ALAMAT NG KAWAYAN
Sa isang bayan ng Sta, Luciana, may isang batang lalaki na nag ngangalang Kayan. Siya ay laging inaaway at tinutukso dahil sa sobrang katangkaran nito at kapayatan nito. Ma pa sa daan, skwelahan at sa kanilang baryo ay lagi siyang natutukso.
Lumipas ang taon ay mas lalo pang itongtumangkad . Sa tuwing ito ay lumalabas sa kanilang bahay lagi itong nakayuko dahil sa hiya at takot sa manga taong nakakakita sa kanya.
Isang araw nag pa alam si Kayan sa kanyang ina na si Mrs. Ne para maki piesta sa bayan ng Dolor at para maranasan rin niya ang nararanasan ng iba at gusto niya ding aliwin ang kanyang sarili. Pagkarating pa lanang niya sa bayan ay agad na tinukso ito ng mga tao, pero hinayaan niya lang ito. Sa pagkalipas ng oras mas dumami pa ang nakisalo sa pista at mas dumami din ang nanukso kay Kayan, hanggang sa di niya na ito kayang harapin pa.
Sa minutong yon biglang tumakbo si Kayan dahil sa bigat na kanyang nararamdaman. Sa pagtakbo ni kayan di niya namamalayan na napadpad na pala siya sa bakanteng lote na malayo sa kabahayan . Sa mga oras na lumipas umiyak at umiyak lang ang ginawa ni Kayan.
Habang naka upo at umiiyak si kayan naisip na niyang di na niya kaya pang mabuhay kung ganon nalang ang ang kanyang nararanasan. Sa pag tingin niya sa halaman na maliliit, bigla itong humiling na sana siya nalang ay isang halaman na mas mataas kaysa sa iba. Gusto niya na siya ang tinitingala nang karamihan. Hiniling niya rin na sana isa siyang halaman na walang nararamdaman na sakit para sumasabay lang ito sa mga bawat hampas ng mga itong masasakit na salita kagaya ng halaman na sumasabay sa mga malalakas na hampas ng hangin.
Sa oras na iyon biglang natupad ang hiling ni Kayan at naging isang halaman na sobrang payat at matangkad na laging nakayuko at sa bawat hampas ng hangin ay sumasabay ito (go with the flow).
Ang nanay ni kayan ay sobrang nag-aalala dahil sa kadahilanang di niya ito matagpuan at halos gabi pa ay himdi na ito makatulog.
Lumipas ang araw may natagpuan ang taong bayan na kakaibang halaman na ngayon lang nila nakita. Ang balita tungkol dito ay humikayat agad hanggang sa makarating ito kay Mrs. Ne. Pag karinig niya palang dito ay agad siyang nagtanong sa kaibigan kung saan ba nila ito nakita. Agad itong tumungo sa sinasabing lugar, pag kakita niya dito ay agad niyang na isip ang kanyang anak na si Kayan na matangkad at sobrang payat na laging nakayukonakayuko. Pagkatapos ng pagmunimuni ay napagtanto nga nito na si Kayan talaga ito. Pag ka uwi niya inihikayat agad nito ang kanyang kaalaman at ang mga nakaring naman ay agad sumang-ayon dahil sa totoo naman ang sinabi nitong mga patunay na ito talaga ay si Kayan.
Ang iba naman na mga nakatira sa baryo ng Sta. Luciana ay napagtanto rin nilang ito si Kayan dahil sa biglang pagkawala nito at biglang pagpapakita nang halamang ito at pati rin sa itsura ng halaman, Kaya pinangalanan nila itong Kayan.
Sa paglipas ng araw pinalitan nila ang pangalan ng halamang iyon at ginawang "KAWAYAN'. KAWA na kinuha nila sa salitang" KAWAWA" at YAN na kinuha nila sa pangalan ni "KAYAN' na kung pag haluin mo ay
