Kalimutaw

Uno

Chapter 1 - Urom

Kahibaw kas feeling anang urumon ka? Di ka kalihok bisag unsaon nimo. Gigukod na sad ko'g dili-ingon-nato sa akong damgo ay. Kapoy na gyud og dagan.

Naa toy usa gali ka adlaw nga puro bitin ang naggukod nako. Ingon sila naa daw daghan nanglibak nako if mao na nga damgo. Kundi, naa daw daghan mu-traidor nako. Pero gaduha-duha ko ani.

Kay di gyud ko ganahan mutuo og wala gani research. Kuti kay ko nga pagkatawo gud. Makalagot lang gyud nang fake news. Ingnan ka'g way pulos nga mga estorya. Relate ka ex? Walay pulos? Okay.

Karon, isorya nako nimo unsa ang nahitabo nako para mura sad ta'g gakuyog.

Nakamata ko tungod sa akong urom. Laina bitaw sa pamati pero wa tay choice, kailangan ta muskwela. Pagbangon nako gitagbo kos tingog sa akong mama. Kanang halos kada lihok nimo sayop.

Pero bisan pa'g ing-ana love gihapon na nato atong mama. Usa akong mama sa akong mga gi-ampingan ug gi-ampo. The one who shapes you also breaks you.

Dayun nakit-an na sad nako ang akong mga igsuon nga nagkabati ang nawng nagkadugay. Nganong bati gyud og nawng atong mga igsuon nya kita sobraan sa kahitsuraan? Sus. Mga maguwang gwapo gyud ug gwapa gyud na di angay lalisan.

"Kaon na mo," ingon akong mama.

"Okay, ma," niingon na sad ko kay ma-late ko aning kalaliha kalayo sa skwelahan. Gatuga-tuga gyud ko'g layo nga skwelahan sa?

"Ma, di lang ko kay ma-late ko," akong usa ka manghud niingon. Aw obvious kasab-an ni.

"Unya kung masakit ka? Wa tay kwarta," usa sa mga famous lines sa atong inahan. Way makasupak. Maong nagdali-dali'g kaon akong isa ka manghud.

Akong lain nga manghud way giingon. Hilimon ni siya nga tawo. In-ani gyud ming tanan pagka-bata. Sauna bahala na'g mamatay ko di gyud ko musturya kay mauwaw ko. Hasta pagpalit og sud-an or snacks di nako mabuhat.

Parehas sa akong isa pud ka manghud. Puro ni lalaki akong mga manghud. Naa mi ate, anak sa akong papa sa laing babae. Pero wa man diri nipuyo dako na pud to siya naa nay anak ug trabaho. Maong okay na b'yaan.

Kabantay ka wala'y gi-mention nga papa? Buwag diay akong parents. Di sad ko ganahan makahibaw sa deep nga rason pero basta sige ra sila'g away.

Naabot nas punto nga di na makaya ni mama ang tanan kagago nga binuhatan sa akong papa. Mao to buwag. Forever imong giingon? Hala pangitaa diris kalibutan wala ka'y makit-an.

Kabalo man sad ko nga naa pud kakuwang ang mama sa ilang relasyon. Taas kay siya'g pride. Sila gyud nang duha. Pero diba ikaw nga asawa dapat sad tawn ka maminaw sa imong bana. Mao ni usa sa sugo sa Ginoo.

Pero si mama di man siya maminaw. Naa man sad siya'y iyahan kalibutan nga iya ra'y matuman maong di sila magkasinabot.

Akong papa sad daghan kay'g bisyo maong ma-stress na lang tanan makaila niya. Daghan na sad mi'g giutangan. Kapait sa panahon.

Kami nga anak nila, sauna tigtabang og hilak. Karon? Wa na'y luha nga mugawas oy. Seryoso lang, gikapoy na mi'g hinilak. Samok na kaayo ning maguol. Tigtabang na lang mi'g tan-aw.

Sa swelahan, naa koy lima ka amigo. Tulo ka lalaki ug duha ka babae. Daghan ko'g amigo pero kani sila ang pinaka.

Ngano? Di man mi nga iingon namo gyud tanan-tanan sa each other pero kana galing klase sa mga amigo nga bisag dugay na mo di magkita naa ra gyud pirmi para nimo?

Di man mi bestest best gyud nga mg amigo pero di man mi mangwenta gud. Okay ra man di kaayo magsturya. Basta sa panahong naay isa magkailangan, naa ra mi tanan. Mao na ang importante.

Unsaon man ta na ang bestfriends nga tawagan kung away ra ang padulngan? Bisag di kana amuang tawagan noh, makaingon ko nga maayo sila.

