Tham vọng lớn lao và quá trình hình thành đế chế Microsoft

Chương 6. Vua một cõi

Len lỏi giữa những người trượt patin mỗi lúc một nhanh dần, Bill Gates trổ tài một cách khéo léo. Trên sàn gỗ cứng của sân trượt, phần lớn hơn 100 nhân viên Microsoft đã đến dự tiệc sinh nhật thứ 30 của Gates và ngạc nhiên trước tài trượt patin của anh. Nhạc nền rock n'roll từ ban nhạc của Allen vang dội. Nhạc càng sôi nổi, Gates càng trượt nhanh, chạy tới chạy lui điêu luyện.

Chẳng có mấy thời gian chơi patin suốt mười năm qua từ lúc anh và Allen thành lập Microsoft, nhưng Gates, biết chơi patin từ bé, đã nhanh chóng quen dần trở lại với trò chơi thời thơ ấu.

Trong ngày tháng 10 năm 1985 này, mặc dù nhà lãnh đạo Microsoft tỏ ra vui tươi trong khi uốn lượn trên sân, anh đang có nhiều việc trong đầu. Hội đồng quản trị sẽ họp trong vòng chưa đến 24 giờ nữa để nghe quyết định của anh về việc cổ phần hoá đại chúng Microsoft. Gates đã tránh né hết mức chuyện không thể tránh né, và anh chẳng hề muốn những chuyện sắp diễn ra những tháng sắp tới. Phải sửa soạn giấy cáo bạch pháp lý và sau đó anh phải đi khắp trong nước để chào mời các nhà đầu tư cổ phần công ty, một chuyện sẽ ngốn nhiều thời gian quý báu của anh. Và Gates biết rằng cuối cùng, kèm với sự giàu có cá nhân, chắc chắn sẽ đến lúc các nhân viên xao nhãng, các lập trình viên vừa viết mã vừa để mắt lo nhìn giá cổ phần của họ.

Trong vài năm qua, nhiều công ty máy tính mới thành lập đã cổ phần hoá đại chúng, công ty nổi tiếng nhất là Apple. Khi cổ phần của được mua bán công khai lần đầu tháng 12/1980, giá trị của Apple ước tính là 1,8 triệu đô-la, hơn cả Ford Motor Company. Trên giấy tờ, Steve Jobs đột nhiên trị giá hơn 250 triệu đô-la. Năm 1983, hai đối thủ nguy hiểm của Microsoft, Lotus Deverlopment Corporation và Ashton-Tate, cũng cổ phần hoá đại chúng, đạt được thành công tài chính to lớn. Nhưng Gates không vội cho Microsoft trải qua chặng đường tương tự. Anh không muốn mở cửa Microsoft cho công chúng. Một lý do là công ty không cần gấp nguồn tiền mặt mà việc đại chúng hoá sẽ đem lại. Họ đang làm ăn phát đạt. Lợi nhuận chưa đóng thuế lên đến 34% doanh thu. Và việc giữ ở mức công ty tư nhân có một số thuận lợi nhất định. Không có những cổ đông để phải chiều lòng họ, không phải thực hiện hồ sơ phiền hà với Uỷ ban chứng khoán. Điểm bất lợi duy nhất là các nhân viên và nhà quản lý chủ chốt của Microsoft không có cổ phiếu để mua bán. Trước lúc Gates quyết định cổ phần hoá công ty, không hề có thị trường tiền mặt với cổ phần Microsoft.

Tuy nhiên, dù Gates muốn gì, anh cũng đã rơi vào tình trạng bị thúc ép. Việc Microsoft phải

đưa cổ phần ra công chúng chỉ còn là vấn đề thời gian. Luật chứng khoán 1934 đòi hỏi tất cả công ty đăng ký và công bố báo cáo đại chúng ngay khi cổ phần được phân phối cho 500 nhân viên trở lên. Năm 1983, Gates đã đề xuất Microsoft đạt đến con số đó trước năm 1986 hay 1987. Giờ đây đã đến thời điểm hợp lý để Microsoft làm chủ tương lai mình.