo lang sa imo ngaran ang ana apilyido." Dayon ngisi na kag sunlog kay Nyor.

Daw indi makaturuk kang tadlung si Nyor kay Belen, magluwas pa sa lising ang ana mga mata, kondi pati dun sa ginpanghambal ni Ontoy Kumpol. Nagparamula man ang bayi ugaring sa kaitumun ka anang panit, wara to makit-an.

"Buligan ta dun kamo ni Pani pangsaylo ka mga bulaw sa banyira nyo," ang nahambal run lang ni Nyor pagkatapos.

"Mabulig man ko kaninyo, Ni, ah," ang dayon intra ni Merto.

"Pamunung dun lang dyan, Merts, ah. Mamana pa takun Kano, gani kadya pa lang prangkahun ko dun ikaw. Wara it por-ibir para kanatun darwa. Ikaw kag ako, indi nagakabagay. Lantawa tsura mo ikumparar sa kaambung ko," ang sirmon ni Pani kay Merto. "Huud gali, ang ginpromisa mo nga buyo diin dun? Kahapon pa ko wara ka mama."