CHUNG CƯ CŨ

CON MA THIÊN KIM NHÀ HỌ HỨA

Có lời đồn cho rằng, 'hồn ma' nàng Hứa Tiểu Lan hàng đêm khóc ai oán trên nóc căn biệt thự, khiến nhiều người khiếp sợ.

Tọa lạc tại số 97 đường Phó Đức Chính, quận 1, TP HCM, tòa biệt thự nguy nga, cổ kính của ông Hứa Bổn Hòa (1845-1901) nay là Bảo tàng Mỹ thuật TP HCM, từ hơn 100 năm qua xuất hiện lời đồn thổi có ma, liên quan tới cô con gái duy nhất của đại phú hào họ Hứa.

Không chỉ là lời đồn thổi, trước năm 1975, đạo diễn nổi tiếng Lê Mộng Hoàng còn dựng phim "Con ma nhà họ Hứa" (hãng phim Dạ Lý Hương sản xuất), chiếu các rạp tại TP HCM, thu hút sự hiếu kỳ của nhiều người, suốt nhiều năm. Cho đến nay, câu chuyện này vẫn còn là một điều bí ẩn.

Ông Hứa Bổn Hòa (tên thật là Huỳnh Văn Hoa - Huáng Wéng Húa; thường gọi "chú Hỏa") gốc người Hoa, quê ở tỉnh Phúc Kiến. Khoảng năm 1863, cha mẹ ông rời Trung Quốc, di tản xuống phương Nam, sau định cư ở Sài Gòn - Chợ Lớn. Khởi nghiệp từ hai bàn tay trắng với một gánh ve chai trên vai, chú Hỏa đã tạo nên sự nghiệp lừng lẫy, là một trong tứ đại hào phú Sài Gòn xưa mà dân gian từng tôn vinh: "Nhất Sĩ, nhì Phương, tam Xường, tứ Hỏa". (Huyện Sĩ - Lê Phát Đạt, Tổng đốc Đỗ Hữu Phương, Bá hộ Xường và chú Hỏa).
Tuy xếp thứ 4, nhưng chú Hỏa là người để lại nhiều dấu ấn nhất. Ông được coi là một thương gia có công rất lớn trong sự hình thành bộ mặt Sài Gòn - Chợ Lớn vào thời sơ khai và cả cộng đồng cho đến nay.
Sự giàu có của ông gắn với nhiều giai thoại bí ẩn, tên ông gắn với nhiều công trình nổi tiếng đồ sộ, như Bảo tàng Mỹ thuật TP HCM, khách sạn Majestic, trường THCS Minh Đức, Trung tâm cấp cứu Sài Gòn, Bệnh viện Từ Dũ, chợ Bình Tây, chùa Kỳ Viên, nhiều trụ sở ngân hàng, khu nhà khách chính phủ, khách sạn Palace Long Hải (Bà Rịa - Vũng Tàu)... do Công ty xây dựng "Hui Bon Hoa và các con" thi công, sở hữu cùng khoảng 20.000 căn nhà mặt tiền khác giữa đất Sài Gòn. Danh tiếng gia tộc Hứa Bổn Hòa lừng lẫy cả Đông Dương vào khoảng cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20.
Có vô số lời đồn về việc chú Hỏa bỗng phất lên giàu có. Lời đồn nào cũng trân trọng, tôn vinh chú Hỏa và gia tộc vốn cần cù, chịu khó, biết nhìn xa trông rộng, nhạy bén thương trường, biết nắm bắt thời cơ. Sự thật đúng là dòng tộc chú Hỏa khởi nghiệp bằng gánh ve chai. Nhiều tài liệu đáng tin cậy cả trong, ngoài nước đều ghi chép lại việc này. Năm 1901, chú Hỏa cùng vợ trở về thăm quê hương tại huyện Tư Minh, tỉnh Phúc Kiến và ông mất ở đây, hưởng dương 56 tuổi. Ba người con trai của ông đều đi du học ở Pháp, lần lượt trở về Sài Gòn - Chợ Lớn nối nghiệp cha và sinh sống tại đây cho đến cuối đời.
Trong số bất động sản chú Hỏa để lại, có dãy dinh thự 3 căn, trải dài, liền mạch, trên diện tích hàng nghìn m2, mặt tiền số 97 đường Phó Đức Chính, quận 1 (nay là Bảo tàng Mỹ thuật TP HCM). Tương truyền, ông dành chia cho 3 con trai, các con ông sau đó đã sửa sang, xây dựng lại.

Một trong ba căn là nơi chú Hỏa và gia đình từng sinh sống. Tòa nhà lộng lẫy, tráng lệ này có điểm đặc biệt là có tới 99 cánh cửa, được thiết kế, lắp đặt đối xứng khắp 4 tầng lầu. Trải qua trên 100 năm, ngôi biệt thự này vẫn đẹp lộng lẫy theo vẻ cổ kính hài hòa giữa hai trường phái kiến trúc Âu - Á rất kiên cố, không suy suyển theo thời gian. Chính nơi đây xuất hiện lời đồn đầy huyễn hoặc, liêu trai về hồn ma con gái chú Hỏa.