Yolda cep telefonu bulsak onu birisinin tasarladığını biliriz, buradan insanı da biri tasarladığı sonucuna varamaz mıyız?
Hayır varamayız.
Cevabın neden hayır olduğunu anlamak için şöyle düşünelim. Yerde cep telefonu yerine bir kedi yavrusu bulsak, kedi yavrusunun insanlar tarafından tasarladığını ve üretildiğini düşünür müyüz? Muhtemelen bu soruya hemen hemen herkesin vereceği cevap hayırdır. Peki, ya yerde sıradan bir taş bulsak, bunun insan tarafından tasarlandığını düşünür müyüz? Bu soruya da muhtemelen herkes olmasa da çoğu insan hayır diyecektir. Sıradan bir taşın bir insan tarafından üretilmiş olma ihtimali imkansız değildir elbette, ama düşüktür.
Bu durumda, bizim kafamızda hangi nesneleri insanların tasarladığı, nelerin genellikle veya her zaman insanlar tarafından tasarlanmamış nesneler olduğuna ilişkin kalıplar vardır. Bu kalıplar, bir yere kadar önceki deneyimlerimize dayanır. Sonuç olarak kimi nesnelerin (mesela arabanın, cep telefonunun, yoğurtlu iskenderin) insanlar tarafından üretildiğini ve tasarlandığını daha önce görmüşüzdür, bazı nesnelerin de insanlar tarafından üretildiğini ve tasarlandığını de başka insanlardan öğrenmişizdir. Sonuç olarak söz konusu nesneler ile karşılaştığımızda önceki deneyimlerimizden yola çıkarak onları bir insanın ürettiğini ve tasarladığını düşünürüz. Bunun dışında insanların ürettiği nesneler konusundaki deneyimlerimiz sayesinde, aşağı yukarı hangi nesnelerin insanlar tarafından tasarlanabileceği, hangi nesnelerin insan tasarımı olamayacağına ilişkin kafamızda kalıplar vardır. Örneğin metalden yapılmış her hangi bir nesnenin muhtemelen bir insan tasarımı olduğunu düşünürüz, çünkü metal insan tarafından çıkarılıp işlenen bir maddedir, ancak canlı bir varlığın insan tarafından tasarlanabileceğini düşünmeyiz, çünkü canlı bir varlık bizim bildiğimiz kadarı ile insanın tasarım kabiliyetinin ötesindedir.
Sonuç olarak bu Dünya'da bizim bildiğimiz kayda değer bir tasarım yapma kabiliyetine sahip tek canlı insandır. Bu Dünya üzerindeki yaşamımız bize ancak insanın tasarım kabiliyeti hakkında bilgi edinmemizi sağlamıştır. İnsan dışındaki bir varlığın (bir Tanrı'nın) tasarım yapma ve bilinçli bir şekilde üretme ya da yaratma kabiliyeti varsa bile bizim bu Dünya'da bize bu varlığın bu kabiliyeti hakkında bilgi verebilecek şu ana kadar keşfedilmiş hiçbir şey yoktur. Şöyle bir örnek verirsem sanırım anlatmak istediğim daha net anlaşılır.
Diyelim ki yolda bir cep telefonu buldunuz, onu doğrudan Allah'ın yaratmış olabileceği aklınıza gelir mi, yoksa telefonu bulduğunuz anda onun bir insanın emeği ile üretilmiş bir nesne olduğunu mu varsayarsınız? Başka bir örnek vereyim, salonda çocuğunuzla oturuyordunuz, mutfağa girdiniz, vazonun kırılma sesi geldi, içeri girdiniz, çocuğunuz vazoyu Allah kırdı dedi. Haklı olabileceğini düşünür müsünüz? Başka bir örnek vereyim, masanızın üzerinde bir yoğurtlu İskender duruyor. Bu nereden geldi dediniz eşinize, ya da ev arkadaşınıza, Allah yarattı onu dedi arkadaşınız. Haklı olabileceğini düşünür müsünüz? Tahminimce en dindar arkadaşların bile bu sorulara vereceği cevap hayır olacaktır. Yanıldığımı düşünen arkadaşlar varsa, yorum yazabilirler bu yazının altına. Cevabın hayır olduğunu düşünüyorum, çünkü Allah'ın var olduğunu düşünen insan için bile, nelerin insan eylemleri sonucunda gerçekleşebileceğine ilişkin kalıplar vardır. Dolayısı ile gerçekleşmesi için insan eylemi gereken şeylerin doğrudan her hangi bir insandan bağımsız olarak Allah tarafından yaratıldığını çoğu dindar insan varsaymaz.
Dolayısı ile biz, 21. Yüzyılda yaşayan insanlar olarak, ancak insana ait tasarımlar hakkında bilgi sahibiyiz. Hayatımız boyunca öğrendiklerimiz bize hangi nesnelerin insan tarafından tasarlanmış olduğu, nelerin bir insanın tasarlamadığı konusunda bilgi sahibi olmamızı sağlıyor. Bu Dünya'da veya Evren'de başka bir varlığın tasarım yapma kabiliyeti varsa bile, her hangi bir nesnenin o varlığın tasarımı ile oluşup oluşmadığını anlayabilme kabiliyetine sahip değiliz.
Sonuç olarak insan tarafından tasarlanmış kimi nesnelerin olması ve bizim bunları ayırt edebiliyor olmamız, insan tarafından tasarlanmamış nesnelerin de bir varlık tarafından tasarlandığı sonucuna varmamızı sağlamaz. Sonuç olarak insanın tasarımını ayırt etmemizi sağlayan, her şeyden önce insanın tararım kabiliyetleri hakkındaki bilgimizdir. Başka bir varlığın tasarım kabiliyetleri konusunda, veya hangi nesneleri nasıl ürettiği bilgi sahibi olmadan, her hangi bir nesnenin, ya da canlının (mesela insanın) o varlık tarafından tasarlandığını söylemek mümkün değildir.
