Đề 18: Em hãy bình luận về câu tục ngữ: "Lá lành đùm lá rách"
Bài làm
Dân tộc ta lớn lên trên dải đất hình chữ S bên bờ Thái Bình Dương sóng gió. Người Việt Nam đã từng chịu không biết bao nhiêu tai trời ách nước: giặc giã, bão lũ, hỏa hoạn, mất mùa, đói kém... Cứ mỗi lần vượt qua một khó khăn, nhân dân ta lại nhắc nhở cách sống:
"Lá lành đùm lá rách".
Ta cần tìm hiểu ý nghĩa và giá trị của câu tục ngữ này như thế nào để hiểu cho đúng lời nhắn gửi của ông cha để lại?
Câu tục ngữ gợi lên một bài học về đạo lý làm người, về quan hệ giữa những con người với nhau. Người ta ở đời, có người có lúc gặp phải khó khăn, thiếu thốn họa nạn. Lúc ấy, nếu chỉ có một mình xoay sở thì thật khó mà vượt qua. Trong hoàn cảnh đó, sự trợ giúp của người khác, sự chia sẻ của người khác là rất quan trọng. Sự đùm bọc lẫn nhau, tương thân, tương ái, giúp đỡ nhau trong cơn họa nạn là một cách sống cần thiết đầy nhân ái.
Xét về giá trị của câu tục ngữ, ta thấy có một giá trị thiết thực. Nói "Lá lành đùm lá rách" là câu nói đến thái độ nhường cơm sẻ áo giữa những người vốn chung cảnh ngộ, trong cùng một cộng đồng trên cùng một đẩt nước. Tuy có "lành" có "rách" nhưng cũng là "lá". Đây là chia sẻ, là thông cảm. Khi một người bị họa nạn, thì những người không bị họa nạn cùng nhau giúp đỡ, đó là "Lá lành đùm lá rách". Sự giúp đỡ của từng người có thể không nhiều, nhưng nhiều người hợp lại trở nên rất ý nghĩa, có thể giúp cho bạn vượt qua cơn họa nạn. Khi một phường, một vùng gặp họa nạn, thì những vùng bên cạnh hợp lại, mỗi người một ít, mỗi nhà một ít, mỗi phường, mỗi huyện mỗi tỉnh một ít, kết quả thành ra rất to lớn.
"Lá lành đùm lá rách", đó là cách sống và đạo lý đã có từ ngàn xưa của nhân dân Việt Nam. Có lẽ chính vì thế mà nhân dân Việt Nam đã vượt lên bao khó khăn có lúc tưởng chừng không vượt nổi để mãi mãi tồn tại vững vàng. Người ta nói: "Một miếng khi đói bằng một gói khi no". Trong khi gặp họa nạn, người bị ít khó khăn còn chia sẻ cả với người nhiều khó khăn hơn. Gía trị nhân bản là ở đó.
Trải qua hơn ba mươi năm chiến tranh, rồi trong gần hai chục năm trở lại đây, truyền thống "Lá lành đùm lá rách" đã được nhân dân ta phát huy một cách mạnh mẽ. Chỉ nói riêng mấy năm gần đây, trên đất nước ta đã bao nhiêu lần thiên nhiên gây ra tai họa ghê gớm. Những trận bão tàn phá miền Trung, rồi lũ lụt ở đồng bằng Nam Bộ..., làm cho đồng ruộng bị tàn phá, lúa, hoa màu bị mất sạch, bao nhiêu nhà cửa, bệnh viện, trường học... bị phá hủy. Nhưng khi miền Trung, miền Nam gặp họa nạn, khó khăn, cả nước quan tâm theo dõi, kịp thời chia buồn và cứu trợ. Nhờ sự giúp đỡ kịp thời của cả nước, trong đó có thành phố Hồ Chí Minh, dần dần các vùng này trở lại cuộc sống bình thường. Những tin tức về trận lũ vừa được loan báo, những lời kêu gọi đã được phát đi thì những hành động hưởng ứng đã phát lại ngay. Có người đã góp vào quỹ cứu trợ hàng triệu đồng, cũng có bạn nhỏ tự mình mang đến một hai nghìn bạc vốn dành dụm từ món tiền ăn sáng của mình để góp phần nhỏ bé.
Một khía cạnh nào đó, hành động "Lá lành đùm lá rách" không phải chỉ có ý nghĩa giúp đỡ người khác, mà còn chính là giúp đỡ mình. Thường khi gói bánh, lá lành thường nằm ở bên ngoài, lá rách nằm bên trong để gói. Gói như vậy, chiếc bánh mới kín, mới cứng. Gíup người khác, chia sẻ với người khác để người khác, làng khác, tỉnh khác...vượt lên khó khăn, đứng vững, chính là góp phần cho đất nước đứng vững, vượt lên. Cuối cùng, cái kết quả tốt đẹp ấy, mỗi người đều được hưởng. Bởi vậy "Lá lành đùm lá rách" không còn là phương châm cho những hành động nhất thời, đặc biệt, mà đã trở nên một cách tốt đẹp trong cuộc sống chúng ta. Hằng ngày, vẫn có người lặng lẽ quyên góp chút ít tiền bạc, quần áo cho một trại phong, một trại nuôi dưỡng nghèo nàn, neo đơn, một trại trẻ mồ côi, một gia đình khó khăn, một người tàn tật...Nhân những dịp lễ tết, những người trong phường lại chạnh nhớ đến để chia sẻ với những bà con nghèo thiếu thốn.
"Lá lành đùm lá rách", câu nói ngày xưa chỉ mang một ý nghĩa hẹp, nhằm kêu gọi sự đùm bọc lẫn nhau trong một nhà, một học hay rộng lắm là một làng. Càng ngày, cùng với sự phát triển của đời sống, sự hiểu biết của con người, ý nghĩa của câu nói càng mang một nội dung nhân đạo sâu sắc và rộng rãi. Đây là một câu nói của tình thương mang đầy tính nhân đạo. Trong một xã hội. không có một sức mạnh nào lớn hơn sức mạnh của tình thương. Tình thương càng phát triển thành tình cảm chung của mọi người, thành nếp sống phổ biến của xã hội thì tội ác sẽ thu hẹp lại, xã hội sẽ ổn định hơn, tốt đẹp hơn. Cái thiện sẽ đẩy lùi cái ác.
Riêng bản thân em, câu tục ngữ "Lá lành đùm lá rách" cũng gợi cho em nhiều suy nghĩ. Trong trường, trong lớp em, có không ít bạn có hoàn cảnh khó khăn. Nhiều bạn đi học với chiếc áo vá, với cái bụng lép, ngoài giờ học còn phải vất vả phụ giúp cha mẹ kiếm sống hoặc tự nuôi mình. Nếu em bỏ đi một món mua sắm, tiêu xài chưa cần thiết, em cũng có thể giúp cho bạn mình đỡ khó khăn một chút. Nhiều người làm được như vậy chắc chắn sẽ có ý nghĩa hơn.
"Lá lành đùm lá rách" thật là một cách nói đầy sáng tạo và sâu sắc của người xưa. Tục ngữ không chỉ là văn chương mà còn là triết lí. Sống là phải quan tâm đến người khác, phải chia sẻ khó khăn cùng người khác. Đạo lí sống ấy thật là tốt đẹp mà ngày nay ta cần nuôi dưỡng, phát huy.