Maldito'g maldita gyud ni sila. Di gyud ka pakitaa'g nindot nila kung bati ilang gibati. Mangaway ni sila nimo kay di sila ganahan nga di ka makahibaw sa imong sayop.

Mao nang dapat mangita mo'g amigo or mga amigo nga di mo basta-basta biyaan. Kanang ganahan nga mutubo kang maayo nga tawo. Ayaw nang plastik nga libakun ka. Ayaw nang gamiton ka kay daghan ka'g kwarta.

Karon nga naabot na ko's skwelahan. Adto ko una sa akong locker para ibutang ning mga gamit nga di nako kailangan sa first subject.

"Panguyabi na lage to!" naay nagsturya duol sa akong locker. Lisod sad nga di ko makadungog. Kadako'g tingog aning mga lakiha.

"Basin naa to'y uyab oy kagwapa ato," niingon pud ning hitsuraan nga laki. Klaro kayng ganahan pud ni manguyab. Loslos.

Unta ako ni. Pero saon ta man di man ko gwapa. Di flat akong ilong pero di sad taas. Di ko bugason pero di sad grabe ka-hamis. Di ko mubo pero di sad ko taas.

Normal lang nga tawo akong ma-describe sa akong kaugalingon. Kanang di gali tan-awunon sa mga tawo. Kanang normal lang gyud. Akong grado, di sad gamay pero di grabe ka dako. Basta sakto ra para nako.

Mao sad ni akong gusto oy. Kahibaw man ko nga too much of anything is bad.

If sobra ra ka ka-bright ug naning, magmahay ra ka kadugayan kay magkagamay imong oras paras mga butang nga dapat gi-enjoy nimo.

Kung sobraan sad ka ka-bulakbol, magmahay sad ka nganong wa ka gatinarong. Kadugayan, mas lisod na makakuhag nindot nga grado bisa'g unsaon nimog kayod.

YinYang. Dapat naas balanse imong kinabuhi. Sakto ra, dili sobra, dili kuwang. Mao ni akong motto.

"Klase na oy, ni-ring na ang bell!" niingon to ang laki.

Niadto na sad ko's room. Buotan baya ta nga estudyante. Pero nakabantay gyud ko nga lahi'g tinutukan ning duha ka lalaki nga nagsturya. Unsa kaha'y gihuna-huna ani nila sa? Bahala na oy.

As always, supportive kaayo akong mga amigo. Pirmi ra gyud ko nila i-support. Tungod sa ilang ka-supportive, daghan gud kay ko'g uyab gud. Maypa sa ilang mga sturya, naa ko'y uyab. Tig-lima pa, wa gaba-i. Unta tinuod ni, one less lonely person in the world.

"Crush man daw na nimo si Cham-cham, dzae!"

"Uyab mo ni Jing?"

"Char-char daw mong Patrick!"

Mao na ni run. Pero never ko na gitubag oy. Ganahan ko maghuna-huna na sila'g taman. Bahala sila mangitag paagi makahibaw sa tinuod basta di na gikan nako.

Karong mana na gyud ang klase, muuli na kos amua kay grabe ang traffic diris amua oy. Ang Cebu di mabang-bang ang ka-traffic.

Daghan pa gyud og high maintenance nga mga tawo nga tig-tulo ka sakyanan dal-on nya usa ra'y sakay.

Naa man mi sakyanan pero di tawn ko magpamaymay og dala ani sa skwelahan oy. Mahal kayng gasolina nya ma-traffic ra pa gyud. Ayo pa mag-commute na lang.

Gamay na lang nga nga lakang, maabot na gyud kos amua. Sudlunon amua gud maong naay parte nga lakawon pa.

Ug sa dihang nakakita ko'g silingan.

"Mayng gabie, P!" Ingon siya.

"Gabie, pud!" baws sad ko. Lisod sad mang-seen ta.

Schoolmates diay mi ani niya. Naa man ko'y mga silingan nga schoolmates nako. Mao ra man sad toy duol nga skwelahan nga nindot gud. Pero di siya duol kaayo.

Padung na mahuman akong adlaw. Boring sa? Parehas ra man gud tang tanan naay daghan times nga boring. Gapaabot ra sad ko's panahon nga di na boring akong life.

--------------------------------------------------------------------
FYI: Ang paggamit sa "og" ug "ug" timan-i. Ang "ug" gamiton as "and" sa English. The rest kay "og" na.

Example ani kay: Ahos ug bombay (garlic and onion); Hilig og laag (loves to go out); Gwapo og dagway (handsome face); Daghan og sapi (have much money); Dora ug Boots (Dora and Boots)